به گزارش پایگاه فکر و فرهنگ مبلغ، این مقاله به بررسی دیدگاه اسلام درباره پدیده ترک ازدواج به قصد عبادت و کسب فضیلت میپردازد. با استناد به حدیث شریف امام باقر (علیه السلام) در پاسخ به زنی که قصد ترک ازدواج داشت، این پژوهش نشان میدهد که اسلام چنین رویکردی را نه تنها تأیید نمیکند، بلکه آن را برخلاف سیره اهل بیت (علیهم السلام) میداند. مقاله حاضر با روش تحلیلی-توصیفی، ابعاد مختلف این موضوع را بررسی کرده و پیامدهای فردی و اجتماعی ترک ازدواج را تحلیل مینماید.
بنابر روایت ابنا؛ در دوران معاصر، شاهد گسترش نگرشهای مختلف نسبت به مسئله ازدواج در میان جوانان هستیم. برخی با توجیهات مختلف از جمله تمرکز بر فعالیتهای معنوی، کسب دانش یا پیشرفت شغلی، از ازدواج سرباز میزنند. این در حالی است که اسلام برای ازدواج جایگاه ویژهای قائل شده و آن را سنت پیامبر اکرم (ص) میداند. حدیث امام باقر (علیه السلام) که در پاسخ به زنی بیان شده که ترک ازدواج را راهی برای کسب فضیلت میپنداشته، نقطه آغاز مناسبی برای تبیین دیدگاه اسلام در این زمینه است.
تحلیل مفصل حدیث امام باقر (علیه السلام)
الف) زمینه تاریخی و شرح روایت
در روایت مذکور، زنی به محضر امام باقر (علیه السلام) شرفیاب میشود و میگوید: "خداوند کارت را اصلاح کند، من ترک هوس کردهام." هنگامی که امام از مقصود او میپرسد، زن پاسخ میدهد: "نمیخواهم هرگز ازدواج کنم" و هنگامی که علت را جویا میشوند، میگوید: "برای به دست آوردن فضیلت."
پاسخ امام در این موقعیت بسیار قابل تأمل است: "از این تصمیم منصرف شو؛ اگر در آن فضیلتی بود، فاطمه (علیها السلام) در آن به تو شایستهتر بودند؛ چون هیچکس در فضیلت به او پیشی نمیگیرد."
ب) مستندات قرآنی و روایی
این دیدگاه امام باقر (علیه السلام) با آیات متعددی از قرآن کریم همسو است:
· "وَأَنْکِحُوا الْأَیَامَی مِنْکُمْ وَالصَّالِحِینَ مِنْ عِبَادِکُمْ وَإِمَائِکُمْ" (نور:۳۲)
· "وَمِنْ آیَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَزْوَاجًا لِتَسْکُنُوا إِلَیْهَا وَجَعَلَ بَیْنَکُمْ مَوَدَّةً وَرَحْمَةً" (روم:۲۱)
همچنین پیامبر اکرم (ص) فرمودهاند:
· "النِّکَاحُ سُنَّتِی فَمَنْ رَغِبَ عَنْ سُنَّتِی فَلَیْسَ مِنِّی"
· "تَزَوَّجُوا فَإِنِّی مُکَاثِرٌ بِکُمُ الْأُمَمَ"
ج) تحلیل محتوایی پاسخ امام
پاسخ امام باقر (علیه السلام) دارای چند لایه عمیق است:
۱. نفی فضیلت ترک ازدواج
امام به صراحت هرگونه ادعای فضیلت برای ترک ازدواج را رد میکنند.این نگرش با برخی ادیان دیگر که تجرد را مقدس میشمرند، در تضاد کامل قرار دارد.
۲. معیارشناسی فضیلت
امام با اشاره به حضرت فاطمه(علیها السلام) به عنوان معیار سنجش فضیلت، نشان میدهند که اگر ترک ازدواج فضیلتی داشت، قطعاً ایشان سزاوارتر به آن بودند.
۳. تبیین راه صحیح عبادت
اسلام راه عبادت و تقرب به خداوند را در چارچوب سنت پیامبر(ص) میداند، نه در ایجاد روشهای جدید و بدعتآمیز.
آثار و پیامدهای ترک ازدواج
الف) پیامدهای فردی
· محرومیت از کمال معنوی: ازدواج خود زمینهساز تکامل معنوی است
· خطر انحرافات اخلاقی: پیامبر (ص) فرمودند: "ای جوانان! هرکس از شما توانایی ازدواج دارد، ازدواج کند"
· اختلال در سلامت روان: مطالعات علمی نشان میدهد افراد متأهل از سلامت روانی بهتری برخوردارند
ب) پیامدهای اجتماعی
· کاهش جمعیت و پیری جامعه
· گسترش فساد و بیبندوباری
· تضعیف نهاد خانواده
· کاهش همبستگی اجتماعی
راهکارهای اسلامی برای تشویق به ازدواج
الف) راهکارهای فرهنگی
· تبیین جایگاه واقعی ازدواج در اسلام
· الگوسازی از سیره اهل بیت (علیهم السلام)
· اصلاح نگرشهای غلط درباره تجرد
ب) راهکارهای اقتصادی
· تسهیل شرایط مالی ازدواج
· حمایت از جوانان برای تشکیل خانواده
· ایجاد صندوقهای قرض الحسنه ازدواج
نتیجهگیری
حدیث امام باقر (علیه السلام) به وضوح نشان میدهد که ترک ازدواج به بهانههای مختلف از جمله کسب فضیلت، مورد تأیید اسلام نیست. سیره عملی اهل بیت (علیهم السلام) و تأکیدات مکرر قرآن و روایات بر اهمیت ازدواج، گواه بر این مدعاست. جوانان مسلمان باید با الگوگیری از زندگی ائمه اطهار (علیهم السلام) و با توکل بر خداوند، در مسیر تشکیل خانواده گام بردارند و جامعه اسلامی نیز باید زمینههای لازم برای تسهیل ازدواج را فراهم آورد.
منابع
۱. قرآن کریم
۲.کلینی، محمد بن یعقوب (۱۴۰۷ق). الکافی. تهران: دارالکتب الاسلامیه
۳.مجلسی، محمدباقر (۱۴۰۳ق). بحارالانوار. بیروت: داراحیاء التراث العربی
۴.حر عاملی، محمد بن حسن (۱۴۰۹ق). وسائل الشیعه. قم: مؤسسه آل البیت
۵.مطهری، مرتضی (۱۳۷۷). نظام حقوق زن در اسلام. تهران: صدرا
۶.جوادی آملی، عبدالله (۱۳۸۶). زن در آینه جلال و جمال. قم: اسراء
نظر شما