حبیبی: می خواهید تحقق عدالت را بفهمید، فقط به آموزش و پرورش نگاه کنید!

خلاصه اظهارات این استاد بازنشسته دانشکده الهیات دانشگاه تهران را می خوانید:

• اگر آزادی نباشد عدالت نمی تواند تحقق یابد و اگرهم عدالت نباشد آزادی مخدوش می شود. این دو لازم و ملزوم یکدیگرند و نمی شود گفت کدام برکدام یکی تقدم دارد. آزادی و عدالت جزو پایه های زندگی بشر هستند یعنی اگر آزادی نباشد هیچ مسئولیتی بر عهده کسی گذاشته نمی شود اینکه در اسلام گفته شده هر کاری که انسان انجام می دهد در قبال آن کار مسئول است این در لزوم بودن اختیار و آزادی است. اگر انسان اختیار و آزادی نداشته باشد مسئولیت از او سلب می شود.
• آیا فیلسوفان اسلامی در خصوص مفهوم عدالت نظریه پردازی جامعی کرده اند؟ موضوع عدالت یکی از موضوعات مهم مباحث اسلامی است. در اسلام به آن بسیار توجه شده و از چند جهت مورد بحث قرار گرفته است. در فقه، در اخلاق، در کلام و در مسائل اجتماعی اسلامی این مفهوم مورد بحث قرار گرفته است.
• در فقه در مورد خرید و فروش ها و در معاملات و قراردادها بحث شده است. اینکه بعضی از مشاغل شرطشان عدالت است. مثل قاضی یا حاکم یا امام جماعت که ضرورتاً بایستی عادل باشند، زیرا جان و مال و نوامیس مردم در دست آنهاست و آنها برای درست حکم راندن و یا درست حکومت کردن بایستی عدالت را مورد نظر قرار دهند.
• در اخلاق اسلامی می گویند ملکه عدالت، یعنی عدالت باید ملکه اخلاقی انسان شود. یعنی بدون فکر و در هر حالی عدالت را رعایت کند. اینکه فکر نکند حالا اینجا عدالت را رعایت کنم به نفعم است و اینجا رعایت نکنم به ضررم است. یعنی عدالت به عنوان یک صفت ثابت درونی در فرد ملکه شده باشد. اینکه هر چیز را در سرجای خودش قرار دهد.
• در مسائل اجتماعی هم عدالت اقتصادی و اجتماعی مورد نظر است؛ یعنی امکانات و سرمایه های جامعه را به یکسان در اختیار افراد قرار دهیم. برای مثال فقط آموزش و پرورش را نگاه کنید. در اسلام بایستی همگان حق تحصیل یکسان را در اختیار داشته باشند، نه اینکه نور چشمی ها در مدارس خصوصی و معلمان نمونه و محرومان و مستضعفان در مراتب بسیار نازل از این امکان برخوردار باشند.اصلاً خود واژه مستضعف یعنی ضعیف نگاه داشته شده یعنی با نا عدالتی امکان رشد این افراد فراهم نشده است.
• در کلام هم عدالت یکی از صفات الهی است و جزو صفات تکوینی است. یعنی ماه و خورشید و زمین و کل کائنات هر کدام سرجای خود قرار گرفته اند و با برهم خوردن این وظایف نظام هستی از هم می پاشد.
  /6262