امروز دقیقا نیم قرن از زمین لرزه 10 شهریور 1341 بویین زهرا می گذرد. در چنین روزی در 10شهریور ١٣٤١ در بویین زهرا در جنوب دشت قزوین بیش از ١٢ هزار هموطن ما در زلزله ای مخرب جان باختند. زمینلرزه بویین زهرا در چنین روزی در حدود ساعت ١١ شامگاه با بزرگای ٧.٢ در اثر جنبایی گسل ایپک در جنوب بویین زهرا به ویرانی کامل بویین زهرا و روستاهای توفک، رودک، دانسفهان، سگزآباد و چندین روستای دیگرتاکستان و دشت قزوین انجامید. نوع خرابی ها به صورت کلاسیک یادآوری ویرانی در اکثر زمینلرزه های تاریخی ایران بود. ولی زلزله بویین زهرا اولین زلزله ای بود که در مرحله مدرن شدن ایران رخ داد. در این هنگام نسل اول متخصصان ایرانی که در زمینه های مرتبط با زمینلرزه درس آموخته بودند از دانشگاههای تهران ، تبریز ، شیراز و پلی تکنیک فارغ التحصیل شده بودند. ضمنا اولین ایستگاههای شبکه لرزه نگاری در ایران در هنگام زمینلرزه بویین زهرا به تازگی تاسیس شده بود.
شش سال بعد در 9 و 10 شهریور دو رمینلرزه پی در پی در خراسان در شرق ایران فاجعه بار شد. چهل و چهارسال قبل زمینلرزه های ٩ و ١٠ شهریور دشت بیاض و فردوس در استان خراسان، به کشته شدن حدود ١٥٠٠٠ نفر از هموطنان ما انجامیدند. زلزله دشت بیاض با بزرگای ٧.٢ با گسیختگی گسل دشت بیاض-با راستای شرقی، غربی و سازو کار امتدادلغز چپگرد- و ویرانی دشت بیاض، خضری، کاخک و زلزله دوم با بزرگای ٦.٨ بامداد روز بعد با جنبایی گسل فردوس -با راستای شمالغرب، جنوب شرق و سازوکار فشاری-به ویرانی کامل این شهر و روستاهای اطرافش انجامید. این دو زلزله معرفترین مثال از چکانش یا شکیک جنبش در یک گسل (فردوس) در اثر گسلش در زمینلرزه ای قبلی در گسلی نزدیک به آن (دشت بیاض) است، که به فاصله چند ساعت رخ داد. از این نظر شاید بتوان زمینلرزه های دوگانه ورزقان در 21 مرداد 91 را نمونه ای مشابه ولی از نوع شلیک جنبش در یک قطعه از گسل در اثر جنیش در قطعه ای دیگر از همان گسل - گسل جنوب اهر- به ترتیب با بزرگاهای 6.4 . 6.3 در فاصله حدود 11 دقیقه ، موردی مشابه، البته با تفاوتهای خاص، دانست.
یاد جانباختگان این زمینلرزه ها را با یادآوری ریسک زمینلرزه در فلات ایران به ویژه در این نواحی یاد شده گرامی می داریم.
نظر شما