به گزارش خبرآنلاین، حسین امیر عبداللهیان معاون عربی و آفریقایی وزیر امور خارجه در گفت وگو با همشهری دیپلماتیک، در خصوص روابط کنونی ایران و عربستان با بیان اینکه تلاشی فرامنطقه‌ای در حوزه کشورهای اسلامی جریان دارد که توجه کشورهای اسلامی عربی را به اشکال مختلف از رژیم صهیونیستی و طراحی‌های این رژیم در منطقه دور کنند و به جای اینکه مسأله این رژیم و اعراب مسأله اصلی باشد، مسائل دیگری را به صورت تصنعی ایجاد کنند، افزود: چنان‌که امروز برخی به محوریت آمریکا و رژیم صهیونیستی سعی دارند مسأله، اعراب و این رژیم را به مساله اعراب و جمهوری اسلامی ایران تبدیل کنند. در فاز دیگر در حالی که در پی انقلاب‌های منطقه و بیداری اسلامی، وضعیت محور مقاومت ارتقا یافته، موضوع سوریه را به‌صورت تصنعی ایجاد کردند که مسأله اول، مسأله اعراب و سوریه شود به موازات مسأله اعراب با ایران و در سطح کلان‌تر آن، بحث شیعه و سنی. یعنی همه این جریانات تصنعی، ساختگی و فاقد ریشه‌های جامعه شناختی را ایجاد می‌کنند برای اینکه وضعیت رژیم صهیونیستی به عنوان متحد آمریکا در حالی که به خاطر تحولات منطقه در حاشیه و زاویه قرار گرفته، بازیافت شود و بتوانند خود را مجددا در منطقه احیا کنند.
وی ادامه داد: آنچه مربوط به روابط رسمی ما و عربستان است حتی در بدترین چالش‌های منطقه‌ای و فراز و نشیب‌های دوجانبه‌ای که وجود داشته، روابط دو کشور با یک فهم مشترک و درایتی در عالی‌ترین سطح دیپلماتیک خود یعنی در سطح سفیری همواره جریان داشته و الان هم سفیر عربستان در تهران فعالیت دارد و هم سفیر ایران در ریاض مشغول به فعالیت است.
عبدالهیان با اشاره به موضوع اخیر اعدام اتباع ایرانی که به گفته وی کنوانسیون‌های وین در ارتباط با آنان به صورت کامل اجرا نشده و از حقوق و دسترسی‌های مسلم کنسولی براساس رویه‌های موجود برخوردار نبودند، افزود: ما در مناسبات دوجانبه - جز موضوع اخیر اعدام اتباع ایرانی که متهم به حمل مواد مخدر بودند، حقیقتا در دیگر حوزه‌ها در بخش دوجانبه، طی سال‌های گذشته مشکل حاد و جدی با عربستان نداشته‌ایم بلکه مشکلات ما در حوزه‌های منطقه‌ای به طور جدی بروز پیدا کرده بود، ما دارای اختلاف دیدگاه یا تفاوت دیدگاه بودیم. اختلاف دیدگاه در برخی حوزه‌ها مثل سوریه، بحرین و یمن و تفاوت دیدگاه در برخی از حوزه‌ها مثل افغانستان، عراق، لبنان و فلسطین.
وی با بیان اینکه اعدام اتباع ما مسأله‌ای نابخشودنی است و عربستان باید پاسخگو باشد، تصریح کرد: پیگیری‌های مختلفی دراین‌باره انجام شود اما در مجموع نوع نگاه دستگاه دیپلماسی و حتی برخی اظهارات و سیگنال‌هایی که آقای صالحی در شروع کار خود داشت، هر کدام در مقطع خاص خود توانسته تأثیرات خاص خود را در روابط بگذارد. اما اینکه آیا ما از سطح موجود روابط راضی هستیم؟ ابدا این گونه نیست.
عبدالهیان با تاکید بر اینکه ما هیچ‌وقت نمی‌خواهیم این موضوع را انکار کنیم که ایران، مصر و عربستان سه کشور مهم و تأثیرگذار در منطقه خاورمیانه هستند در پاسخ به اینکه چرا سطح خصومت عربستان نسبت به ایران، طی یکی دو سال اخیر روند صعودی پیدا کرده است؟، گفت: عربستان در حال حاضر در شرایط طبیعی قرار ندارد که بشود مناسبات دو کشور را در یک شرایط کاملا طبیعی تنظیم کرد. فهم مشترکی هم در مورد برخی تحولات و مسائل منطقه‌ای بین ما و عربستان وجود ندارد و عربستان بر این باور است که نقطه تقابل برخی مسائل در منطقه در حوزه‌هایی غیر از ایران شکل می‌گیرد.
به گفته این مقام مسئول در وزارت خارجه نگرانی‌های عربستان نگرانی‌هایی است که کشورهای فرامنطقه‌ای برایش ایجاد می‌کنند و در عین حال برخی بازیگران منطقه‌ای و داخلی هم به آن دامن می‌زنند.
اهم اظهارات معاون وزیر امور خارجه در این گفت و گو به شرح زیر است:
آینده سوریه
*جمهوری اسلامی ایران از همان زمان که کوفی عنان می‌خواست وارد قضیه سوریه شود، کمک کرد تا طرح عنان به عنوان طرح سیاسی روی میز قرار گیرد. جمهوری اسلامی ایران بر این اعتقاد است که راهکار حل مسأله سوریه به هیچ‌وجه نمی‌تواند نظامی و امنیتی باشد و صرفا سیاسی است. ما سعی کردیم نکات موردنظر خود را در چارچوب ایده‌هایی که عنان دنبال می‌کرد، به وی منتقل کنیم تا در طرحش مورد استفاده قرار گیرد.
*دولت سوریه در ابتدا نسبت به انتصاب عنان، واکنش نشان داد و حتی حاضر به پذیرش عنان نبود تا اینکه آقای صالحی، وزیر خارجه در تماس با ولید معلم و ارتباط با عنان تلاش کرد از نوع رابطه ایران با سوریه استفاده کند و زمینه ورود عنان را به‌عنوان کسی که حامل یک راهکار سیاسی است، فراهم کند.
*برخی از طرف‌های عرب که طی ماه‌های گذشته رفتارهای شتاب‌زده‌ای داشتند و می‌خواستند مأموریت عنان را ادامه مأموریت کمیته وزرای اتحادیه عرب جلوه دهند، به گونه‌ای تلاش می‌کردند فضاسازی کنند که عنان با هدف تغییر رژیم به سوریه وارد شده و هدفش تکمیل پروسه قبلی است و دوستان سوری ما نسبت به این حضور، ذهنیت داشتند. در مذاکراتی که در تهران با عنان انجام شد، ایشان توضیحات و ادله‌ای داشت و با توجه به سوابق 10ساله عنان به‌عنوان دبیرکل بی‌طرف سازمان ملل و با توجه به اینکه ایران بر این باور است که مشکل سوریه راه‌حل سیاسی دارد، جمهوری اسلامی مأموریت عنان در سوریه را تسهیل کرد.
*طرف‌های دیگری که موضوع سوریه را دنبال می‌کردند، در پی این بودند که ادامه اجلاس دوستان سوریه و ادامه تحرکات تروریستی و اقدامات مسلحانه در سوریه را در قالب طرح عنان به‌نمایش بگذارند که خروجی آن، حذف بشار اسد و تغییر نظام در سوریه باشد.
*در جریان مذاکرات اخیر عنان در تهران، از ایران تحت عنوان «ایران کلید طلایی» حل بحران سوریه نام برده شد. همه طرف‌ها به این موضوع اعتقاد دارند. یکی از دلایلی که طرف‌های مقابل ما - آمریکایی‌ها و غربی‌ها - تلاش کردند ایران در اجلاس ژنو شرکت نکند، این بود که آنها فکر می‌کردند می‌توانند اجلاس ژنو را به اجلاسی تبدیل کنند که سقوط نظام سوریه از آن بیرون بیاید و نمی‌خواستند ایران در چنین اجلاسی حضور یابد، فکر می‌کردند شاید با روسیه و چین بتوانند دیالوگ بهتری برقرار کنند اما چالش‌های جدی بین هیأت‌های دو طرف یعنی در یک‌سو آمریکا و برخی متحدانش و در طرف دیگر روسیه و برخی از دیگر کشورها به یک خروجی منطقی رسید، مبنی بر اینکه سوریه باید یک دوره انتقال سیاسی را طی کند. از نگاه آمریکایی‌ها آخر این انتقال سیاسی باید تغییر بشار اسد باشد ولی از نگاه روس‌ها و نگاه واقع‌بینانه‌ای که کوفی عنان دارد، پایان این پروسه باید به وفاق ملی کمک کند و نه لزوما تغییر رژیم در سوریه.
*جمهوری اسلامی ایران همواره سعی کرده اولا نگاهش به مردم سوریه و مطالبات آنها باشد، ثانیا از طرح اصلاحات بشار اسد حمایت کند و ثالثا با وجود اینکه باور داریم که سوریه نیازمند سطحی از اصلاحات است اما اسد و پدرش همیشه بخشی از محور مقاومت بوده‌اند و ما این نقش را در جنگ‌های 22روزه و 33روزه شاهد بودیم.
*زمانی که به مردم سوریه نگاه می‌کنیم، بخشی از معارضان سوریه در بین مردم این کشور هستند و ما در مشورت‌هایی که صورت می‌گرفت، توصیه‌هایی در این زمینه داشتیم و بشار اسد نیز ظرفیت پذیرش این توصیه‌ها را داشت بنابراین ورود ما به بحث معارضه موضوع جدیدی در جمهوری اسلامی ایران نیست. ارتباط ما با گروه‌های معارض حتی با اطلاع مقامات رسمی سوریه و در تمام این دوران جریان داشته و همه تلاش ما بر این معطوف است که در یک تعامل سازنده با معارضان در سطوح مختلف، امکان گفت‌وگو و وفاق ملی به‌عنوان مناسب‌ترین راهکار سیاسی در سوریه فراهم شود.
*در سوریه چند سناریو مفروض است، از بهترین حالت تا بدترین حالت. با نگاه واقع‌بینانه نسبت به آنچه در سوریه می‌گذرد، وضعیت جامعه‌شناختی این کشور، حضور در محور مقاومت، روحیه مردم در محور مقاومت، اصلاحاتی که طی این مدت در سوریه اتفاق افتاده و هجمه‌ای که علیه سوریه شده، مردم و افکار عمومی می‌فهمند که هم‌پیمانی آمریکا، رژیم صهیونیستی و چند کشور منطقه و چندین کشور غربی چه معنایی دارد؟ چگونه است که وقتی در جنگ 22روزه در غزه افراد در محدوده کوچکی سرکوب می‌شوند، کمتر کسی واکنش نشان می‌دهد ولی در سوریه که محور مقاومت است، همه دلشان به حال دموکراسی سوخته است.
*اینکه آیا واقعا مردم سوریه به دنبال حذف بشار هستند و حذف بشار اسد محقق خواهد شد، با توجه به شناختی که داریم، این امر دور از ذهن است. سناریوی دوم این است که در سوریه مدل بنغازی‌سازی اجرا شود. تلاش زیادی در این زمینه صورت گرفت که تاکنون هم ادامه یافته ولی توفیقی نداشته است. با شناختی که از ساختار ارتش در سوریه و نظام سیاسی سوریه و مردم وجود دارد، اینکه در بخشی از سوریه بنغازی‌سازی کنند و آنجا را مقر خود قرار دهند، تلاش‌های یک سال گذشته نشان داد که ناکام هستند و این سناریوی بعیدی است.
سناریوی سوم این است که طرح «یمنیزه» شدن را در سوریه دنبال کنند. ممکن است این طرح مورد قبول خیلی‌ها باشد.
یمنیزه کردن سوریه
*شورای همکاری خلیج‌فارس طرحی را ارائه داد که براساس آن علی عبدالله صالح از قدرت در یمن کناره‌گیری کرد و با وجود جنایاتی که مرتکب شده بود، از هرگونه محاکمه‌ای مصون ماند، نه‌تنها خودش بلکه بستگان و اطرافیانش نیز مصون ماندند، اموالش حفظ شد و معاونش به عنوان تنها کاندیدا در انتخابات شرکت کرد که البته با رأی پایینی به ریاست‌جمهوری رسید. مهم این است که در یک پروسه کنترل شده و مدیریت شده، انجام شد.اما تفاوت جوهری یمن با سوریه این است که کسانی که در یمن به دنبال این طرح بودند، می‌خواستند این طرح اجرا شود تا تغییری در یمن صورت نگیرد و انقلاب در این کشور سرکوب شود اما کسانی که از طرح یمنیزه کردن در سوریه صحبت می‌کنند، می‌خواهند با این مکانیسم نتیجه عکس بگیرند و تغییر در سوریه صورت گیرد تا رژیم سوریه متلاشی و سوریه از محور مقاومت حذف شود. هر سه سناریو در یک نگاه واقع‌بینانه محتمل است اما براساس شناخت ما از مجموعه عوامل جامعه‌شناختی و شرایط سوریه و موقعیت استراتژیک این کشور در منطقه و محور مقاومت، این احتمال را قوی‌تر می‌دانیم که این دوران سخت سپری خواهد شد و اصلاحات در چارچوب طرح بشار اسد پیش خواهد رفت.
دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران در تحولات منطقه
*شما نقش قطر را با ایران مقایسه کنید. قطر چه نقشی ایفا کرد و چه دستاوردی داشت؟ اوج تلاش قطر را در سوریه شاهد بودیم که بعضی از طرف‌های قطری عنوان می‌کردند در ماه رمضان سال گذشته رژیم بشار اسد ساقط خواهد شد. با وجود گذشت یک سال چنین اتفاقی رخ نداد بلکه برعکس در گزارش‌هایی که آمریکایی‌ها ارائه کردند، از قدرت و انسجام ارتش سوریه و روحیه بالای نظام سوریه صحبت می‌کنند و اینکه آنچه الان در صحنه سوریه رخ می‌دهد این است که این مردم نیستند که سلاح در دست دارند. درست است که معارضین مطالباتی دارند اما آنهایی که سلاح در دست گرفته‌اند و این فجایع را انجام می‌دهند، عمدتا تروریست‌های وارداتی هستند.
* از سوی دیگر بعضی از افراد در ترکیه رفتارهای شتاب‌زده‌ای انجام دادند و به دنبال برخی دستاوردها بودند اما ما شاهدیم در صحنه مصر یک‌دفعه اظهارنظر بعضی مسؤولان ترکیه مشکل ایجاد می‌کند یا در صحنه سوریه، بعضی اقدامات شتاب‌زده و تند تا مرحله‌ای پیش می‌رود که هواپیمای جنگنده ترکیه در خاک سوریه سقوط می‌کند و این در راستای منافع ملی ترکیه نیست. متقابلا جمهوری اسلامی را مدنظر قرار دهید. دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی هیچ هیاهویی در تحولات منطقه نداشت. این کشورها بدون مداخله هیچ طرف خارجی انقلاب کردند.
* در تمام این کشورها شاهدیم جمهوری اسلامی ایران به دلیل گفتمان منطقی از نفوذ خاصی برخوردار است و این نفوذ کاملا از مداخله، متفاوت است. همیشه وقتی طرف‌های خارجی در تحولات عراق ما را به ناحق متهم می‌کردند که ایران در امور عراق مداخله می‌کند، عنوان می‌کردیم که هیچ مداخله‌ای در عراق نداریم اما با عراق مشترکات فراوانی داریم و حتما معقول است که از نفوذ خود در راستای منافع و امنیت ملی خود و هم در راستای امنیت منطقه و مصالح کلی جهان اسلام استفاده کنیم.ما در حوزه کشورهای عربی و تحولات هیچ مداخله‌ای نداشتیم اما حتما سعی کردیم از نفوذمان در صلح، ثبات، توسعه، پیشرفت و احقاق حقوق و توجه به مطالبات مردم حداکثر بهره‌برداری لازم را داشته باشیم.
* روابط ما و ترکیه تحت تأثیر مسائل قرار گرفته باشد را رد می‌کنیم. روابط ما و ترکیه با وجود تفاوت دیدگاهی که در مسأله سوریه وجود دارد، در عالی‌ترین سطح قرار دارد. شکافی بین ما و ترکیه وجود ندارد.
/27212
نظر شما