تلاش ایران برای به دست آوردن دل روس ها

مینا علی اسلام: به رغم تأخیر چند باره روسیه در راه‌اندازی نیروگاه اتمی بوشهر، علی اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران عملکرد روس‌ها را در بوشهر مورد تعریف قرار داد و گفت که روس‌ها حتی فراتر از تفاهمات عمل کرده‌اند، تعریف این مقام ایرانی از همکاری روسیه ختم به این جمله شد که "در این باره مشکلی با آنها نداریم".

هفته گذشته وزیر انرژی روسیه با اظهار این مطلب که راه اندازی نیروگاه بوشهر به سال جاری میلادی نیز نمی رسد، بر شائبه اختلال در همکاری‌های فی مابین تهران و مسکو افزود، اما بلافاصله او و برخی دیگر از مقامات روسی تصریح کردند که مشکلات فنی عامل این تاخیرهاست و مساله را نباید از زاویه سیاسی نگاه کرد.

با این وجود در داخل ایران بدنبال بدبینی حاصل از رایزنی‌های روسای جمهور روسیه و امریکا در مورد برنامه هسته‌ای ایران و توافق دو طرف برای اعمال فشارهای بیشتر بر تهران در صورت لزوم، برخی مسئولین بویژه نمایندگان مجلس به تکاپو افتاده و بررسی وضعیت نیروگاه بوشهر و فرایند کار با روس‌ها در این نیروگاه را به طور ویژه در دستور کار قرار دادند. همچنین شاهد بودیم که برخی مسئولان از توجیه ناپذیر بودن نوع برخورد روس‌ها در برابر ایران سخن گفتند.

اما پس از مذاکراتی که نمایندگان مجلس با رئیس سازمان انرژی اتمی داشتند و بدنبال تاکید مکرر مسئولین روسی بر پایبندی کشورشان نسبت به تعهداتی که در قبال ایران دارند؛ به تدریج بار دیگر از موج بدبینی به رسیه کاسته شد و اکنون از پیش بودن روسیه در تفاهمات میان دو کشور سخن گفته می‌شود.

این در حالی است که بنا بر گفته مسئولین نظامی کشور همچنان تعهدات روسیه در تحویل سیستم موشکی اس- 300 جای سوال دارد، اما سوال‌های مختلف دیگری هم وجود دارد که باید از مقامات ایرانی پرسید، از جمله این که چرا باید به چشم انداز همکاری مسکو با تهران امید داشت؟ چرا بدقولی روسیه را به حساب فنی و اقتصادی و غیره می گذاریم و ...

پاسخ را باید مقامات کشورمان ارائه دهد اما بسیاری باور دارند که روابط ایران و روسیه از نوع روابط استراتژیک یا حداقل دارای ظرفیت تبدیل شدن به روابط استراتژیک است. با قبول این باور نمی‌توان و نباید مسیرهای مثبت ارتباط را تنگ یا مسدود کرد بلکه در عوض باید بر ابعاد روابط و همکاری‌ها افزود.

این مساله قابل قبول است اما روابط تهران و مسکو تنها از این زاویه قابل تحلیل نیست بلکه اکنون شرایط بین المللی برای ایران فضای بازی با کارت‌های متنوع را نمی‌دهد.

در این شرایط تهران بهترین گزینه را در نزدیکی خود دارد، روسیه کشوری با توان مانور بالا در عرصه بین‌المللی است، حق وتو در شورای امنیت دارد، ظرفیت انرژی این کشور  دست نیاز اروپا را همواره به سویش دراز کرده است و واقع در مرزهای شمالی ایران و همسایه کشور ماست.

با این شرایط نمی‌توان از گزینه‌ای با این ظرفیت‌ها صرف نظر کرد کما این که روسیه نیز حاضر به از دست دادن ایران با قابلیت‌های فراوان این کشور برای بازی در عرصه بین المللی و کسب منافع بیشتر نیست.

با این اوصاف علی‌اکبر صالحی معتقد است که کار ایران به طور خیلی خوبی با روسیه پیش می رود، در عین حال نگاه کلی در ایران این است غرب به دنبال تنش آفرینی در روابط تهران و مسکو است و نباید به این هدف زمینه تحقق داد.

این هفته اخبار امیدوار کننده در مورد نیروگاه بوشهر را زیاد می شنویم؛ دفتر مطبوعاتی اتم استروی اکسپورت، پیمانکار روسی نیروگاه اتمی بوشهر، در گزارشی به نقل از دان بلینسکی، رئیس این شرکت روسی، اعلام کرده است که "مراحل کلیدی راه‌اندازی نیروگاه اتمی بوشهر با موفقیت طبق جدول زمانی که با کارفرما هماهنگ شده است انجام می‌شوند".

در خبری دیگر گفته شد که مرحله کلیدی آزمایش‌های هیدرولیکی مدار اول نیروهای اتمی بوشهر با موفقیت انجام شده است. پیمانکار ایرانی ساخت و تکمیل نیروگاه بوشهر نیز از ارایه مجوز انجام آزمایشات مدار اول فشار "250 کیلوگرم بر سانتی ‌متر مربع" در نیروگاه بوشهر از سوی سازمان انرژی ایران به پیمانکار روسی خبر داد.

همه این اخبار خوش پس از شکل گیری دغدغه‌هایی که به دنبال خبر تاخیر مجدد راه اندازی نیروگاه بوشهر از زبان وزیر انرژی روسیه شنیده شد، انعکس یافته است، اما باید دید آیا این فضای مثبت پس از آن فضای منفی دوامی خواهد داشت؟