سامان دهی زبان فارسی در جهان

هنگامی که حکیم ابوالقاسم فردوسی( علیه الرحمه ) دغدغه حفظ و گسترش زبان شیرین فارسی را در دل می پروراند و قلم در قلمدان فرو برده و سطر به سطر شاهنامه را می نگاشت، هرگز به این تصور نبود روزی فرا رسد که 220 دانشگاه در سراسر جهان به آموزش زبان فارسی اشتغال داشته و تعداد قابل توجهی دانشجو و زبان آموز در مقاطع مختلف کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری در این دانشگاه ها به فراگیری این زبان شیرین- که به قند پارسی تعبیر شده است - مشغول باشند.
امروزه قریب به چهل استاد اعزامی از ایران و بیش از دویست استاد بومی در دانشگاه های کشور های مختلف به تدریس این زبان اشتغال داشته و بیش از شصت سفارت خانه ورایزنی فرهنگی با تشکیل کلاس های زبان فارسی،به داوطلبان آزاد و علاقه مندان ،خدمات آموزشی ارائه می نمایند.
درحال حاضر نمایندگان فرهنگی جمهوری اسلامی ایران درکشور هایی چون روسیه، قزاقستان، آذربایجان، لبنان، سوریه ،پاکستان ، ترکیه و... همه ساله المپیاد زبان فارسی برگزار می کنند که با حضور تعداد معتنابهی از فارغ التحصیلان زبان فارسی در این المپیاد ها، قدرت فراگیری و میزان علاقه مندی ایشان به این زبان سنجیده می شود . مایه سرافرازی است که بگوییم این علاقه مندی تا بدانجا پیش رفته که اکثریت قریب به اتفاق دانشجویان این رشته برای شرکت در دوره های دانش افزایی که هر ساله در تهران برگزار می شود، در نوبت قرار می گیرند تا با پرداخت شخصی هزینه رفت و آمد ، در این دوره ها شرکت کرده و ضمن ارتقاء سطح آموخته ها ، تقویت مکالمه و گسترش دایره لغات با کوله باری از تجربه ای عینی از فرهنگ و تمدن ایرانی- اسلامی ، به کشور های خود باز گردند. شایان ذکر است که در هفتاد و نهمین دوره - که در تابستان گذشته برگزار شد - 169 دانشجو از 27 کشور جهان شرکت داشتند.
این درحالی است که فعالیت های بسیاری نیز به صورت خود جوش از سوی مراکز؛ مدارس وموسسات آموزش زبان فارسی ؛ ومراکز ایرانشناسی؛ مدرسان ومعلمان زبان فارسی ؛ نویسندگان ومترجمان آثار ادبی ایران و... در سراسر جهان انجام شده و می شود که بسیار ارزشمند ودر خور تقدیراست .
در این میان نقش وجایگاه هموطنان مقیم خارج از کشور نیزکه بیش از گذشته، به ضرورت واهمیت انتقال وآموزش زبان فارسی به فرزندانشان آگاه شده و فراتر از این برای معرفی وگسترش زبان وادبیات فارسی در جوامعی که زندگی می کنند کوشش می کنند ؛ شایان یادآوری است .
این اقبال از آنروست که دوستداران وفراگیران زبان فارسی دریافته اند، با فراگیری این زبان، به غنی ترین زبان تمدنی مشرق زمین ؛ زبان دوم جهان اسلام ؛ گنجینه های علم و ادب وعرفان ؛ زبانی با بیش از 120 میلیون گویش ور و زبان رسمی سه کشور و همچنین زبان رایج در کشورهای مختلف از هند تا آسیای میانه وترکیه وعراق دست می یابند.
به منظور بسط و گسترش این زبان کهن و ادبیات نغز و بی مثال آن و سامان دهی مناسب به خیل علاقه مندان و زبان آموزان، مرکز گسترش زبان و ادبیات فارسی در سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، تشکیل شده بود که در طول سالیان گذشته اگرچه تمام تلاش خود را جهت نیل به این اهداف به کار بسته و موفقیت های زیادی هم کسب کرده بود اما همواره از نظر کمیت و کیفیت فعالیت ها و همچنین از نقطه نظرتجهیزات و امکان استفاده از فناوری های نوین، نیاز به روزآمد شدن و داشتن هویت مستقلی داشت که در شان این ادبیات غنی باشد. از این رو به همت فرهیختگان و دلسوزان این حوزه ، خوشبختانه در اسفند ماه سال 1390، به منظور تقویت این امر مهم، موسسه ای با عنوان "بنیاد سعدی" طراحی شد و به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید.
در اساسنامه این شورا چنین آمده است: به منظور تقویت و گسترش زبان و ادبیات فارسی درخارج از کشور و ایجاد تمرکز، هم‌افزایی و انسجام در فعالیت‌های مرتبط با این حوزه و بهره‌گیری بهینه از ظرفیت‌های موجود کشور، بنیادی به نام «بنیاد سعدی» تأسیس می‌شود تا براساس اهداف، سیاست‌ها، راهبردها و ضوابط حاکم بر روابط فرهنگی بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران، مدیریت راهبردی و اجرای فعالیت‌های آموزشی، پژوهشی، فرهنگی و رسانه‌ای را در حوزه گسترش زبان و ادبیات فارسی در خارج از کشور با هماهنگی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی عهده‌دار شود.
همچنین در شرح وظایف 25 گانه این بنیاد آمده است که بنیاد سعدی باید با فراهم کردن مجموعه‌ای از انواع نرم افزارها، مجلات، کتاب ها، الواح فشرده، فیلم ها و درگاه ‌های اینترنتی به علاقه مندان این رشته ، خدمات مقتضی را ارائه نماید، دوره های آموزش زبان فارسی از راه دور را راه اندازی کند، به گسترش خط و زبان فارسی در میان نسل سوم و چهارم ایرانیان مقیم خارج همت گمارد، دپارتمان های زبان فارسی و اطاق های ایران را تجهیز کند، به برگزاری المپیاد های زبان فارسی اقدام نماید و...
ریاست عالیه این بنیاد با رئیس جمهور است و اعضای هیئت امنای آن عبارتند از:
1. معاون اول رئیس جمهور (رئیس هیات امنا)
2. رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی (دبیر هیئت امنا)
3. رئیس بنیاد
4. وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی
5. وزیر امور خارجه
6. وزیر علوم، تحقیقات و فناوری
7. وزیر آموزش و پرورش
8. رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی
9. دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی
10. رئیس جامعه المصطفی العالمیه
11. رئیس سازمان صدا و سیما
12. پنج نفراز صاحب نظران حوزه زبان و ادبیات فارسی
با تأسیس بنیاد سعدی، مرکز گسترش زبان و ادبیات فارسی از سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی به بنیاد سعدی منتقل می‌شود و بنیاد عهده‌دار وظایف آن در خارج از کشور خواهد شد. ضمنا تمامی فعالیت‌های وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در زمینه گسترش زبان و ادبیات فارسی در خارج از کشور از جمله: اعطای بورس تحصیلی به دانشجویان خارجی، تبادل استاد و دانشجو، اعطای فرصت های مطالعاتی، انعقاد اسناد همکاری، اعزام استادان زبان فارسی و حمایت از ایجاد و گسترش کرسی‌های زبان و ادبیات فارسی در کشورهای دیگر ، تحت نظر بنیاد سعدی صورت خواهد گرفت.
درانتها لازم به ذکر است که درمهر ماه سال جاری آقای دکتر غلامعلی حدّاد عادل به سمت ریاست بنیاد سعدی منصوب گردیدند و هم اکنون مقدمات آغاز به کار بنیاد در سال 1392 در حال پی گیری و پی ریزی است. پیش بینی می شود با شروع به کار این بنیاد، بتوان به انتظارات خیل عظیم دوستداران و فراگیران زبان و ادبیات فارسی - که از منظر تکلم زبان دوم در جهان اسلام و از نقطه نظر ادبی یکی از معدود ادبیات غنی و کم نظیر جهان به شمار می آید- پاسخی در خور ارائه نمود.
سید محمد رضا دربندی، رئیس مرکز گسترش زبان و ادبیات فارسی