خبرنگار خبرگزاری تقریب گفت وگویی با نعمت زاده کارشناس مسائل خاورمیانه انجام داده است تا واقعیت ها و تحولات تونس پس از انقلاب، از نگاه یک تحلیلگر مسائل خاورمیانه مورد بررسی قرار گیرد، مشروح این گفت و گو به شرح زیر است :
آقای نعمت زاده گردهمایی برگزار شده در تونس حول چه محورهایی بود و چه اهدافی را در بر می گرفت؟
تعداد زیادی از گروه های مردمی و سازمان های مردم نهاد مشتمل بر 50 هزار نفر در این گردهمایی اجتماعی در تونس شرکت کردند، از ماهیت این نشست این طور بر می آمد که میزبانی آن را بیشتر گروه های چپ در اختیار داشتند تا به نوعی قدرت خود را به ائتلاف حاکم در تونس نشان داده و در مقابل آن ها عرض اندامی کرده باشند.
واقعیت این است که تونس در شرایط شناوری که عموما انقلاب ها پس از پیروزی با آن مواجه هستند، قرار دارد. هر چند برگزاری یک چنین گردهمایی با این وسعت، نشان از زنده و فعال بودن جامعه تونس دارد ولی در لایه های پنهان و زیرین جامعه، شهروندان از ناامنی، گرانی، افزایش تورم و گسترش بیکاری شکایت داشتند که این مسئله نشان دهنده استمرار بحران در تونس است.
تونس پس از انقلاب ، با چه بحران هایی مواجه شده است ؟
فعال نشدن نهادهای اجرایی بعد از انقلاب در این کشور، باعث شده است که حاکمان جدید نتوانند رضایت مردم را جلب کرده و اهداف انقلابی آن ها را محقق کنند ولی در کنار نارضایتی از عدم تحولات اجرایی و اصلاحات و تامین نیازهای روزمره، نوعی خرسندی از سقوط نظام دیکتاتوری در این کشور در میان مردم به چشم می خورد و در راستای این واقعه، ملت تونس با احساس آزادی سیاسی و دینی حضور گسترده در مساجد و نماز جمعه ها و نیز در اعتراضات مستمر خیابانی تجربه می کنند.
پیش از انقلاب، تونس با مساحت بیش از 160 هزار کیلومتر مربع، و موقعیت ساحلی مدیترانه ای با داشتن مناظر و جایگاه های توریستی بسیار زیبا و جذاب، از درآمد توریستی و گردشگری بالایی به عنوان اصلی ترین منبع در آمد ارزی برای این کشور برخوردار بود ، اما بعد از انقلاب این منبع مالی کاهش چشمگیری پیدا کرد. هر چند دولت سعی کرده است این جریان را فعال کند ولی عملا نتوانسته آن را به سطح گذشته برگرداند که در نهایت این مسئله بهانه ای را به دست مخالفان سیاسی از جمله گروه های چپ، احزاب لیبرال و همچنین حزب حاکم گذشته داده است تا برای سرنگونی دولت فعالیت خود را شدت بخشند، از سوی دیگر گروه های فرانکوفن که به نحوی امتداد فرهنگ فرانسه در تونس هستند از این موقعیت استفاده کرده و انتقادات تندی را نسبت به عملکرد ائتلاف حاکم مطرح می کنند.
یکی دیگر از بحران های فعلی تونس تقاضاهای پایان ناپذیر از دولت برای افزایش حقوق ها است، اقدام دولت طی چند مرحله به افزایش حقوق ها، هزینه های سنگینی را بر آن تحمیل کرده است خصوصا که نه تها منبع درآمدی تازه ای برای دولت جهت تأمین این افزایش ها به وجود نیامده است، گردشگری هم سود و درآمد گذشته را حاصل نمی کند. با توجه به این مسئله بودجه فعلی کشور تنها صرف هزینه های جاری و پرداخت حقوق شده و دیگر بودجه ای برای فعالیت های عمرانی باقی نمی ماند که این مسئله به نارضایتی های داخلی دامن می زند بنابراین می توان نتیجه گرفت که دولت تونس در مقابل یک دور بی پایان بحران اقتصادی قرار دارد .
نکته قابل توجه این است که سواحل تونس در فاصله 70 کیلومتری جزیره سیسیل ایتالیا قرار دارد و این مسئله این کشور را به عنوان یکی از گذرگاه های مهم مهاجرت غیرقانونی انسان ها به سمت اروپا تبدیل کرده است که این جریان امنیت اقتصادی و اجتماعی اروپاییان را به شدت تحت تاثیر قرار داده است. با توجه به این مسئله کشورهای اروپایی انتظار دارند که تونس در یک وضعیت مستقر اقتصادی قرار گیرد تا مانع از مهاجرت انسان ها به اروپا شود، لذا اکنون شاهد نوعی تعامل از سوی کشورهای غربی در مقابل تونس هستیم ولی این تعامل مثبت، مشروط به شرط های غیر قابل قبولی از جمله گسترش آزادی های اجتماعی و گاه غیراخلاقی در تونس است که تا حدودی با مقاومت دولت و مردم مواجه شده ولی فشارهای اقتصادی شرایطی را ایجاد کرده که ممکن است دولت تا حدودی زیر بار این شرایط برود.
یکی دیگر از بحران های تونس وجود انباشته زباله ها در پایتخت بود که نشان از ناتوانی شهرداری این پایتخت در حل مشکلات مردم و ارائه خدمات موردنیاز آن ها بوده است. در عرصه اجتماعی همجنین شاهد حضور پررنگ و شاخص زنان در عرصه اجتماعی و سیاسی بودیم که هرچند می توان آن را نکته ای مثبت در این کشور دانست ولی افراط در این مسئله موجب برخی مشکلات اجتماعی و خانوادگی و بروز برخی جنبش های تند فیمینستی شده است.
آقای نعمت زاده کدام کشورها پس از انقلاب تونس در تلاش برای نفوذ دراین کشور با یکدیگر رقابت می کنند ؟
نوعی رقابت بین آمریکا و فرانسه برای نفوذ در تونس وجود دارد، موقعیت استراتژیک تونس در دریای مدیترانه باعث شده که فرانسه به عنوان کشور استعمار گر کهن تلاش زیادی برای ادامه نفوذ در این کشور داشته باشد البته رواج زبان وفرهنگ فرانسه در میان مردم این کشور نیز تأثیر زیادی در به نتیجه رسیدن این تلاش ها داشته است، آمریکا نیز موقعیت استراتژیک تونس را بهانه دخالت های خود دراین کشور قرا داده است. از سوی دیگر قطر و عربستان نیز در تونس به نحوی تاثیرگذار هستند .
اکنون سلفیون درتونس به عنوان یک تهدید اجتماعی و دینی مطرح هستند و با گروه های چپ و لیبرال کشمکش هایی دارند بنابراین در حال حاضر تونس از تاثیر های آموزه های دینی سلفی در امان نیست.
آیا از زمان برگزاری انتخابات پارلمانی تونس اطلاع دقیقی دارید؟
انتخابات در آینده ای نزدیک در ماه ژوئن برگزار می شود، اکنون مجلس مؤسسان دراین کشور تشکیل شده که از 217 کرسی، 89 کرسی آن متعلق به جنبش اسلامگرای النهضه است و این مجلس اقدام به انتخاب رییس جمهور و تایید نخست وزیر خواهد کرد و به صورت موقت تا انتخابات پارلمان فعالیت خواهد داشت، در حال حاضر دولت نخست بعد از انقلاب به ریاست حمادی الجبالی که دبیر کل جنبش النهضه بود سقوط کرده و دولت جدید به ریاست علی العریض، وزیر کشور دولت سابق حمادی الجبالی و از رهبران جنبش النهضه، تشکیل شده است. گرایش دولت جدید به سمت تکنوکرات ها است و جنبش النهضه سعی کرده فرصت مشارکت بیشتری به گروه های دیگر بدهد تا بدین وسیله کارآمدی قوه مجریه را افزایش و مخالفت معترضان را تا حدودی کاهش دهد. البته به نظر می رسد مدیریت جنبش النهضه از مدیریت اخوان المسلمین در مصر در مقابله با مخالفان بهتر بوده و توانسته تا حد زیادی از تعداد معارضان بکاهد ولی همچنان ائتلافی از گروه های چپ، لیبرال و فرانکوفن که مورد حمایت فرانسه هستند در مقابل دولت ایستادگی می کنند.
با توجه به شرایط سیاسی تونس به نظر شما دولت آینده این کشور اسلامگرا خواهد بود یا لیبرال ؟
در مجموع با توجه به برخورد نسبتا عاقبت اندیشانه جریان اسلامگرا به نظر می آید این جریان در انتخابات آینده جایگاه قوی در ساختار سیاسی نظام داشته باشد و احتمالا دولت آینده رویکردی اسلامی خواهد داشت، هر چند برخی انتقادات نسبت به موضع گیری های جریان اسلامی در تونس وجود دارد که یکی از این انتقادات مربوط به موضع سازشکارانه این جریان درمورد مسئله فلسطین است، افکار عمومی در تونس خواهان جرم دانستن عادی سازی روابط با اسراییل هستند که تاکنون برخی از جریانات از جمله جریان اسلامگرا از گنجانده شدن این مطالبه مردمی در قانون اساسی مخالفت می کنند.
آقای نعمت زاده گردهمایی برگزار شده در تونس حول چه محورهایی بود و چه اهدافی را در بر می گرفت؟
تعداد زیادی از گروه های مردمی و سازمان های مردم نهاد مشتمل بر 50 هزار نفر در این گردهمایی اجتماعی در تونس شرکت کردند، از ماهیت این نشست این طور بر می آمد که میزبانی آن را بیشتر گروه های چپ در اختیار داشتند تا به نوعی قدرت خود را به ائتلاف حاکم در تونس نشان داده و در مقابل آن ها عرض اندامی کرده باشند.
واقعیت این است که تونس در شرایط شناوری که عموما انقلاب ها پس از پیروزی با آن مواجه هستند، قرار دارد. هر چند برگزاری یک چنین گردهمایی با این وسعت، نشان از زنده و فعال بودن جامعه تونس دارد ولی در لایه های پنهان و زیرین جامعه، شهروندان از ناامنی، گرانی، افزایش تورم و گسترش بیکاری شکایت داشتند که این مسئله نشان دهنده استمرار بحران در تونس است.
تونس پس از انقلاب ، با چه بحران هایی مواجه شده است ؟
فعال نشدن نهادهای اجرایی بعد از انقلاب در این کشور، باعث شده است که حاکمان جدید نتوانند رضایت مردم را جلب کرده و اهداف انقلابی آن ها را محقق کنند ولی در کنار نارضایتی از عدم تحولات اجرایی و اصلاحات و تامین نیازهای روزمره، نوعی خرسندی از سقوط نظام دیکتاتوری در این کشور در میان مردم به چشم می خورد و در راستای این واقعه، ملت تونس با احساس آزادی سیاسی و دینی حضور گسترده در مساجد و نماز جمعه ها و نیز در اعتراضات مستمر خیابانی تجربه می کنند.
پیش از انقلاب، تونس با مساحت بیش از 160 هزار کیلومتر مربع، و موقعیت ساحلی مدیترانه ای با داشتن مناظر و جایگاه های توریستی بسیار زیبا و جذاب، از درآمد توریستی و گردشگری بالایی به عنوان اصلی ترین منبع در آمد ارزی برای این کشور برخوردار بود ، اما بعد از انقلاب این منبع مالی کاهش چشمگیری پیدا کرد. هر چند دولت سعی کرده است این جریان را فعال کند ولی عملا نتوانسته آن را به سطح گذشته برگرداند که در نهایت این مسئله بهانه ای را به دست مخالفان سیاسی از جمله گروه های چپ، احزاب لیبرال و همچنین حزب حاکم گذشته داده است تا برای سرنگونی دولت فعالیت خود را شدت بخشند، از سوی دیگر گروه های فرانکوفن که به نحوی امتداد فرهنگ فرانسه در تونس هستند از این موقعیت استفاده کرده و انتقادات تندی را نسبت به عملکرد ائتلاف حاکم مطرح می کنند.
یکی دیگر از بحران های فعلی تونس تقاضاهای پایان ناپذیر از دولت برای افزایش حقوق ها است، اقدام دولت طی چند مرحله به افزایش حقوق ها، هزینه های سنگینی را بر آن تحمیل کرده است خصوصا که نه تها منبع درآمدی تازه ای برای دولت جهت تأمین این افزایش ها به وجود نیامده است، گردشگری هم سود و درآمد گذشته را حاصل نمی کند. با توجه به این مسئله بودجه فعلی کشور تنها صرف هزینه های جاری و پرداخت حقوق شده و دیگر بودجه ای برای فعالیت های عمرانی باقی نمی ماند که این مسئله به نارضایتی های داخلی دامن می زند بنابراین می توان نتیجه گرفت که دولت تونس در مقابل یک دور بی پایان بحران اقتصادی قرار دارد .
نکته قابل توجه این است که سواحل تونس در فاصله 70 کیلومتری جزیره سیسیل ایتالیا قرار دارد و این مسئله این کشور را به عنوان یکی از گذرگاه های مهم مهاجرت غیرقانونی انسان ها به سمت اروپا تبدیل کرده است که این جریان امنیت اقتصادی و اجتماعی اروپاییان را به شدت تحت تاثیر قرار داده است. با توجه به این مسئله کشورهای اروپایی انتظار دارند که تونس در یک وضعیت مستقر اقتصادی قرار گیرد تا مانع از مهاجرت انسان ها به اروپا شود، لذا اکنون شاهد نوعی تعامل از سوی کشورهای غربی در مقابل تونس هستیم ولی این تعامل مثبت، مشروط به شرط های غیر قابل قبولی از جمله گسترش آزادی های اجتماعی و گاه غیراخلاقی در تونس است که تا حدودی با مقاومت دولت و مردم مواجه شده ولی فشارهای اقتصادی شرایطی را ایجاد کرده که ممکن است دولت تا حدودی زیر بار این شرایط برود.
یکی دیگر از بحران های تونس وجود انباشته زباله ها در پایتخت بود که نشان از ناتوانی شهرداری این پایتخت در حل مشکلات مردم و ارائه خدمات موردنیاز آن ها بوده است. در عرصه اجتماعی همجنین شاهد حضور پررنگ و شاخص زنان در عرصه اجتماعی و سیاسی بودیم که هرچند می توان آن را نکته ای مثبت در این کشور دانست ولی افراط در این مسئله موجب برخی مشکلات اجتماعی و خانوادگی و بروز برخی جنبش های تند فیمینستی شده است.
آقای نعمت زاده کدام کشورها پس از انقلاب تونس در تلاش برای نفوذ دراین کشور با یکدیگر رقابت می کنند ؟
نوعی رقابت بین آمریکا و فرانسه برای نفوذ در تونس وجود دارد، موقعیت استراتژیک تونس در دریای مدیترانه باعث شده که فرانسه به عنوان کشور استعمار گر کهن تلاش زیادی برای ادامه نفوذ در این کشور داشته باشد البته رواج زبان وفرهنگ فرانسه در میان مردم این کشور نیز تأثیر زیادی در به نتیجه رسیدن این تلاش ها داشته است، آمریکا نیز موقعیت استراتژیک تونس را بهانه دخالت های خود دراین کشور قرا داده است. از سوی دیگر قطر و عربستان نیز در تونس به نحوی تاثیرگذار هستند .
اکنون سلفیون درتونس به عنوان یک تهدید اجتماعی و دینی مطرح هستند و با گروه های چپ و لیبرال کشمکش هایی دارند بنابراین در حال حاضر تونس از تاثیر های آموزه های دینی سلفی در امان نیست.
آیا از زمان برگزاری انتخابات پارلمانی تونس اطلاع دقیقی دارید؟
انتخابات در آینده ای نزدیک در ماه ژوئن برگزار می شود، اکنون مجلس مؤسسان دراین کشور تشکیل شده که از 217 کرسی، 89 کرسی آن متعلق به جنبش اسلامگرای النهضه است و این مجلس اقدام به انتخاب رییس جمهور و تایید نخست وزیر خواهد کرد و به صورت موقت تا انتخابات پارلمان فعالیت خواهد داشت، در حال حاضر دولت نخست بعد از انقلاب به ریاست حمادی الجبالی که دبیر کل جنبش النهضه بود سقوط کرده و دولت جدید به ریاست علی العریض، وزیر کشور دولت سابق حمادی الجبالی و از رهبران جنبش النهضه، تشکیل شده است. گرایش دولت جدید به سمت تکنوکرات ها است و جنبش النهضه سعی کرده فرصت مشارکت بیشتری به گروه های دیگر بدهد تا بدین وسیله کارآمدی قوه مجریه را افزایش و مخالفت معترضان را تا حدودی کاهش دهد. البته به نظر می رسد مدیریت جنبش النهضه از مدیریت اخوان المسلمین در مصر در مقابله با مخالفان بهتر بوده و توانسته تا حد زیادی از تعداد معارضان بکاهد ولی همچنان ائتلافی از گروه های چپ، لیبرال و فرانکوفن که مورد حمایت فرانسه هستند در مقابل دولت ایستادگی می کنند.
با توجه به شرایط سیاسی تونس به نظر شما دولت آینده این کشور اسلامگرا خواهد بود یا لیبرال ؟
در مجموع با توجه به برخورد نسبتا عاقبت اندیشانه جریان اسلامگرا به نظر می آید این جریان در انتخابات آینده جایگاه قوی در ساختار سیاسی نظام داشته باشد و احتمالا دولت آینده رویکردی اسلامی خواهد داشت، هر چند برخی انتقادات نسبت به موضع گیری های جریان اسلامی در تونس وجود دارد که یکی از این انتقادات مربوط به موضع سازشکارانه این جریان درمورد مسئله فلسطین است، افکار عمومی در تونس خواهان جرم دانستن عادی سازی روابط با اسراییل هستند که تاکنون برخی از جریانات از جمله جریان اسلامگرا از گنجانده شدن این مطالبه مردمی در قانون اساسی مخالفت می کنند.
نظر شما