خبرآنلاین - «ایران و آمریکا: تعامل یا تقابل» کتاب تازه حسین موسویان، دیپلمات کهنه‌کار سیاست خارجی ایران، تصویری کم‌سابقه از فرازوفرود روابط تهران و واشنگتن در دو مقطع حساس تاریخ معاصر ارائه میدهد. موسویان که پس از سه دهه حضور در دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی، پانزده سال گذشته را در دانشگاه پرینستون آمریکا در گفت‌وگوهای مستقیم با سیاست‌مداران، اندیشمندان و روزنامه‌نگاران آمریکایی گذرانده، در این کتاب، حاصل آن تجربه میدانی و نظری را به روایت کشیده است.
برای تهیه کتاب از پخش ققنوس اینجا را کلیک کنید.
کتاب، روابط دو کشور را در دوره ریاست‌جمهوری اوباما (بهمن ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۵) و دور اول ریاست‌جمهوری ترامپ (بهمن ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۹) مورد بررسی قرار داده است؛ یکی با شعار «تعامل حداقلی» و دیگری با سیاست «تقابل حداکثری». موسویان در پیش‌گفتار تأکید دارد که این دو دوره چهره واقعی دو راهبرد متضاد را در روابط تهران و واشنگتن آشکار کردند و شاید تنها از رهگذر بازخوانی آنها بتوان به درک درستی از چشم‌انداز آینده رسید.
در میان این تحلیل گسترده، یکی از روایت‌های کمتر شنیده‌شده، خاطره شخصی موسویان از گفتگوی خصوصی خود با محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه وقت، درباره خروج از برجام و ان‌پی‌تی در نیویورک است؛ روایتی که در ادامه از صفحات ۱۹۴ تا ۱۹۵ کتاب یادشده بازنشر میشود.
در ۲۹ آوریل در گفت‌وگوی خصوصی که در نیویورک با جواد ظریف داشتم در مورد بحث خروج از ان‌پی‌تی و برجام مفصل صحبت کردیم. من نظرم را در مورد سیاست ترامپ مطرح کردم. گفتم: «خروج ترامپ از برجام یعنی مرگ برجام و پنج قدرت دیگر عضو برجام نیز در غیاب آمریکا قادر به اجرای برجام نخواهند بود. پس بهتر است ایران هم در اقدامی متقابل خارج شود. دوم اینکه بعد از ۱۲ سال مذاکره بالاخره ایران و قدرتهای جهانی توافق کردند که حق غنیسازی ایران بر اساس پیمان ان‌پی‌تی پذیرفته شود. اکنون ترامپ دوباره با غنیسازی ایران مخالفت کرده و پیمان ان‌پی‌تی را هم قبول ندارد و ایران هم نمیتواند تا ابد با قدرتهای جهانی در مورد حقوق هسته‌ای در چهارچوب پیمان ان‌پی‌تی بحث کند. بهتر است ایران هم تعهداتش به پیمان ان‌پی‌تی، را تعلیق و همزمان مذاکره‌ی مستقیم با ترامپ در موضوع هسته‌ای را آغاز کند. اگر ترامپ یک توافق هسته‌ای بدون برجام و ان‌پی‌تی میخواهد ما هم برجام و ان‌پی‌تی را در بایگانی بگذاریم و با او در مورد توافق جدید، مستقیم مذاکره کنیم. بی‌شک پیمان ان‌پی‌تی و برجام جایگزینی ندارد ولی خروج ایران از برجام و تعلیق پیمان ان‌پی‌تی، فشار وحشتناک بینالمللی روی ترامپ وارد میکند و در نهایت هم ترامپ به توافقی که نامش برجام نباشد، ولی همان محتوای برجام را داشته باشد با مقداری امتیازات متقابل بیشتر، نیز توافق خواهد کرد تا ایران به سرعت به پیمان ان‌پی‌تی برگردد.»
جواد ظریف گفت: «من هم نظر شما را داشتم. با روحانی صحبت کردم که در پاسخ به اقدامات آمریکا، باید از ان‌پی‌تی خارج شویم. روحانی گفت با مقام رهبری مطرح کن به شرطی که رهبری اجازه دهد با اعلام خروج از ان‌پی‌تی، ما اختیار داشته باشیم به جز اسرائیل، با هر کشوری در هر سطحی در مورد هر موضوعی صحبت کنیم حتی آمریکا. رفتم و با مقام رهبری مطرح کردم. مقام رهبری فرمودند با پیشنهاد خروج از ان‌پی‌تی موافقم و اجازه‌ی مذاکره با هر کس در هر سطحی و هر کشوری و هر موضوعی می‌دهم به جز اسرائیل و آمریکا. به روحانی گفتم. او گفت با این شرط خروج از ان‌پی‌تی ریسک بزرگی دارد. چون طرف اصلی ماجرا آمریکاست و اگر اجازه مذاکره با آمریکا نداشته باشیم و از ان‌پی‌تی خارج شویم، کشور را در معرض خطر قرار داده ایم. با این وجود من در مورد خروج از ان‌پی‌تی در جلسه‌ی شورای امنیت صحبت کردم که با نظر من مخالفت شد.»
من به جواد ظریف گفتم که تعلیق یا خروج از برجام یا پیمان ان‌پی‌تی در صورتی جواب میدهد که اگر از برجام خارج شویم و پیمان ان‌پی‌تی را تعلیق کنیم، بتوانیم با ترامپ مذاکره مستقیم داشته باشیم. در غیر این صورت تعلیق پیمان ان‌پی‌تی به مصلحت نیست ولی تعلیق برجام از سوی ایران کار درستی خواهد بود چون اروپا و چین و روسیه در غیاب آمریکا، قادر به اجرای برجام نیستند.
به هرحال آمریکا از برجام خارج شد و ایران در برجام ماند. هدف ایران این بود که با کشورهای ۱+۴ مذاکره کند تا شاید آنها بتوانند برجام بدون آمریکا را اجرا کنند. هدف ترامپ از خروج از برجام نابودی میراث اوباما، جلب رضایت اسرائیل و متحدین آمریکا در منطقه و نیز تخریب اقتصاد ایران بود. این رویکرد بر این فرضیه استوار بود که اگر برای بار دوم در انتخابات پیروز شود و ایران چهار سال دیگر با فشار شدید اقتصادی مواجه شود، با یک مذاکره جدی و همه جانبه موافقت خواهد کرد. یکی از جمهوری‌خواهان در سمیناری گفت که ترامپ یک طرح جامع برای معامله با ایران تهیه کرده بود و قصد داشت که در دور دوم با ایران وارد مذاکره و معامله شود. همچنین این مذاکره نه تنها شامل برنامه هسته‌ای ایران، بلکه سیاستهای منطق‌های میشد.
از همین رو دولت ترامپ بین سالهای ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۰ (۲۰۱۸ تا ۲۰۲۱ میلادی) بیش از ۱۵۰۰ تحریم علیه ایران یا شرکت‌ها یا اشخاص خارجی که با ایران تجارت می‌کردند، اعمال کرد. آنها نهادهایی مانند دفتر رهبری، سپاه پاسداران و بانک مرکزی و همچنین افراد متعددی را هدف قرار دادند. در میان این تحریمها، مقامات دولتی و قضایی، اعضای ارتش و نظامیان، دانشمندان و تولیدکنندگان تجهیزات نظامی، بانک‌ها و شرکت‌ها، بنیادها، و شرکت‌های کشتیرانی و تجاری قرار داشتند. این تحریمها یکی از اجزای کلیدی کمپین «فشار حداکثری» ترامپ پس از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ با ایران بود. تحریمها ذیل یک یا چند موضوع، پنج زمینه‌ی کلی را شامل میشد: برنامه‌ی هسته‌ای، توسعه و آزمایش موشکهای بالستیک، مداخله در منطقه و حمایت از شبه نظامیان نیابتی، حملات سایبری و مسائل حقوق بشری.
برای تهیه کتاب از پخش ققنوس اینجا را کلیک کنید.
۲۱۹
نظر شما