درست است که ایران سابقه سه هزار‌ساله تولید و تجارت ادویه زعفران دارد ولی کمتر از یکی دو دهه است که رویکرد مدرن و صنعتی نسبت به موضوع تولید و صادرات زعفران داشته است. در سال‌های قبل کشورهایی چون اسپانیا با دریافت زعفران ایرانی و سرمایه‌گذاری روی برند و بستهبندی توانسته‌اند ارزش افزوده بالا و در واقع سهم بیشتری را از بازار زعفران به خود اختصاص دهند، در حالی که جایگاهی در تولید نداشته‌اند. اما اینکه اقدامات و جهت‌گیری‌های توسعه‌ای کشور با نتیجه مورد انتظار همراه نبوده است آمارها چیز دیگری می‌گویند. به عنوان مثال در سال جاری در هشت ماه اول امسال بیش از 247 میلیون دلار صادرات زعفران بوده که از لحاظ ارزشی نسبت به مدت مشابه سال قبل 84 درصد رشد داشته است و از لحاظ وزنی 67 درصد رشد داشته که نشان می‌دهد بازار رو به توسعه بوده و بخشی از فعالیت‌هایی که ما به‌ویژه در بستهبندی و توسعه بازارهای جدید همچون چین و آسیای جنوب شرقی داشتیم از نتایج قابل توجهی برخوردار بوده است.
عدم تناسب وضعیت موجود با جایگاه اصلی زعفران و کارکرد استراتژیکش در اقتصاد ایران به‌ویژه در اقتصاد کشاورزی کشور نکته‌ای است که نباید در کنار همه این موفقیت‌ها فراموش شود. هر‌چند که در بخش بستهبندی ارتقای کیفی در سال‌های اخیر به‌ویژه، نتایج و دستاوردهای خوبی داشتیم اما هنوز با وضعیت مطلوبمان فاصله داریم. در ارتباط با موضوع صادرات بدون بستهبندی خوب بخشی از نیازهای بین‌المللی نیاز صنعتی است. مانند شرکت‌های بزرگ صنایع غذایی که زعفران را به صورت عمده خریداری و در فرآیندهای صنعتی مواد غذایی استفاده می‌کنند. قطعاً نوع بستهبندی و نوع تقاضا با نوع تقاضای خرده‌فروشی متفاوت است به همین خاطر بخش کوچکی از صادرات ما خارج از بستهبندی و به صورت فله‌ای وارد بازار مصرف می‌شود. اما بالای 85 درصد تولید زعفران ایران بابت عوارضی که بر روی صادرات فله‌ای مقرر شده است در چند سال گذشته به صورت بستهبندی پایین‌تر از زیر 30 گرم بستهبندی و صادر می‌شود. آمار صادرات نشان می‌دهد رشد قابل توجهی در اقتصاد با اخذ این عوارض داشته‌ایم. حداقل بخشی از افزایش 84 درصدی ارزش صادرات و 67 درصدی وزن صادرات زعفران نتیجه سیاستگذاری‌های سال‌های گذشته در حوزه صادرات با بستهبندی و علامت‌های استاندارد و رعایت پارامتر‌های کیفی بوده و نتایج مثبتی را دربر داشته است.
از مهم‌ترین اقدامات انجام‌شده طی سال‌های اخیر توجه به موضوع تولید و صادرات زعفران در قالب بستهبندی و با نام و نشان تجاری بوده است به اضافه تلاش‌هایی که در جهت رفع آسیب‌های بهداشتی که در فرآیند سنتی تولید زعفران وجود داشته اقدامات ترویجی زیادی انجام شده است که در سال‌های گذشته با همکاری بعضی از سازمان‌های بین‌المللی چون جترو توانسته‌ایم دوره‌ها‌ی تخصصی آموزشی با تمرکز بر روی خواص زعفران، بهداشت فرآوری و بستهبندی زعفران برگزار کنیم. این آثار ترویجی باعث تحول قابل توجه در کیفیت و فرآیند تولید زعفران شده است. البته ما در زمینه توسعه فعالیت‌ها به‌ویژه در افزایش توسعه راندمان تولید زعفران برنامه‌هایی انجام داده‌ایم. یکی از چالش‌هایی که تجارت و صادرات زعفران ایران کماکان با آن درگیر است موضوع برند‌سازی در حوزه بین‌المللی و بازارهای خارجی است که امیدواریم با همکاری که بخش‌های مختلف به‌ویژه در بخش مالی و تسهیلاتی بتوانیم شاهد حمایت از سرمایه‌گذاران و صادرکنندگان در حوزه ترویج برند های معتبر ایرانی در بازارهای بین‌المللی باشیم.
*سرپرست معاونت کمک‌های تجاری سازمان توسعه تجارت ایران
3939
نظر شما