روایتی از فرح، محمدرضاپهلوی و خواهرانش/ ماجرای زیارت شاه از کربلا و مشهد/گفت وگوی منتشر نشده با احسان نراقی

این دیدار در نوروز سال 1390در دوران بیماری مرحوم نراقی انجام شد. لذا از کاربران گرامی به دلیل ضعیف بودن صدا پوزش می طلبیم.

به  دلیل ضعیف بودن صدای نراقی  متن گفتگو را در زیر آورده ایم.

بخش اول: درباره خود و خانواده اش
پدرم روحانی بود، آخوند بود، نوه ملا مهدی و فاضل نراقی بود و او مرد فرهنگی بود و هفت هشت کتاب نوشته بود. پدرم عاملی شد که مادرم در کاشان یک دبیرستان دخترانه درست کند. به نام دبیرستان دانش دوشیزگان قبل از کشف حجاب.
- خودتان درس حوزوی خواندید؟
نه، آشنا هستم. زبان فارسی قسمتی اش عربی است مخلوط است، شما مجبور هستید که عربی را بدانید. اگر صرف و نحو عربی را ندانید نمی توانید درست چیزی بنویسید.
- پدرتان که روحانی بود مایل بود که شما این جریان روشنفکری و انتلکتوال را ادامه بدهید؟
او مرا فرستاد به فرانسه و سوئیس. گفت در دانشگاه تهران الان سیاست است که حکومت می کند. دست چپی هاست، تو باید بروی خارج. منتها اولش هم من دو دل بودم ولی وقتی رفتم گفتم شکر خدا که منو فرستاد خارج، فهمیدم علم یعنی چی، فرهنگ یعنی چی، قدر فرهنگ خودم را می دانم..
وقتی آدم فرهنگ را شناخت آن وقت فرهنگ خانوادگی اش را هم بهتر می فهمد، همه اینها یک منطقی دارد. من چند وقت پیش در یک کنفرانسی گفتم وقتی ما ایرانی ها می رویم به دیدار هم، می گوییم می آیم به زیارت شما. یعنی این قدر برای ما دوست عزیز است که مثل یک امام، یک پیغمبر با او رفتار می کنیم. می گوییم می آیم به زیارت شما نمی گوییم می آیم به دیدار شما.

بخش دوم: وضعیت فرهنگی و اجتماعی ما
- چرا ما الان روابط انسانی مان، هویت اجتماعی مان رو به نزول است؟ امروز حتی دید و بازدیدها در عید هم کم شده است.
در جوامع غربی هم همینطور است. در آنجا هم هویت ملی کم است. آنجا یک عواملی دیگری به هم مربوط می کرد مثل حقوق بشر، مثل قانون. ما نه قانون داریم نه حقوق بشر می شناسیم و نه ارتباطات معنوی را حفظ می کنیم.
اما آنجایی که ارتباطات را حفظ می کنند فرهنگ سرجاش است. در دهات حفظ می کنند. ما باید برویم خیلی چیزها را از دهات یاد بگیریم. که نگه داشتند این گوهر ها را.
- یعنی شما اعتقاد دارید ما در ایران به مراتب نسبت به غرب پیشرفته تر و پیشتاز تریم؟
خوبش را داریم، منتها از دست دادیم. به خاطر تقلید ناشیانه از غرب، به خاطر ترک عادات خودمان، به خاطر بی اعتقادی به خودمان از دست دادیم. دور شدیم.

بخش سوم: ارتباط نراقی با دربار پهلوی

با فرح نسبتی داشتم. گاهی او را می دیدم. بدون شاه. منتها حرف های من را فرح به شاه منتقل می کرد و انتقاد های مرا به او می گفت. او از من وحشت داشت. چیزی که ساواک درآورده برای ضدیت با من بود.
دربار چیز "گُهی" بود، دربار شاه با آن خواهر هاش و ... فقط تنها آدم دربار "فرح" بود. "اشرف" یک فاحشه ای بود که هفته ای یک بار رفقایش را عوض می کرد. سفر می رفت دور دنیا با یک آدمی، سال بعد با آدمی دیگر بود. شش ماه بعد با یک آدم دیگر بود. این زندگی اشرف بود. "شمس" آرام تر بود. او هم شده بود زن پهلبد و زندگی محدودی داشت با یک عده هنرمند دیدار می کرد.

بخش چهارم: درباره مشاوره به شاه

- آن  شش ماه آخر که شما از نزدیک شاه را می دید؟
سه ماه، 4 ماه آخر می دیدمش. 8 جلسه دیدمش. شما آن کتاب را خواندید؟ آن کتاب واقعیت شاه است. هم آنچه که من به او گفتم هم آنچه او به من جواب داده. یک وقت هایی برای دفاع از خودش حقایق را گفته. این کتاب به پنجاه زبان ترجمه شده.
- آقای دکتر چرا انقدر برآشفتید از اینکه گفتیم شما نزدیک بودید به دربار، البته منظور این بود که اطلاعات خوبی دارید.
برای اینکه یک شخصی که رئیس ساواک بود از دشمن های من بود و به شاه هم گفته بود، و آنچه که نوشته بود در حکم من هم آمده بعد همه را دادگاه رد کرده، آنها همه بر علیه من بود و دروغ بود. چون من با شاه نه برای شورای سلطنت اقدام کردم. نه جلوی رفتن شاه را گرفتم و از این حرف ها..

- گفته شده آقای نراقی پیشنهاد داد به شاه که به کربلا و مشهد برود و اینگونه وجهه مذهبی برای شاه درست شود؟ این صحت دارد؟

ابدا، همه اش دروغه. این حرف ها هیچکدام صحت نداره. من به شاه آنچه گفتم در کتابم هست. دربار از من متنفر بود. شاه مرا سه چهار ماه آخر می پذیرفت. چون فرح می گفت این نراقی حرف هایش جالب است، گوش کن. شاه غرور داشت گوش نمی داد. وقتی غرورش خوابید، وقتی مردم در خیابان ها فریاد مرگ بر شاه زدند آن وقت مرا دید. آن وقت هم که دیگر فایده نداشت.

بخش پنجم: موضوع اعدام احسان نراقی در اول انقلاب

- می گویند نام شما در فهرست اعدامی های اول انقلاب بود. با وساطت حاج احمد خمینی نجات پیدا کردید؟
این هم دروغ است. ابدا. من اصلا جزو اعدامی ها نبودم. به خیال اعدام  من بودند ولی پرونده مرا که بخوانید شما، حکم دادگاه من را دیدید؟ گفته این نبود اوضاع و احوال، فقط به خاطر فرح بود که با او نسبت داشت. بعد با ساواک همکاری نداشته، بنی صدر هم دانشجویش بوده و ...

بخش ششم: روحانیت و فرق علامه طباطبائی با بقیه

شما آقای طباطبایی را دیده بودید؟
دیدم. بله بله، آدم روشنی بود. آدم مبارزی نبود نه، ولی آدم سالمی بود. تفسیری که از اسلام می کرد تفسیر آخوندی بی سواد نبود. تفسیر معناداری بود. تفسیر عمقی بود/6262