فاطمه استیری: اما شاید آنچه در دوسال ریاست علی اکبر صالحی بر این وزارتخانه گذشته چیزی فراتر از حساسیت و بیشتر شبیه انتقاد و اعتراض به عملکرد دستگاه دیپلماسی بوده است. به گزارش خبرآنلاین نزدیک به 2 سال از زمانی که محمود احمدی نژاد در اقدامی جنجالی منوچهر متکی وزیر امور خارجه اش را حین سفری دیپلماتیک از کار برکنار کرد می گذرد. این اقدام به نوبه خود واکنش‌های زیادی را به دنبال داشت. پس از آن رئیس جمهور، علی اکبر صالحی رییس وقت سازمان انرژی اتمی را به عنوان وزیر پیشنهادی به مجلس معرفی کرد. روز رای گیری برای وزیر پیشنهادی دولت با نطق مخالفینی چون علی مطهری همراه بود اما در نهایت بهارستان نشینان هشتم هدایت سکان دستگاه دیپلماسی را به صالحی سپردند و او را راهی باغ ملی کردند. عملکرد صالحی اما طی دو سال اخیر همواره محمل انتقاد و تذکر نمایندگان و سایر چهره های عرصه سیاسی و دیپلماسی بوده است.
عدم مقابله صالحی با موازی‌کاری در دستگاه دیپلماسی که نمونه آن در برگزاری جشن نوروز توصیف می شود، واکنش‌های منفعلانه و با تاخیر در قبال انقلاب‌های منطقه، دیدارهای پرسر وصدا که برخی از آنها چون دیدار با وزیر امورخارجه بحرین در اوج کشتار شیعیان بحرین و دیدار با وزیر امور خارجه انگلیس بعد از قطع رابطه با این کشور با انتقادات شدیدی همراه بود در کنار برخی عزل و نصب‌ها در وزارت خارجه که گفته می شد بنا به خواست و نظر رییس جمهوری صورت گرفته است همه و همه طی دو سال اخیر صالحی را در معرض انتقادات زیادی قرار داده و در مرحله‌ای حتی تا مرز استیضاح پیش برده است.
در این میان آنچه بیش از همه در عملکرد مجموعه تحت نظارت صالحی نمود داشته است عدم ورود به موقع و مناسب به موضع گیری‌ها و واکنش‌های تاییدی و تکذیبی این وزارتخانه بوده است؛ چه آنکه در ماجراهای مربوط به دیپلمات‌ها یا اعدام ایرانیان زندانی در عربستان مسئولان وزارتخانه با تکذیب و تایید یا با تاخیر نسبت به این مسائل واکنش نشان دادند.
خبرآنلاین در جدول زیر به بیان مهمترین وقایع جنجالی در عرصه دیپلماتیک از بهمن ماه 89 که صالحی به این سمت منصوب شد تا تیر ماه 91 پرداخته است در این جدول ضمن بیان وقایع، انتقادات به عملکرد وزارت خارجه و واکنش دستگاه دیپلماسی نیز آورده شده است. مروری اجمالی بر تاریخ وقوع رویداد و تاریخ واکنش های وزارت خارجه به وضوح گویای موضع گیری‌های منفعلانه و با تاخیر مسئولان دستگاه دیپلماسی است. شاید تنها استثناء به ماجرای انتصاب ملک زاده به معاونت مالی و اداری وزارت امورخارجه باز می گردد که با بالا گرفتن انتقادات و همچنین تهیه طرح استیضاح صالحی از سوی چهره های شاخصی چون باهنر، مطهری، نجابت و مصباحی مقدم وزیر امور خارجه مجبور شد فردی دیگر را به این سمت منصوب کند.
| رویداد دیپلماتک | تاریخ وقوع | انتقادات به وزارت خارجه | واکنش ها به رویداد |
| انقلاب‌های منطقه و بیداری اسلامی | جرقه انقلاب‌های منطقه از تونس در تاریخ 26 آذر 89 زده شد. بعد از مصر در 25 دی 89 و بحرین از 22 بهمن89 شاهد تظاهرات انقلابی مردم بود.* | پرویز سروری: دیپلماسی ما نتوانسته با سرعت تحولات منطقه از خود واکنش نشان دهد و از تحولات عقب است. ایران باید فعال ترین دیپلماسی را بکار برد و نمی تواند صرفا به دیپلماسی رسمی اکتفا کند. آیا دیپلماسی تهران به میزان کافی فعال، اثر گذار و موقعیت شناس است؟ کاظم جلالی سخنگوی کمیسیون امنیت ملی مجلس هشتم:انتقادات مجلس به دستگاه دیپلماسی، درون خانوادگی و از سر دلسوزی است. وزارت خارجه باید با یک رویکرد کاملا واقع گرایانه تحولات منطقه را رصد کند. | ارسال نامه وزیر امور خارجه ایران به بان کی مون:سرکوب مردم بحرین به شیوه های غیرقابل تصور از طریق حمله به خانه ها، ربودن انسان ها، تخریب مساجد، اخراج کارمندان و کارگران و در نهایت مختل کردن زندگی روزمره مردم این کشور محکوم است.(27 فروردین 1390) سخنگوی وزارت خارجه:مواضع سیاست خارجی به ویژه درمورد موضوعات مهم در مراجع بالاتر تصمیم گیری می شود.آن چیزی که تاکنون انجام شده همگی مصوب شورای عالی امنیت ملی و با تائید مقامات ارشد نظام بوده است. پس اگر کسی می خواهد نقدی بزند باید به آن مراکز که این تصمیمات را می گیرند، نقد بزند چرا به وزارت خارجه می زند. (25 دی 1390) |
| برگزاری جشن نوروز و دعوت از پادشاه اردن | اسفند1389 | علاءالدین بروجردی: سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بنا به گفته مقام معظم رهبری بر پایه سه اصل عزت، حکمت و مصلحت استوار است و با وجود آن که دعوت از روسای سایر کشورها، جز حقوق رئیس جمهور است، اما درمقطع فعلی با توجه به وضعیتی که در منطقه وجود دارد، این دعوت مناسب نیست. احمد توکلی: در شرایطی که جهان اسلام از کشورهای عربی خاورمیانه تا شمال آفریقا گرفته، علیه دولت‌های دست‌نشانده قیام کردند، براساس عزت و هویت اسلامی، سرنوشت منطقه را به دست خود رقم می‌زنند، دعوت از ملک عبدالله پادشاه اردن برای نوروز به ایران علیه مصالح مسلمانان و مردم منطقه و منافع ملی ایران اسلامی است. علی مطهری: اگر همین نوروز را به سبب تعصب نژادی به دیده افراط بنگریم و همچون آقای مشایی آن را یکی از شعائر ایرانی بدانیم و سخن از منشور نوروز به میان آوریم و از 12 رئیس‌جمهور از جمله پادشاه اردن که مردمش علیه او تظاهرات می‌کنند برای برگزاری مراسم ویژه در تخت‌جمشید دعوت به عمل آوریم، مراسمی که یادآور جشن‌های 2500 سال شاهنشاهی ایران است و هزینه‌های هنگفتی را تحمیل می‌کند، اینها حکایت از خواب‌هایی دارد که برای انحراف انقلاب اسلامی دیده اند. | سخنگوی وزارت خارجه: ماه ها قبل، از پادشاه اردن برای سفر به ایران دعوت شده بود(24 اسفند 1389) محمود احمدی نژاد: من از پادشاه اردن برای سفر به ایران دعوت کردم و ایشان اظهار تمایل کرد. اما سفر را به عقب انداخت و اینکه گفته می‌شود دولت عقب‌نشینی کرده است معنی ندارد.(15 فروردین 1390) |
| انتصاب محمد شریف ملک‌زاده به سمت معاون اداری مالی وزارت خارجه | 29خرداد 1390 | پس از استعلام علی اکبر صالحی وزیر امور خارجه از وزارت اطلاعات، این وزارتخانه طی نامه‌ای کتباً مخالفت خود را با انتصاب محمد شریف ملک زاده به سمت معاونت اداری مالی وزارت امور خارجه اعلام کرد. انتقادات شدید نمایندگان به حضور برخی جریانات خاص در دولت زمینه استیضاح صالحی را فراهم ساخت. امضای نمایندگانی چون توکلی، باهنر، علی مطهری، کاتوزیان، نجابت، مصباحی‌مقدم، جهانگیرزاده و قاضی‌پور پای این استیضاح بود. علاءالدین بروجردی: به نظر می‌رسد در داخل وزارت خارجه گزینه‌های مناسب‌تری نیز وجود دارد و با توجه به حساسیت‌هایی که در وزارت امور خارجه وجود دارد افرادی باید در این مسوولیت گمارده شوند که بدون حاشیه باشند. احمد توکلی: اگر گزارش تحقیق و تفحص از شورای عالی ایرانیان خارج از زودتر به مجلس ارائه می‌شد، اینگونه نمی‌شد که فردی که صدها برگ پرونده در قوه قضائیه و جاهای دیگر دارد، به عنوان معاون وزیر خارجه منصوب شود. | وزیر امور خارجه: چون وزیر این دولت هستم تلاش می‌کنم نوعی هماهنگی لازم را با بدنه دولت داشته باشم. از مدتی پیش تغییر برخی معاونت‌ها از جمله معاونت مالی و اداری در دستور کار قرار داشت، پس از بررسی گزینه‌های مختلف، نظر رییس جمهور انتصاب آقای ملک‌زاده در این سمت بود که در راستای اجرای دستورات وی این انتصاب صورت گرفت.(صالحی در نشستی با فراکسیون دانشگاهیان؛29خرداد 1391) محمد شریف ملک‌زاده معاون اداری و مالی وزارت خارجه استعفا داد و مورد قبول صالحی قرار گرفت. و به دنبال آن صالحی با صدور حکمی بهروز کمالوندی را به سمت معاون اداری و مالی این وزارتخانه منصوب کرد.(31خرداد1390) |
| دیدار با وزیر خارجه بحرین اوج کشتار شیعیان بحرین | 4مهر 1390 | واکنش نمایندگان مجلس، اعتراض دانشجویان و صدور بیانیه از سوی تشکل های مختلف با این مضمون که چرا صالحی در این دیدار تنها به مذاکره طرفین درگیری تاکید کرد و این مسئله را تنها راه حل معضل بحرین دانست، ولی کوچکترین اشاره ای به کشتار شیعیان بحرین نکرد. | بیانیه وزارت خارجه نسبت به انتقادات به این دیدار: بنا به درخواست وزیر امور خارجه بحرین، شیخ خالدبن احمدآل خلیفه با وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران دیدار و گفت وگو کرد. وزیر امور خارجه: آیا منتقدان انتظار دارند من وقتی وزیر خارجه بحرین را دیدم ابتدا یک سیلی به گوش او می‌نواختم و سپس می‌گفتم بسم‌الله بیا با هم حرف بزنیم!(28 اذر 1390) سخنگوی وزارت خارجه: در ایام برگزاری مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک پادشاه بحرین درخواست دیدار با رئیس جمهور را داد که قبول نشد بعد در سطح وزیر امورخارجه درخواست کردند. در آن ملاقات هم ماهمه حرف هایمان را زدیم و همه اشکالاتی که به آنها وارد است را گفتیم و گفتیم که شما دارید روش اشتباه را دنبال می کنید. ما هم کمتر از دیگران دلمان برای مردم بحرین نمی سوزد.(25 دی 1390) |
| شرکت وزیر امورخارجه در مراسم تشییع ولیعهد سابق عربستان | 4آبان 1390 | سرمقاله روزنامه کیهان: کاش صالحی در مراسم تشییع و خاکسپاری هزاران زن و مرد و کودک مسلمان و مظلوم بحرینی و یمنی که به دست نظامیان آل سعود به شهادت رسیده‌اند شرکت می‌کرد. | وزیر امور خارجه : آیا من خودمختار هستم و می‌توانم سرخود در مراسم تشییع جنازه شرکت کنم؟! پادشاه عربستان، فرد سالخورده‌ای است که بیمار و بر صندلی نشسته بود و ماسک هم بر بینی‌اش داشت و اصلا نمی‌خواستند به دلیل کسالتش او را به مراسم تشییع بیاورند؛ حالا آقایان انتظار دارند این پادشاه بیمار بلند می‌شد و با میهمانان حال و احوالپرسی می‌کرد.اینکه چرا در این مراسم شرکت کردم،تصمیمی بود که گرفته شده بود و من رفتم و اگر این تصمیم جهت منافع نظام نبود، یقین بدانید این اقدام صورت نمی‌گرفت.(28 آذر 1390) سخنگوی وزارت خارجه:ما با کشورهای همسایه و منطقه روابط خوبی داریم و همواره تاکید کرده‌ایم از اصول سیاست خارجی ما توسعه روابط ما با کشورهای منطقه است. معتقدیم باید نوعی همکاری و همگرایی در منطقه ایجاد شود تا اجازه ندهد کشورهایی که از مناطق دیگر وارد منطقه ما شده‌اند و حضور نظامی و امنیتی دارند به اختلاف بین کشورها دامن بزنند. این حضور نیز در چارچوب اصول دیپلماتیک انجام شد.(8 آبان1390) |
| ماجرای ورود تعدادی از دانشجویان به سفارت انگلیس | 8آذر 1390 | علی لاریجانی: عده ای از دانشجویان که از رفتار انگلیس به خشم آمده بودند در مقابل سفارت تجمع کرده و برخی نیز به آن وارد شدند. این خشم به دلیل چندین دهه ظلم انگلیس به ملت ایران بود. علاءالدین بروجردی:تجمع دانشجویان مقابل سفارت انگلیس تجلی احساسات پاک درونی آنان است، گفت: این اقدام به هیچوجه نباید دغدغه خاطر برای سایر دیپلمات ها و سفارتخانه ها ایجاد کند. | بیانیه وزارت امور خارجه:وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران از برخی رفتارهای غیر قابل قبول معدودی از معترضین که علیرغم تلاش نیروی انتظامی و تقویت نیروهای حفاظت کننده از سفارت صورت پذیرفت،ابراز تاسف کرده و ازمسوولان امر خواسته شده تا اقدام ها و بررسی های فوری و ضروری در این رابطه به عمل آورند.وزارت امور خارجه با تاکید بر احترام به قوانین و مقررات بین المللی و مصونیت اماکن دیپلماتیک،برتعهد دولت جمهوری اسلامی ایران به حفاظت و صیانت از اماکن و ماموران دیپلماتیک تاکید می نماید. (8 آذر 1390) وزیر امور خارجه:برخی معترضان وارد حیاط سفارت شدند که به نظر ما، اقدامی خارج از کنوانسیون‌هاست. ما چه بگوییم؟ بگوییم خوب کاری کردید وارد سفارت شدید. آن وقت در عرصه بین‌المللی چه کنیم؟ اگر آنها همچنین اقدامی را انجام دهند و ما اعتراض کنیم، آیا آنگاه اعتراض ما مسموع خواهد بود؟ سربسته بگویم، توانستیم با اقدام صحیح وزارت امور خارجه که در چارچوب عزت، حکمت و مصلحت بود از یک بحران وسیع‌تر جلوگیری کنیم.(28 آذر 1390) |
| حضور دیپلمات ایران در استخری مختلط در برزیل | 26 فروردین 1391 | روزنامه جمهوری اسلامی:سؤالی که در تکذیبیه سخنگوی وزارت خارجه کشورمان بی‌جواب مانده این است که آیا حضور این دیپلمات ایرانی در استخر مختلط صحت دارد یا خیر؟ اگر جواب مثبت است، چرا وزارت خارجه بر رفتار کارمندان خود نظارت ندارد؟ وزیر خارجه برزیل: ایران اطلاعات بیشتری درباره این دیپلمات ارائه نماید.ما خواستار توضیح شفاف در خصوص این اتهام نگران‌کننده هستیم تا بتوانیم اقدام درستی انجام دهیم. سی‌ان‌ان: این دیپلمات ایرانی به مدت یک سال کارت عضویت استخر مختلط را داشته و البته اکنون عضویت وی معلق شده است. | سفارت ایران در بزریل در واکنش، این اتهام جنسی را ناشی از اختلاف فرهنگی دانست. سخنگوی وزارت خارجه: بررسی‌های به عمل آمده نشان می‌دهد که مطالب منتشر شده توسط اینگونه رسانه‌ها، خلاف واقع و فاقد صحت است.(31فروردین 1391) سخنگوی وزارت خارجه: این فرد به کشور بازگشت داده شده و با او برخورد خواهد شد(5اردیبهشت 1391) مدیرکل ارزیابی و نظارت وزارت امورخارجه: به دنبال رسیدگی به پرونده تخلفاتی کارمند شاغل در سفارت جمهوری اسلامی ایران در برزیل، با توجه به احراز مغایرت رفتار نامبرده با مقررات اداری و همچنین شئونات شغلی و اسلامی و تطبیق آن با بندهای 1و 21 ماده 8 قانون رسیدگی به تخلفات اداری، مشارالیه به اخراج از وزارت امورخارجه محکوم شد.(1 خرداد 1391) |
| اعدام 18 ایرانی زندانی در عربستان | 23 خرداد 1391 | آیت الله صافی گلپایگانی: وزارت امور خارجه ما باید برای مردم این مسأله را روشن کند؛ اگر چنین مسأله‌ای صحت دارد، مسئولین دیپلماسی کشور مقصر هستند وباید پاسخگوی ملت ایران باشند. ملت از این حق خودشان نخواهد گذشت. سازمان عفو بین‌الملل: اعدام اتباع ایرانی در عربستان سعودی، اقدامی توحش بار است که یادآور دوران قرون وسطی است. مهدی سنایی عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس: اگر اعدام این تعداد از ایرانیان پیگیر نشود سایر ایرانیان باقی مانده در زندان های عربستان هم اعدام خواهند شد. | وزیر امور خارجه: برخی از هموطنان ما که در شهر دمام زندانی هستند، محکوم به اعدام شدند و من در این خصوص با سعودالفیصل وزیر امورخارجه عربستان صحبت کردم و خوشبختانه روند اجرای حکم اعدام این هموطنان متوقف شده است.(30 فروردین ماه 1391) وزارت امور خارجه: خبر اعدام 18 ایرانی زندانی در عربستان تایید شد و حسن زید کاردار این کشور در تهران در غیاب سفیر عربستان خرداد ماه به وزارت امور خارجه احضار و مراتب اعترض شدید کشورمان وی ابلاغ شد. (23 خرداد ماه 1391) سخنگوی وزارت خارجه: هیأتی از وزارت خارجه در بخش‌های کنسولی و حقوقی به همراه وکلای خانواده‌های ایرانی اعدام شده در عربستان به زودی عازم ریاض خواهد شد و باید دولت عربستان پاسخگوی اقدامات خود باشد و تعهداتی که براساس کنواسیون‌های بین‌المللی وجوددارد مورد توجه قرار گیرد و هرگونه اقدامات خلاف این تعهدات مسئولیت خود را به دنبال دارد.(6تیر 1391) هیچ هیئتی از کشورمان برای شرکت در مراسم تدفین ولیعهد عربستان به این کشور اعزام نشد(29 خرداد 1391) سفر معاون عربی و آفریقای وزارت خارجه کشورمان به این کشور برای تحویل دعوت نامه احمدی نژآد برای شرکت در اجلاس نم لغو شد.(1 تیر 1391) امیرعبداللهیان, معاون عربی آفریقایی وزارت امور خارجه: این اقدام عربستان یک اقدام سیاسی است،سعود الفیصل به دکتر صالحی دروغ گفت و این دروغ بعد‌ها مشخص شد.(31 خرداد 1391) |
| دیدار با وزیر امورخارجه انگلیس | 25خرداد 1391 | علاء الدین بروجردی : نظر مجلس نهم همچنان کاهش روابط با انگلستان است. آنچه مجلس شورای اسلامی در زمینه روابط با انگلیس مصوب کرد، بحث کاهش روابط دوجانبه جمهوری اسلامی ایران و انگلستان از سطح سفیر به کاردار بود که همچنان پابرجاست. سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس: دیدار صالحی با ویلیام هیگ اثر منفی روی مذاکرات هسته‌ای ایران با 1+5 گذاشت، و کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس از صالحی در این باره توضیح می‌خواهد. | سخنگوی وزارت خارجه: ملاقات صالحی و هیگ در کابل بنا به درخواست طرف انگلیسی انجام شده و ایران هم به دلیل نگرانی از وضعیت حقوق کنسولی اتباعش این ملاقات را پذیرفته است و این ملاقات توسط یک کشور ثالث و به درخواست انگلیس صورت گرفت.(3تیر1391) |
| دعوت از رییس جمهور مصر برای حضور در اجلاس نم | 14 تیر1391 | یاسر علی سخنگوی دفتر ریاست جمهوری مصر: درباره سفر احتمالی رییس‌جمهور منتخب مصر به ایران در آینده نزدیک بیان کرد: این اخبار کاملا بی‌اساس است و صحت ندارد. رییس جمهور دعوت‌نامه‌ای برای سفر به تهران دریافت نکرد. | سخنگوی وزارت خارجه: منتظر میزبانی از رییس جمهوری مصر هستیم.(14تیر 1391) مدیر کل امور بین الملل دفتر رییس جمهور بعد از تکذیب این خبر): دعوت نامه مرسی به ایران بزودی ارسال می شود.(14تیر 1391) تماس تلفنی و دعوت احمدی نژاد از محمد مرسی(15تیر 1391) |
*هرچند شروع انقلاب‌های منطقه به قبل از دوران وزارت علی اکبر صالحی باز می گردد اما از زمان روی کار آمدن صالحی در بهمن ماه تا فروردین ماه که وی ضمن ارسال نامه به دبیر کل سازمان ملل متحد کشتار مردم بحرین را محکوم می کند واکنشی رسمی از سوی وی دیده نشد.
*ذکر تاریخ وقوع رویدادها با تاریخ واکنش دستگاه دیپلماسی به منظور نشان دادن تاخیرهای این وزارتخانه در موضع گیری ها است.
برای مشاهده نوارزمان با اندازه واقعی ایـــنـــجـــا کلیک کنید.
/27220
نظر شما