جامعه جهانی دخالت نکند، یک فاجعه انسانی رخ خواهدداد

زهرا خدایی

طی روزهای اخیر اخبار مربوط به کشتار مسلمانان میانمار به دلیل بازتاب کمرنگ آن در رسانه های غربی، در کانون توجهات کشورهای اسلامی قرار گرفته است. گفته می شود به دنبال درگیری میان مسلمانان و بودائی های میانمار تاکنون هزاران مسلمان در منطقۀ آراکان میانمار کشته شده اند. اما با توجه به فضای بستۀ حاکم بر این کشور هنوز اطلاعات دقیقی از جرئیات درگیری و آمار کشته شدگان در دست نیست. خبرآنلاین در گفتگویی با محسن پاک آئین، سفیر اسبق ایران در تایلند و آکردیتۀ کشورمان در میانمار آخرین تحولات میانمار را مورد بررسی قرار داده است که در ذیل می خوانید. پاک آئین می گوید: در صورتی که جامعۀ جهانی راه حلی برای میانمار پیدا نکند، در این کشور فاجعۀ انسانی رخ می دهد.

از دلایل و ریشه های فاجعۀ کشتار مسلمانان میانمار برایمان بگوئید.
برای ریشه یابی دقیق بحران میانمار و کشتار مسلمانان بهتر است به عقب بازگردیم و به تاریخ حضور مسلمانان و به مشکلاتی که در طول تاریخ داشتند، توجه کنیم. اسلام در میانمار از قرن اول هجری وجود داشته است. یعنی در آن مقطع تعدادی از اعراب و ایرانیان که عمدتاً بازرگان بودند از مسیرهای دریایی و زمینی به میانمار رفتند در ایالتی به نام آراکان مستقر شدند و اولین مناطق مسلمان نشین را ایجاد کردند. امروز نیز در حدود 8 میلیون در میانمار هستند و یک زبان محلی به نام روهینگا دارند که در واقع مسلمانان میانمار را امروز به همین نام می شناسند و این زبان هم ترکیبی از عربی، فارسی و ترکی است که نشان دهندۀ اینست که اسلام از منطقۀ آسیای غربی به آن منطقه رفته است. تقریبا تا سال 1774 میلادی مسلمانان در آنجا مشکل نداشتند، در آن مقطع یک بودایی به نام بوداپایا در آن منطقه به قدرت می رسد و با مسلمانان بنای ناسازگاری می گذارد و اجرای قوانین اسلامی را ملغی می کند. از آن زمان به بعد اختلافات مسلمانان میانمار (برمه سابق) با دولت شروع می شود. از آن زمان است که حقوق مسلمانان نادیده گرفته می شود، تبعیض ها تشدید می شود و مسئله مسلمانان به تدریج به عنوان یک معضل مطرح و کشورهای منطقه متوجه این موضوع می شوند و حتی به سطح بین المللی نیز می رود و تا امروز نیز از موضوعات حقوق بشری در سطح بین الملل است. در این مدت تعدادی از مسلمانان گروه های چریکی تشکیل دادند و مبارزاتی هم داشتند و برخی برای اینکه از این وضعیت رها بشوند، به کشورهای هند و بنگلادش مهاجرت کردند و در آنجا زندگی می کنند.

دولت میانمار تاکنون چه اقدامی برای مهار این بحران انجام داده است؟
از سال 1962 که دولت ژنرال نوین روی کار آمد تقریباً مشکلات مسلمانان بیشتر شد، اعزام به حج ممنوع شد و تبلیغات بیشتری ایجاد شد. با تأسیس سازمان کنفرانس اسلامی، این سازمان در این موضوع دخالت می کند و از مسلمانان می خواهد که فشار را بر مسلمانان کمتر کند که خیلی هم دولت نظامی میانمار توجهی به این موضوع نمی کند و این فشارها وجود داشته است. یکی از سیاست های دولت میانمار این بوده که تعدادی از مسلمانان را به بنگلادش بفرستد. دولت بنگلادش موافق نیست و یک وضعیت نابسامانی در منطقۀ مرزی میانمار و بنگلادش به خاطر این مشکلات وجود دارد. این مسائل کماکان ادامه دارد تا به امروز که شاهد کشتار وسیع مسلمانان در این کشور هستیم.

واکنش جامعۀ بین الملل به تحولات میانمار ظاهراً ضعیف بوده؟
مسائلی که اخیراً مطرح شد و کشتار گستردۀ مسلمانان در میانمار موجب نگرانی همۀ کشورهای مسلمان از جمله ایران شده است و نهادهای بین المللی مثل کنفرانس اسلامی موضع گرفتند. واقعیت اینست که کشور میانمار به دلیل بسته بودن فضا و مرزهای آن و عدم اطلاع رسانی دربارۀ وقایع اخیر، اطلاع دقیق و موثقی نداریم که میزان کشته شدگان چقدر است و علت آن چه بوده است.

گفته می شود اختلاف میان مسلمانان و بودایی ها دلیل کشتار بوده است.
به نظر نمی رسد که اینگونه باشد. چون در آن منطقه یک تعامل خوبی بین بودائیان و مسلمانان وجود دارد و در کنار هم زندگی می کنند. چند بار هم که من به میانمار سفر کرده بودم آثار از اختلافات مذهبی بین بودائیان و مسلمانان ندیدم. احتمال دارد که اختلافات قومی باشد چرا که یک گروه افراطی به نام ماگ در نزدیکی آراکان وجود دارد که از طرف دولت هم حمایت می شود و چه بسا به بهانۀ اختلافات قومی با حمایت دولت آنها سعی کردند مضایق خودشان را بر مسلمانان بیشتر کنند.

چرا خانم آنگ سان سوچی و یا رسانه های غربی واکنشی نسبت به تحولات میانمار از خود نشان نداده اند؟
نهادهای حقوق بشری با نگاه سکولاری که به مسائل جهانی دارند، سعی می کنند نسبت به مسائلی که علیه مسلمانان در جهان پیش می آید، کم اعتنا و بی توجه باشند، نمونۀ آن را در فلسطین، غزه و افغانستان شاهدیم. معمولاً مجامع بین المللی و نهادهای حقوق بشری نسبت به این مسائل بی تفاوت هستند اما اگر اتفاقی برای غیرمسلمانان رخ دهد خیلی بزرگنمایی می کنند. عدم موضع گیری صریح کشورهای جهان شاید دلیلش این باشد. ولی این مسئله نباید کشورهای صلح طلب جهان و کشورهای اسلامی را از پیگیری تحولات میانمار منصرف کند. جامعۀ جهانی باید با اعمال فشار بر دولت نظامی میانمار تلاش بیشتری را برای احقاق حقوق شهروندی مسلمانان در این کشور فراهم آورد. جمهوری اسلامی ایران می تواند به عنوان کشوری تأثیرگذار قدم های بزرگی در این راه بردارد. البته موضع گیری های خوبی از سوی وزارت خارجه ایران و دیگر نهادها در این زمینه صورت گرفته است. به نظر من نقش ایران در تشویق و ترغیب کشورهای جهان برای اینکه در این موضوع خیلی سریع دخالت کنند و جلوی کشتار بیشتر را بگیرند، مهم است.

آیندۀ این روند را چگونه پیش بینی می کنید؟
فکر می کنم چنانچه جامعه جهانی و کشورهای اسلامی موضع گیری محکمی در قبال این موضوع نداشته باشند، ممکن است وضعیت بدتر شود و یک فاجعه انسانی در میانمار رخ دهد و مسلمانان بیشتری قربانی شوند. من معتقدم که در این مقطع نهادها و سازمان های اسلامی از جمله سازمان همکاری های اسلامی باید بیشتر فعال شود. سازمان همکاریهای اسلامی بیانیه ای را صادر کرده است که برای آغاز خوب است اما به اعتقاد من باید یک گروه حقیقت یاب از سازمان به میانمار اعزام شود، منطقه را بازدید کند و با مسلمانان صحبت کند و نتیجۀ تحقیقات خود را به صورت گزارش به اطلاع جامعۀ جهانی برساند تا مشخص شود بعد از این باید چه اقدامی را انجام داد. در عین حال میانمار عضو سازمان آسه آن(کشورهای آسیای جنوب شرقی) است. در آ سه آن چند کشور مهم مسلمان وجود دارند مثل اندونزی، مالزی، برونئی و یک بخش زیادی از مسلمانان در فیلیپین و تایلند زندگی می کنند. به نظر من باید با این کشورها رایزنی صورت گیرد تا سازمان آسه آن نیز موضع قوی در ارتباط با این موضوع بگیرد. آنها هم می توانند گروه حقیقت یاب به منطقه بفرستند و موضوع را بررسی کنند.

49263