پایان بن بست تشکیل دولت

محمدرضا نوروزپور:
گویا برخی از بن‌بست‌‌ها با تهدید باز می‌شود. گره تشکیل دولت وحدت ملی در لبنان نیز با تهدید نبیه بری رئیس مجلس این کشور گویا در حال باز شدن است و روز شنبه معارضین اعلام کردند با سعد الحریری برای تشکیل دولت به توافق رسیده‌اند.

روز جمعه بود که برخی از منابع خبری از سرخوردگی عمده رهبران سیاسی از طولانی شدن فرایند تشکیل دولت در لبنان خبر دادند و در این میان اعلام کردند نبیه بری تهدید کرده در صورت تشکیل نشدن دولت جدید ظرف چند روز آینده، در پارلمان تحصن خواهد کرد.

انگار همه منتظر چنین تهدیدی بودند. روز شنبه خبرها حاکی از گشایشی در کار لبنانی‌ها داشت و اینکه حزب‌الله لبنان سرانجام توانسته با سعد الحریری رئیس جریان حاکم مورد حمایت غرب بر سر ترکیب دولت آینده این کشور به توافق برسد. حریری رئیس فراکسیون پارلمانی المستقبل که از روز ششم تیر گذشته از سوی رئیس‌جمهوری لبنان مأمور به تشکیل کابینه شده است تاکنون نتوانسته بود موافقت همه جریان‌های حاضر در شاکله سیاسی این کشور را جلب کند.

حریری که یک بار پیش از این در تشکیل کابینه ناموفق عمل کرد و استعفا داد هم‌اکنون با این توافق به دست آمده می‌تواند سری بالا بگیرد و احساس موفقیت کند. دور اول پس از آنکه از سوی میشل عون برای تشکیل دولت مأمور شد‌، ‪ ۷۶روز طول کشید تا به همگان نشان دهد در انجام این مأموریت ناتوان است. او با ارائه فهرستی یک طرفه که مورد اعتراض جریان ۸مارس و برخی از احزاب ۱۴مارس قرار گرفت، مجبور به انصراف از تشکیل کابینه لبنان شد، اما حدود پنجاه روز پیش مجدداً از سوی رئیس‌جمهور لبنان مأمور تشکیل کابینه این کشور شد ولی تاکنون نیز موفق به این کار نشده است.

بدین ترتیب با دست‌یابی به این موافقت‌، زمینه برای پایان پنج ماه مذاکرات دشوار در پی انتخابات عمومی این کشور، هموار شد و لبنانی‌ها می‌توانند سرانجام شاهد تشکیل یک دولت فراگیر باشند.

گروه هشت مارس، پس از برگزاری نشستی به رهبری حزب‌الله لبنان، از توافق خود برای مشارکت فعال در دولت پیشنهادی سعد الحریری خبر داد. در این نشست که در آخرین ساعات روز جمعه برای بررسی تشکیل دولت وحدت ملی تشکیل شده بود شخصیت‌هایی چون سیدحسن نصرالله، دبیر کل حزب‌الله؛ نبیه بری، رئیس پارلمان؛ میشل عون، رئیس جریان ملی آزاد و سلیمان فرنجیه رئیس جریان المرده لبنان حضور داشتند.

سران گروه هشت مارس پس از این نشست اعلام کردند که با تشکیل دولت وحدت ملی در لبنان طبق اصول و قواعدی که با سعد الحریری مأمور به تشکیل دولت جدید لبنان توافق کرده‌اند موافقند. با رسیدن به این توافق پیش‌بینی می‌شود دولت جدید لبنان طی روزهای یک‌شنبه یا نهایتاً دوشنبه تشکیل شود.

اما آنچه تاکنون باعث می‌شد تا تشکیل کابینه به تأخیر بیفتد از منظر طرفین متفاوت است. جریان 14 مارس که هم اینک اکثریت پارلمان را دراختیار دارد، هماره معارضان به رهبری حزب‌الله لبنان را که مورد حمایت ایران و سوریه هستند، به سنگ‌اندازی در تشکیل دولت متهم کرده و معتقدند باوجودی که اکثریت پارلمان، در اختیار آنها نیست در پی تحمیل خواسته خود و سهم‌گیری زیاد از دولت آینده هستند. از سوی دیگر اما معارضان که جریان حاکم را متکی به غرب و عربستان سعودی می‌دانند بر این باورند که حریری قصد داشته با فرافکنی و ایراد اتهامات بی‌اساس به معارضین اصل تشکیل دولت وحدت ملی و توافقات دوحه را کنار بگذارد و در واقع صرفاً به جای تلاش برای تشکیل دولت وحدت ملی بهانه‌گیری می‌کرده است.

در این بین یکی از نقاط اصلی مورد اختلاف، ناتوانی طرفین در توافق بر سر انتخاب وزرای کابینه بوده است. هر دو طرف سعی می‌کنند پست‌های کلیدی در دولت را از آن خود کنند و مثلاً در این میان حزب‌الله به شدت اصرار داشته است که وزارت کلیدی ارتباطات که اصلی‌ترین محمل برای نفوذ جاسوسان اسرائیل است توسط آنها اداره شود. یکی دیگر از پست‌های کلیدی در دولت که همواره بر سر تصاحب آن میان جریان میشل‌عون و 14 مارس اختلاف وجود داشته وزارت کشور بوده است.

این اختلافات همیشه از مرزهای لبنان گذشته و پای کشورهای دیگری از جمله عربستان سعودی، سوریه، ایران و حتی آمریکا و گاهی فرانسه را نیز به میدان کشیده است. اختلافات اخیر حتی تنشی محسوس بین سوریه و عربستان سعودی ایجاد کرد که نهایتاً این دو کشور به طور مستقیم با سفر عبدالله به دمشق با یکدیگر به مذاکره درباره دولت آینده لبنان پرداختند. ماحصل این تنش‌ها و مذاکرات سرانجام این شد که این دو کشور بر سر لبنان مصالحه کردند و به طور مشترک خواستار تشکیل دولت جدید در این کشور شدند.

کشورهای غربی و همچنین سازمان ملل نیز در خصوص بن‌بست ایجاد شده در لبنان ابراز نگرانی کرده بودند زیرا بیم ان وجود داشت که این مسئله، اقتصاد این کشور را تحت‌تأثیر قرار دهد و به فروپاشی اوضاع امنیتی آن منجر شود.

بازی بردبرد

در همین حال، ولید خوری یکی از نمایندگان عضو فراکسیون میشل عون، رهبر جریان مسیحی ملی آزاد لبنان و یکی از سران جریان هشت مارس‌، گفت بعید نیست کابینه وحدت ملی زودتر از 48 ساعت تشکیل شده و خبر آن اعلام شود. این نماینده پارلمان لبنان تأکید کرد در این کابینه کسی برنده یا بازنده نیست اما طرفهای مسیحی جریان 14 مارس که می‌خواستند مانع از دستیابی جریان مسیحی ملی آزاد به سهم خود در کابینه جدید شود شکست خوردند.

او همچنین با اشاره به اعتراف برخی طرف‌های جریان آمریکایی 14 مارس به ناکامی این جریان در منع دستیابی گروههای ملی و اسلامی به سهم مؤثر در کابینه جدید گفت بیانیه کاری کابینه جدید در مورد سلاح مقاومت تغییر نخواهد کرد و همان موضع قبلی درباره سلاح مقاومت در این بیانیه لحاظ خواهد شد.