ولی وتوی روسیه و همراهی چین با آن، ناکامی غرب در ایجاد تغییرات سیاسی و تکمیل پازل بحران پیچیده سوریه را به‌دنبال داشت، مواضع تند نماینده روسیه در شورای امنیت و اصرار بر مواضع گذشته در حمایت از حفظ ساختار رژیم بشار اسد، آنچنان برای طرف غرب و عربستان و قطر گران تمام شد که نماینده امریکا در این شورا تطویل بحران در سوریه ناشی از مواضع و لج بازی روسیه دانست و اعلام داشته که مانع تراشی کرملین در مقابل اقدامات بین‌المللی هزینه گزافی را در آینده برای این کشور خواهد داشت.
آنچه مسلم است بحران سوریه غرب و شرق دوباره رودرروی هم قرار داده و بعضی‌ها از منازعه در منطقه، به عنوان آغاز جنگ سرد نام می‌برند، در این مسیر با وجود فشارها و تهدیدها، روسیه ظاهراً حاضر به تسلیم در قبال خواست غرب درباره سوریه نیست، روسیه‌ای که چین را نیز در کنار خود می‌بیند و بارها اعلام داشته که مخالف مداخله کشورهای غربی در سوریه است
از آنجایی که قرار گرفتن سوریه در ذیل بند هشتم منشور ملل متحد می‌تواند شرایط تکرار سناریوی لیبی را دوباره عملیاتی سازد، روسها و چینی‌ها با وجود جنگ روانی گسترده غرب قبل از آغاز جلسه شورای امنیت، بار دیگر با تکرار مواضع خود، غرب را وادار به تسلیم و حتی رضایت به تمدید حضور ناظران خارجی برای مدت یک ماه در سوریه کردند.
در هر صورت بحران سوریه به جنگ داخلی تمام عیار در منطقه تبدیل شده است و در این میان عربستان و قطر و ترکیه نیز با تجهیز شبه‌نظامیان مخالف بشار اسد شرایط را برای ادامه جنگ و خونریزی در این کشور فراهم کردند، در این مسیر، دو گزینه اصلی برای حل و فصل بحران دامنه‌دار سوریه مطرح است. گزینه سیاسی براساس مفاد 6 ماده‌ای کوفی عنان گزینه نظامی و تهاجم غرب و محور عربی ضدسوری برای ایجاد تغییر و برکناری اسد، تقابل این دو سناریو و یارگیری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی را در پی داشته است.
به‌طوری که جبهه ضدسوری متشکل از غرب، عربستان، قطر و ترکیه رودرروی حامیان سوریه و ساختار فعلی روسیه، چین، ایران، عراق. حتی لبنان قرار گرفتند، جبهه ضدسوری با بهره‌گیری از هر ابزار ممکن، درصدد اعمال قدرت و تحمیل اراده بر حریف است، ولی جبهه حامی سوری این رویه را قبول ندارد.
پوتین مرد قدرتمند کرملین بار دیگر بر حل بحران سوریه از طریق مذاکره تاکید کرد و سرنگونی بشار اسد را موجب تداوم خونریزی و گسترش بحران در منطقه دانسته است. این در حالی است که در جبهه مخالف اتحادیه غرب در نشست اخیر خود با ارایه پیشنهاداتی خواستار کناره‌گیری بشار اسد از قدرت و تکرار مدل یمنی برای حل بحران شده است.
به نظر می‌رسد که شرایط برای تفاهم و گفت‌وگوی طرفین منازعه مهیا نیست، رویکرد روسیه به بحران روسیه تا حد زیادی متاثر از تجربه تلخ آن کشور از مداخله ناتو در لیبی است، بی‌شک پس از فروپاشی شوروی توان تاثیرگذاری روسها در منطقه خاورمیانه با چالش‌های جدی روبه‌رو شده است.
و با وجود حرص و ولع مقامات کرملین برای بازیافت قدرت خویش در منطقه و حفظ نفوذ سنتی با مشکلات زیادی مواجه بوده است، سیاست‌های میلتاریستی امریکا و لشکرکشی یکجانبه به عراق و سرنگونی معمر قذافی به عنوان دو متحد دیرینه روسیه در منطقه بر تنگناهای این کشور در منطقه افزوده و در راستای تکمیل طرح استیلا برای منطقه غرب سوریه به عنوان هدف نهایی خود انتخاب کرده است.
بر اساس تحلیل روسها هدف اصلی غرب از ورود به فاز نظامی در بحران سوریه ایران است و حمله به سوریه گام اول رسیدن به این هدف محسوب می‌شود. لذا روسیه بر عکس دوره‌های قبلی که همراهی و همگامی با غرب در منطقه پیش گرفته بود این‌بار عزم خویش را برای مقابله با یکجانبه‌گرایی امریکا و متحدان در منطقه دو چندان ساخته است تا از ایجاد جنگ گسترده در خلیج فارس هم جلوگیری کند. گرچه روسیه و حتی چین در مواضع خویش مصمم‌تر به نظر می‌رسند.
با این وجود به نظر می رسد که حتی روسیه نیز حاضر شده است با حفظ ساختار سیاسی حزب بعث و اثرگذاری آن در سوریه بعد از بشار، وارد معامله با طرف غرب شود. اگر این تغییر رفتاری مسکو درباره سوریه درست باشد باید گفت که اتحادیه عرب نیز تمرکز خویش را برای برکناری بشار اسد و انتقال قدرت به شکل مسالمت‌آمیز بیش‌تر ساخته است. امری که مخالفان بشار اسد نیز به شکل تلویحی قبول کردند که در صورت کنار رفتن بشار اسد از قدرت، حامیان وی نیز می‌تواند در ساختار قدرت آینده کشور سهیم باشند.
اگر گزینه سازش مورد تایید طرفین منازعه و کشورهای تاثیرگذار در بحران سوریه قرار گیرد این امر را باید به نوعی احیای طرح کوفی عنان و بسط سازش میان روسیه و چین با غرب دانست. امری محتمل این است که مخالفان نمی‌توانندبا وجود خشونت گسترده و با حمایت مالی و نظامی غرب و برخی از کشورهای عربی که در حال انجام است حکومت بشار اسد را سرنگون کنند و حکومت فعلی سوریه نیز توان عبور از بحران و بسط آرامش و امنیت در کشور را نیز ندارد.
لذا راه‌حل همان انجام مذاکرات گسترده و مشارکت طرفین درگیر در بحران است در این مسیر ایران هم به دلیل اثرگذاری در این بحران می‌تواند، نقش سازنده داشته باشد. برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری و ورود به فاز سیاسی راه‌حل مطمئن برای جلوگیری از ناامنی و خشونت‌های گسترده در سوریه است.
نظر شما