صلح، همزیستی، بیداری و تأکید بر هویت امت واحده اسلامی در ششمین کنفرانس تقریب میان مذاهب اسلامی

به گزارش خبرآنلاین در ششمین کنفرانس بین المللی " تقریب میان مذاهب اسلامی" که امروز در مرکز اسلامی لندن برگزار شد، علاوه بر حجت الاسلام و المسلمین عبدالحسین معزی، رئیس این مرکز، آیت الله اراکی، دبیرکل مجمع جهانی تقریب بین مذاهب اسلامی؛ حجت الاسلام و المسلمین دکتر سید فاضل میلانی، امام جماعت مرکز اسلامی امام خویی لندن؛ دکتر شیخ خالد عبدالوهاب ملّا، رئیس جمعیت علمای عراق و مشاور معاون رییس جمهوری عراق؛ عبد علی سفیح، محقق و استاد دانشگاه از کشور فرانسه؛ دکتر شیخ تاج الدین الهلالی، از علمای برجسته اهل تسنن در استرالیا؛ دکتر عبدالعزیز التویجری، مدیرکل سازمان اسلامی تربیت و علوم و فرهنگ (آیسسکو) از کشور مغرب؛ به ارائه سخنرانی پرداختند. همچنین مقاله شیخ محمود عبدالغنی عاشور، دبیر سابق دانشگاه الازهر مصر و عضو مجمع تحقیقات اسلامی خوانده شد. وی به دلیل بیماری نتوانست در این مراسم حضور یابد. در ادامه، گزارشی از سخنرانی های این کنفرانس را می خوانید:

شخصیت رسول اعظم(ص) و هویت امت واحده اسلامی
آیت الله محسن اراکی، دبیر کل مجمع جهانی تقریب بین مذاهب اسلامی در ایران، سخنان خود را با عنوان "شخصیت رسول اعظم(ص) و هویت امت واحده اسلامی" ارائه کرد.
دبیر کل مجمع جهانی تقریب بین مذاهب اسلامی با اشاره به اینکه قرآن عظیم بر یگانگی و وحدت امت اسلامی در گستره تاریخ تاکید می ورزد و این بیانگر آن است که امت اسلامی در طول زمان و در هرمکان با هر رنگ و نژاد و سنت و فرهنگ فقط یک هویّت دارد، اظهار داشت: قرآن کریم بر تفاوت جوهری امتهای مختلف بشری و اختلاف هویت آنان تاکید کرده و شاخص جوهر هر امت را در رهبریتی می داند که آن امت او را به پیشوایی پذیرفته و تبلور ارزشها و آمال خود می داند. ولی امت اسلامی که به حق می توان آن را "امت محمدی" نامید، دارای هویتی اعتقادی و تمدنی و ارزشی است که عصاره وجودی اوست و در شخصیت پیشوای بزرگش حضرت محمد (ص) خلاصه شده است.
آیت الله اراکی افزود: رسول خدا (ص) نماد و نمونه ای است که هویت امت اسلامی در او متبلور شده است و گرویدن به رهبری و پایبندی به هدایت های او می تواند ضمانت بخش وحدت و عزّت و کرامت امت اسلامی باشد.
دبیرکل مجمع جهانی تقریب بین مذاهب اسلامی، بیداری خجسته اسلامی را به معنای بازگشت به رهبری حضرت محمد (ص) تفسیر نمود و گفت: بیداری اسلامی یعنی ولادت دوباره امت واحده اسلامی که در آینده با قدرت برتر خود جهان بشریت نوین را رهبری خواهد کرد و به همین دلیل است که دشمنان بشریت، خشمگینانه شخصیت پیامبر و رهبر امت اسلامی را هدف آماج حملات خود قرار داده اند.
تقریب بین مذاهب اسلامی و آثار آن در وحدت مسلمانان
در ادامه کار برنامه ششمین کنفرانس بین المللی تقریب مقاله شیخ محمود عبدالغنی عاشور دبیر سابق دانشگاه الازهر مصر و عضو مجمع تحقیقات اسلامی با عنوان : "تقریب بین مذاهب اسلامی و آثار آن در وحدت مسلمانان" قرائت شد.
شیخ محمود عبدالغنی عاشور به عنوان یکی از مدعوین و سخنرانان اصلی قرار بود در این کنفرانس حضور بهم رساند، ولی در آخرین لحظات بدلیل بیماری، از شرکت در کنفرانس عذرخواهی نمود. وی در مقاله خود آورده است: پیام اسلام نه تنها در ظاهر؛ بلکه در باطن زندگی انسانها را در بر می گیرد و با بهره گیری از ایمان ، ارتباط سازنده میان ملتها را نیز شامل می شود. ما در میان متون دینی خود در می یابیم که خداوند متعال به پیامبر خود اجازه فرموده است که در استنباط احکام دینی از عقل بهره گیرد و این مساله در راستای تکریم انسان از سوی خداست که او را به به کارگیری از فکر واندیشه خود فراخوانده است.
دبیر سابق دانشگاه الازهر مصر با تاکید بر اینکه ما در بسیاری از امور مشاهده می کنیم که پیامبر اکرم(ص) با بهره گیری از اجتهاد ، حکم موضوعات مختلف را بیان می کرده است و به همین طریق اجازه اجتهاد را به صحابه خود نیز عنایت فرموده است.
عضو مجمع تحقیقات اسلامی مصر در ادامه مقاله خود آورده است: پس از رحلت پیامبر اکرم(ص) ،صحابه او در گوشه وکنار جهان اسلام پراکنده شده و هرکدام ضمن تبلیغ دین مبین اسلام عهده دار راهنمایی و هدایت مردم در مناطقی که اقامت داشته اند شده اند ؛ و از اینرو با توجه به اجازه اجتهادی که داشته اند ، بی آنکه تعصبّی در کار باشد؛ آراء مختلفی را در مسایل پدید آورده اند. امّا اندک اندک زمانی فرا رسید که پیروان هر مذهب به آراء پیشوایان خود تعصّب ورزیدند و حتی با دلیل و برهان حاضر به تفسیر آن نیز نمی شدند. و در نهایت نتیجه این افراط و تعصّب منجر به ایجاد موانع و سدّی در برابر وحدت وهمبستگی میان مجموعه های امت اسلام شد.
شیخ محمود عبدالغنی عاشور دبیر سابق دانشگاه الازهر در مقاله خود افزوده است: در زمان حاضر بدلیل تلاش بزرگانی از مذاهب اهل تشیع و تسنن ؛ همچون آیت الله العظمی بروجردی ، امام شیخ محمود شلتوت و امام محمد تقی قمی و شیخ مراغی و شیخ عبدالعزیز عیسی و شیخ محمد مدنی ،مشکلات عمده میان مذاهب مختلف اسلامی تا حد بسیار زیادی تخفیف یافته و اختلافات باقیمانده نیز با همّت و تلاش اندیشمندان و بزرگان و رهبران دینی مذاهب مختلف اسلامی با گفتگو و درک متقابل از میان خواهد رفت.
عضو مجمع تحقیقات اسلامی مصر در بخش پایانی مقاله خود تاکید کرده است که: امروز بر همه مسلمانان از همه مذاهب اسلامی گفتگو و حمایت از یکدیگر برای ایجاد وحدت و اتحاد اسلامی لازم و واجب است و باید بدانند و هوشیار باشند که خطرات بزرگی امت اسلامی را تهدید می کند و دامن زدن به اختلافات و چند دستگی قطعاً به نفع هیچیک ار آحاد مسلمان نیست.
تقریب چه کمکی به همزیستی اجتماعی می کند؟
سخنران بعدی این نشست حجت الاسلام والمسلمین دکترسید فاضل میلانی امام جماعت مرکز اسلامی امام خویی لندن بود که سخنان خود را با محور " تقریب چه کمکی به همزیستی اجتماعی می کند؟ " آغاز کرد.
امام جماعت مرکز اسلامی امام خویی با اشاره به اینکه درمحدوده اجتماعی، ارتباط و برخورد با دیگران دارای سه حالت مختلف می باشد؛ به تشریح این حالتها پرداخت و گفت: حالت اول این است که هرکس در محدوده خود باقی بماند و بی مبالاتی بورزد و این به معنای آن است که در حقیقت همه کانالهای ارتباطی را قطع کرده است. در حالت دوم ایجاد خصومت و دشمنی ورزیدن و سعی هر طرف برچیره شدن بر دیگری است. و حالت سوم گفتگو و سعی برای ایجاد ارتباط و درک سخن طرف مقابل و رسیدن به نقاط اشتراک و برجسته نکردن نقاط اختلاف است.
حجت الاسلام و المسلمین فاضل میلانی با تاکید بر اینکه در مراجعه به منابع اساسی اندیشه اسلامی ،در بحث گفتگو و ارتباط و برخورد با دیگران، ما شاهد دعوت به حکمت و موعظه حسنه و برخورد دوستانه با طرف گفتگو با تکیه بر عدل و انصاف هستیم، افزود: اندیشه اسلامی ثابت می کند و به ما نشان می دهد که در حالتهای سه گانه گفتگو؛ دو حالت اول غیر قابل قبول و مطرود و حالت سوم یعنی گفتگو و تلاش برای درک سخن طرف مقابل و رسیدن به نقاط اشتراک و برجسته نکردن اختلافات مورد پذیرش و تایید است. اصل تسامح در اسلام ما را به برخورد متین و بدون بکارگیری خشونت برای پیشگیری از ریختن خونها و نابودی شهرها و از بین رفتن اقتصادها دعوت می نماید و همانگونه که قرآن کریم وسنت پیامبر اکرم به ما می آموزد ؛تا زمانی که عدل ارزشی اساسی است ، وظیفه ماست که برای همزیستی اجتماعی از زاویه تقریب و تفاهم بکوشیم و مسائل را حل کنیم.
امام جماعت مرکز اسلامی امام خویی در پایان سخنان خود با تاکید بر اینکه ما بخوبی آثار گفتگوی هدفمند و دعوت به تقریب را در مناظرات امام سید عبدالحسین شرف الدین و امام کاشف الغطاء و علامه سید محمد تقی حکیم و دیگرانی که در راه دین اسلام خالصانه تلاش کرده اند می بینیم ، اضافه کرد: در پیروی از این بزرگان اسلام ما باید همین مسیر را ادامه دهیم و همگان را برای درک بهتر تقریب بین مذاهب آشنا کنیم و فواید و آثار و نتایج آن را در همزیستی اجتماعی نمایان سازیم.
اهمیت تقریب در رسیدن به وحدت میان امت اسلام
سخنران بعدی کنفرانس آقای شیخ دکتر خالد عبدالوهاب ملّا رییس جمعیت علمای عراق و مشاور معاون رییس جمهوری عراق مقاله خود را با عنوان : " اهمیت تقریب در رسیدن به وحدت میان امت اسلام " مطرح کرد.
رییس جمعیت علمای عراق در طرح نظریه خود ابتدا به تعریف واژه های تمدّن ، امّت اسلامی و تبیین وحدت در عین وجود اختلافات فقهی و رفتاری ، تقریب بین پیروان مذاهب و نه اصل مذاهب ، همزیستی اجتماعی علیرغم وجود اختلاف عقیده بمنظور دستیابی شهروندان به زندگی آسوده پرداخت و سپس ماهیّت تمدن اسلامی را تشریح نمود.
مشاور معاون رییس جمهوری عراق با تاکید بر اهمیت تقریب در رسیدن به وحدت میان مسلمین برای تشکیل امت واحده ، به تبیین چگونه بهره گرفتن مسلمانان از تمدن در زندگی جاری پرداخت.
شیخ دکتر خالد عبدالوهاب ملّا بهره گیری از عامل تقریب توسط مسلمانان برای ساماندهی زندگی اجتماعی را بسیار مهم برشمرد و با پرداختن به چالشهای موجود در مساله تقریب میان مذاهب پیشنهادهایی را برای عملی شدن مساله تقریب ارائه کرد.
وحدت اسلامی و همزیستی اجتماعی در سایه هویت و موجودیت
دیگر سخنران این نشست دکتر عبدعلی سفیح محقق و استاد دانشگاه از کشور فرانسه بود که نظریه خود را با عنوان : " وحدت اسلامی و همزیستی اجتماعی در سایه هویت و موجودیت " ارائه کرد.
محقق واستاد دانشگاه از فرانسه با اشاره به اینکه هویت وموجودیت از مهمترین پرسشهایی هستند که در تفکر نوین اسلامی در ابعاد مختلف مطرح شده اند، تلاش نمود تا با تجربیات زندگی طولانی خود در جامعه غربی پاسخ مناسبی برای این پرسشها ارائه نماید.
دکتر عبد علی سفیح با طرح این پرسش که چرا با وجود وضعیت و موقعیت ضعیف مسلمانان، اسلام هراسی در غرب فقط به رهبران سیاسی و مسئولان حکومتی منحصر نمی شود ، بلکه دامنه آن به دانشمندان و محققین علوم اجتماعی و تاریخی وفلسفی نیز کشیده می شود؟ ، اظهار داشت: این ترس از نیمه دهه 60 و از آن هنگام که آندریه مالرو یکی از وزرای ژنرال دوگل رییس جمهوری فرانسه ،قرن 21 میلادی را قرن معنویت نامید سرچشمه گرفته وشدّت یافته است و بعدها در اوایل دهه 70 نیز نظریه جنگ تمدنها مطرح گردید و برخی از سیاستمداران و نویسندگان آمریکایی نیز در این خصوص کتابهایی را به رشته تحریر درآوردند.
استاد دانشگاه از کشور فرانسه با اشاره به سخن ریچاردنیکسون رییس جمهوری اسبق آمریکا که پیش بینی کرده بود بین تمدن اسلامی و تمدن غرب جنگی سخت وطولانی مدت بوقوع خواهد پیوست ودر نهایت به پیروزی تمدن غرب منجر خواهد شد ، اضافه کرد: یکی دیگر از نویسندگان غربی بنام برنارد لوییس در مقاله ای در سال 1990 با عنوان " ریشه های غضب اسلامی " به درگیری های احتمالی میان تمدنهای اسلامی وغرب اشاره کرده است.
وی افزود: در سال 1996 ساموئل هانتینگتون این مساله اسلام هراسی را تکمیل نمود و در کتاب خود با عنوان " جنگ تمدنها"، نظریه حتمی بودن جنگ میان دو تمدن اسلامی وغربی را مطرح ساخت. در چنین وضعیتی ، پرسشی که بصورت جدّی مطرح می باشد این است که آیا واقعاً مسلمانان واعراب برنامه ای برای جنگ تمدنی با غرب دارند؟ و آیا مسلمانان واعراب برای این چنین جنگی از امکانات نظامی ، اقتصادی و علمی برای تهدید غرب برخوردارند؟ اگر پاسخ این پرسش منفی باشد پس دلیل ترس غرب از اسلام چیست؟ آیا این ترس حقیقی ویا ساختگی است؟ و اگر ترس حقیقی است ، نیروهای نامریی و پنهان آن چیست و در کجاست؟
دکتر عبدعلی سفیح به بیان دلایل ناگفته و حقیقی غرب از اسلام هراسی و آماده سازی طولانی مدت آنها برای مقابله با این ترس اشاره داشت و گفت: دلیل اصلی این همه هجومهای بی سابقه غرب به اسلام ومسلمانان که تاکنون هیچ دین وامتی این چنین مورد هجمه قرار نگرفته است ، در راز نهفته و پنهان " هویّت و موجودیت " ما مسلمانان است. چرا که هیچگونه وحدت و همزیستی اجتماعی بدون دو عنصر هویت و موجودیت تحقق ناپذیر است. و هراس غرب از قدرت مسلمانان بواسطه هویت اسلامی آنان است. هویتی که اتحاد مسلمانان را نه بر اساس قومیّت و یا اقتصاد و یا سیاست و یا موقعیت جغرافیایی و یا پیروزمندی و یا تندروی بنا نهاده ، بلکه هویّتی براساس هویت وسط مبتنی بر عدل و مساوات است.
محقق از کشور فرانسه در پایان سخنان خود تاکید نمود که خواص جوامع مسلمان می بایستی برای تدوین این هویت وموجودیت اسلامی ، راه کارهای عملی و جامع و مورد پذیرش برخاسته از متن دین مبین اسلام را برای وحدت امت اسلامی و تقویت آن بیابند و گسترش دهند.
چگونگی بهره برداری از مفهوم بیداری اسلامی برای تحقق همزیستی اجتماعی میان ملل جهان
از دیگر سخنرانان برنامه صبح کنفرانس تقریب بین مذاهب اسلامی دکتر شیخ تاج الدین الهلالی از علمای برجسته اهل تسنن در استرالیا بود که محور سخنان خود را :" چگونگی بهره برداری از مفهوم بیداری اسلامی برای تحقق همزیستی اجتماعی میان ملل جهان " قرار داد.
دکتر الهلالی در سخنان خود با اشاره به اینکه ما بعنوان یک مسلمان به دین اسلام افتخار می کنیم و تلاش می نماییم تا آیین اسلام را به انسانهای عصر معاصر نیز عرضه کنیم ، چون مطمئن هستیم که اسلام تضمین کننده آزادیها و حقوق در برابر تعصبها و تنگ نظریها می باشد، گفت: در دوره ای که مسلمانان مقتدر بودند و لشکر اسلام سرزمینهای مختلفی را فتح کرد، اگر اسلام نبود اثری از غیر مسلمانان در این سرزمینها باقی نمی ماند . امّا واقعیت آن است که اقلیتها در سرزمین های اسلامی باقی ماندند و این بزرگترین شاهد است و از سوی دیگر در کشورهایی چون اسپانیا و پرتغال اثری از مسلمانان باقی نماند و این نیز خود شاهدی بر رفتار غیرمسلمانان با مسلمانان می تواند باشد.
وی افزود: اسلام با تجاوز و فساد سرسازش نداشته و ازهمان آغاز منادی آزادی و عدالت بوده و از استبداد و ستم تبرّی جسته است. اسلام دینی جهانگیر است ونمی توان آن را به محیطی خاص و یا روزگاری خاص منحصر نمود. اسلام حقیقتی است برای همه انسانها و همه زمانها و همه سرزمینها. اسلام قانون اساسی قابل انطباقی دارد که همان قرآن کریم است. و جامعیت آن ، دست مسلمانان را برای تدوین قوانین مناسب در دورانها و مکانهای مختلف متناسب با شرایط و احوالشان باز می گذارد تا موافق مصالح عمومی با اجتهاد مبتنی بر اصول ، امور خود را تدبیر کنند.
شیخ تاج الدین الهلالی عالم برجسته اهل تسنن با تاکید بر این نکته که در اسلام ، علم ودانش چراغ راهنمایی است که انسان را به شناخت و یافتن آیات و نشانه های خدای متعال رهنمون می سازد و به همین دلیل است که با جهل و نادانی سر ناسازگاری دارد، افزود: در دین مبین اسلام میان خدا و بندگانش هیچ واسطه ای نیست و شخصیت انسانها محترم ودارای کرامت هستندوامکان رشد و تعالی وترقی برای هرکسی که به ندای فطرت خود پاسخ دهد و ایمان خود را پرورش دهد، ممکن است. اسلام دینی کاربردی است که توفیق در دنیا و معنویت را یکجا برای انسان به ارمغان می آوردواز هرگونه خرافه پرستی و جهل و تعصب کورکورانه به دور است.
نقش فرهنگی تقریب در تحقق همزیستی اجتماعی
در ادامه کار کنفرانس تقریب مقاله دکتر عبدالعزیز التویجری مدیرکل سازمان اسلامی تربیت و علوم وفرهنگ (آیسسکو) از کشور مغرب با عنوان: " نقش فرهنگی تقریب در تحقق همزیستی اجتماعی" قرائت شد.
در مقاله ارسالی دکتر عبدالعزیز التویجری که به علت گرفتاری کاری از حضور در کنفرانس عذرخواهی نموده بود ، آمده است: یکی از راهکارهای عملی برای از بین بردن انواع تندروی ها و افراطها و تکفیرها که متاسفانه در برخی از مجامع اسلامی رایج شده است ، نشر فرهنگ صحیح اسلامی وعمق بخشیدن به آگاهیهای درست دینی و بیان حقایق تاریخی به دور از تحریف و کم وزیاد کردن از راه اصلاح نظامهای آموزشی و بویژه نظام آموزش دینی است؛ تا به تدریج نسلهای جدید با تفکّر و اندیشه دینی پیراسته وبه دور از کینه وتعصبهای بی مورد و عقده های روانی ، پرورش یابند.
مدیر کل سازمان اسلامی تربیت و علوم وفرهنگ در مقاله خود با اشاره به اینکه تقریب بین مذاهب اسلامی منظومه ای از کنش های مرتبط با یکدیگر است که با ایجاد فضایی مناسب برای پرورش اندیشه تقریب ، زمینه ساز فراهم آمدن جریان فکری سیاسی در جامعه می گردد ، آورده است: در چنین شرایطی است که روح اخوت و همگرایی و احترام متقابل و تبادل افکار و اندیشه بین همه طوایف و افراد آن رایج خواهد شد. چرا که تقریب از خلاء بوجود نمی آید بلکه نیازمند مقدمات و شرایط و فعالیتهایی است تا میوه آن به بار بنشیند و محصول دهد.
دکتر عبدالعزیز التویجری همچنین اظهار داشته است که: اگر همه آن شرایط و مقدمات لازم فراهم شود ، مطمئناً ابزاری موفق برای ایجاد وحدت اسلامی خواهد بود و می تواند اسباب تفرقه و دشمنی میان نمازگزاران به سوی قبله ای واحد را از میان برداردو همزیستی اجتماعی را به ارمغان آورد. تقریب یک پیام و یک فرهنگ است که تعمیق مفاهیم آن و محکم سازی پایه های آن و آمیخته شدن با فرهنگ عمومی جوامع اسلامی ، زمینه وحدت امت اسلامی را بوجود می آورد و به این دلایل است که تقریب یکی از مهمترین ضرورتها در زندگی مسلمانان برای رسیدن به آزادی و اقتدار و کرامت آنان در پرتو دین حنیف اسلام به حساب می آید.
/30462