سارا معصومی:
هشت ماه از ریاست جمهوری باراک اوباما سیه‌چرده بر ایالات متحده می‌گذرد. در همین هشت ماه او رکورد رؤسای جمهور پیش از خود را در تعداد سفرهای بین‌المللی شکسته است. هشتمین سفر دوره‌ای او به آسیا در حال ادامه یافتن است. با این وجود کارشناسان بین‌المللی متفق‌القول تأکید دارند که هفت سفر آقای رئیس‌جمهور در گذشته نه تنها دستاوردی نداشته است، بلکه بر کاهش محبوبیت رئیس‌جمهور هم تأثیر‌گذار بوده‌است. این روزها هم هیچ‌کس در آمریکا و دیگر کشورهای میزبان رئیس‌جمهور انتظار وقوع معجزه از این دور از سفرهای شرقی را ندارد. هنوز هیچ‌کس نمی‌داند که نخستین سفر آسیایی رئیس‌جمهوری برای نیل به هدف‌های اقتصادی است یا تلاشی برای بهبود وضعیت حقوق بشر؟ رشد فزاینده اقتصادی در چین و افزایش تأثیر‌گذاری این کشور بر معادلات منطقه‌ای همه و همه دال بر این حقیقت است که اصلی‌ترین هدف رئیس‌جمهوری در این سفر چین است ولاغیر.
از چین نمی‌ترسیم!
باراک در پاسخ به تمامی رسانه‌هایی که از وحشت آمریکا از قدرت گرفتن چین می‌نویسند و می‌گویند، به صراحت گفت: باید از افزایش نقش‌آفرینی چین در معادلات بین‌المللی استقبال کنیم نه آنکه این موفقیت را تبدیل به غولی بزرگ کنیم.
شاید به همین دلایل بود که سفر باراک اوباما به ژاپن چندان بر دل ژاپنی‌ها ننشست. رئیس‌جمهوری جدید و البته شرق‌گرای ژاپن هم تأکید کرد که به دنبال استقلال بیشتر کشورش از ایالات متحده است. باراک هم البته تمام تلاش خود را به کار گرفت تا از جو ضد آمریکایی در ژاپن بکاهد اما چه کسی بود که نداند دل باراک در توکیو هم برای پکن می‌تپید؟ البته ورود باراک به پکن هم برای پلیس امنیت این کشور چند صد میلیونی دردسر بسیاری داشت. ده‌ها نفر که جامه اعتراض به این سفر را بر تن کرده بودند، توسط پلیس بازداشت شدند. باراک هر بار که نام چین به میان می‌آید باید به تناقضی آشکار در خصوص مواضع کشورش در قبال پکن پاسخ دهد.
درست چند روز پیش از آغاز تور آسیایی رئیس‌جمهوری بود که تعداد بسیاری از فعالات حقوق بشر و نهادهای حقوقی چینی در نامه‌ای به باراک از او خواستند که دولت مرکزی را برای احترام به قوانین بین‌المللی حقوق بشر و آزادی بیان تحت فشار قرار دهد. در این میان اوباما به خوبی می‌داند که قد و قواره چین در سطح بین‌المللی بسیار فراتر از آن است که یک آمریکایی حتی رئیس‌جمهور این کشور بتواند برای همتاهای چینی خود نسخه حقوقی یا منشور بین‌المللی تعریف کند. بسیاری از چینی‌ها باراک را به مصلحت اندیشی متهم می‌کنند. آنها باراک را برنده صلح نوبلی می‌دانند که باید گسترش صلح را در اولویت کاری خود قرار دهد اما در مواجهه با چینی‌ها همواره منفعت را بر عدالت ترجیح داده است.
مقام‌های آمریکایی محورهای سفر نه روزه رئیس‌جمهوری را توسعه روابط دو جانبه با کشورهای آسیایی، تلاش برای جلب موافقت کشورهای آسیایی در منع تکثیر تسلیحات هسته ای، مهار تغییرات جوی و عقد قراردادهای اقتصادی. با این وجود شمارش معکوس برای پایان این سفر آغاز شده و با این وجود خبری از تحقق هیچ کدام از این محورها نیست. باراک اوباما که با استناد به دوران کودکی و نوجوانی خود بیش از سایر رؤسای جمهوری آمریکا با آسیا آشنایی دارد، در بدو ورود به چین گفت: ما از تلاش‌های چین برای پذیرفتن نقشی جدی‌تر در معادلات منطقه‌ای و البته مسئولیت بیشتر هم استقبال می‌کنیم. قدرت بازی یک نفره نیست که از موفقیت یک بازیگر دیگر بترسیم.
زمانی که باراک اوباما واشنگتن را به مقصد کشورهای آسیایی ترک کرد خود را نخستین رئیس‌جمهور آمریکایی خواند که در نشست آسیایی آ سه آن حضور دارد. اوباما همچنین از عزم خود برای به امضا رساندن توافقنامه جامع اقتصادی با کشورهای آسیایی سخن گفت. اوباما همچنین تصریح کرد که کشورش به دنبال برقراری توازن قدرت اقتصادی در میان کشورهای آسیایی است و این کشورها نباید تنها صادرات به آمریکا را منبع درآمدی خود قرار دهند.
باراک در اشاره‌ای کوتاه به پرونده هسته‌ای کره‌شمالی از این کشور خواست تا از راه تعامل با جامعه جهانی وارد شود و نه تقابل. ارتباط حسنه چین با کره‌شمالی و ایران در حقیقت این کشور را تبدیل به شریکی استراتژیک برای آمریکا کرده است. استراتژی ایالات متحده در قبال افغانستان و پاکستان هم از جمله محورهای دیدار میان رهبران چین و اوباما خواهد بود. اوباما در قبال چین همان استراتژی جورج بوش را ادامه می‌دهد. استراتژی که بر‌اساس آن هر چه نقش کشوری در معادلات بین‌المللی پر‌رنگ‌تر می‌شود، مسئولیت آن هم ادامه می‌یابد. حالا اوباما هم از چین انتظار دارد که در همه زمینه‌ها از مهار تغییرات جوی تا نجات اقتصاد در حال افول جهانی نقش آفرینی کند. مسئولیت‌هایی که بر عهده چین گذاشته شده است بسیار فراتر از حد توانایی این کشور است. با این وجود کم نیستند کارشناسانی که با استناد به شواهد اعتقاد دارند که باراک به هیچ قیمتی حاضر نیست وارد تقابل با چین شود. خودداری باراک از دیدار با دالایی لاما رهبر تبتی‌ها در ماه گذشته میلادی به خوبی نشان داد که آقای رئیس‌جمهور دوست ندارد خاطر رقیب آسیایی خود را حزین کند.
دوستی هسته‌ای مسکو - واشنگتن
دیمیتری مدودف و باراک اوباما بار دیگر در حاشیه نشست اقتصادی آپک با هم گپ و گفت‌وگوئی داشتند. گفت‌وگوئی که بیشتر رنگ و بوی هسته‌ای می‌داد. باراک اوباما از نخستین روزهای حضور در قدرت برای نزدیکی به روسیه، بحث کاهش تسلیحات هسته‌ای و استراتژیک را علم کرد. بحثی که به مذاق رئیس‌جمهوری روسیه هم خوش آمده است. در پایان این دیدار دوستانه دو طرف تأکید کردند که تا پایان سال جاری میلادی معاهده‌ای برای جایگزینی معاهده کاهش تسلیحات استراتژیک خواهند یافت.
مدودف ابراز امیدواری کرد که دو کشور متن پیمان را تا انتهای ماه دسامبر به حالت نهایی درآورند. ماه آوریل بود که اوباما و مدودف موافقت خود را با یافتن پیمانی جایگزین برای پیمان کاهش تسلیحات استراتژیک اعلام کردند. پیمان قبلی از سال 2001 به حالت اجرا درآمده است. مشاور مطبوعاتی باراک اوباما در گفت‌وگو با خبرنگاران تأکید کرد که باراک مستقیماً هم از نخست‌وزیری برمه خواسته است تا مقدمات آزادی سان سو کی را فراهم سازد. سان سو از چهار ده سال پیش تاکنون در حبس به سر می‌برد.
اوباما پیش از دیدار با مدودف در دیدار رهبران کشورهای عضو آ سه آن هم حاضر شد. او با حضور در این جلسه با رهبر میانمار نیز رودررو شد. این در حالی‌است که میانمار از مدت‌ها پیش در لیست ممنوع الملاقات‌های واشنگتن قرار گرفته است. البته باراک از این دیدار کمال استفاده را کرده و با صدور بیانیه‌ای از نخست‌وزیری برمه خواست تا رهبر دموکراسی خواه این کشور را آزاد کند.
نظر شما