MBA شریف؛ بودن یا نبودن/ پرونده

امید کریمی: بودن و یا نبودن یک دانشکده به چیزی ارتباط دارد؟ به میزان استقبال از آن؟ خروجی هایی که دارد؟ موفق بودن فارغ التحصیلانش؟ چه چیزی؟ ابهام همین جاست که وقتی حکم شد دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه صنعتی شریف، منحل شود، کسی نگفت دلیل قانع کننده چیست. البته توجیه شد که یک دانشگاه صنعتی، چرا باید دانشکده ای با ماهیت علوم انسانی داشته باشد؟ و البته در پاسخ هم پرسیده شد که پس بحث رشته های میان رشته ای چه می شود؟

شروع ماجرا این بود؛ ظرفیت تحصیلات تکمیلی این دانشکده در چند سال گذشته مدام کم شد و البته امسال به صفر رسید. (اینجا) و همین یعنی پیچیده شدن نسخه دانشکده MBA دانشگاه شریف. دانشکده ای که وظیفه اش تربیت مدیران صنعتی است. ظرفیت خالی بخش صنعت ایران. همان خلایی که موجب شده است صنعت ایران در سال های گذشته عقب بیفتد.

احساس نیاز مبرم سازمانهای مختلف کشور به افرادی که علاوه بر دانش کاربردی خود در رشته های فنی – مهندسی و رشته های تجربی، نیاز به فراگیری دانش مدیریت دارند و خلایی که توسط مدیران رده بالا و رده های میانی حس می شد، انگیزه اصلی برای ایجاد رشته MBA در این دانشگاه شد (اینجا)

اما مسئولان وزارت علوم، یک شبه به فکر انحلال دانشکده اقتصاد و مدیریت دانشگاه شریف افتادند، دانشکده ای موفق با یک درصد نرخ بیکاری فارغ التحصیلان. آنها ظرفیت پذیرش در دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه صنعتی شریف را صفر کردند.

هرچند وزیر علوم جنجال شدن چنین موضوعی را به رسانه های بیگانه ربط داد: "بحث رشته ام‌بی‌ای و اقتصاد دانشگاه شریف است که "BBC" و "VOA" گفتند که نمی‌دانید که چه‌ها شده است تمام دانش در ایران به هم ریخت، در حالی که این موضوع معمولی بود که مشکلات هم رفع شد. مشکلاتی درباره عدم اعلام درخواست وضعیت از سوی دانشگاه بود و در این زمینه با دکتر روستاآزاد صحبت کردیم و ایشان هم گفتند که این مساله حل خواهد شد. رسانه‌های خارجی بدانند اگر فکر کردند، می‌توانند از این نمد کلاهی برای خود درست کنند، اشتباه کردند، اما بحث دیگری که در این زمینه وجود داشت، این است که آیا اصلا چنین دانشکده‌ای در دانشگاه فنی و مهندسی ضرورت دارد یا خیر؛ که در این زمینه با شورای عالی انقلاب فرهنگی صحبت کردیم و کمیته‌ای تشکیل شده است که موضوع را بررسی کند و ضرورت این موضوع تبیین شود."

موافقان انحلال دانشکده اما موضوع را بیشتر شخصی کردند؛ آنها در نامه ای به وزیر علوم نوشتند: "برخی از نقاط حساس دانشگاه، همچنان نیاز به اصلاح جدی دارد. از جمله ی این نقاط، دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه شریف است که خوشبختانه این مشکل از مدت ها قبل مورد توجه وزارت علوم قرار گرفته است، دانشکده ای که اساس و بنیان آن بر کادر سازی برای جریان های خاص کشور بنا نهاده شده است و با ورود اشخاصی مانند دکتر نیلی و همفکرانش به این دانشکده، معضلات آن دو چندان گشته است.ارتباط نه چندان پنهان اساتید این دانشکده با جریان های سیاسی خارج از دانشگاه و بطور مشخص حزب کارگزاران سازندگی بگونه‌ای است که کاملا این واقعیت آشکار است که "توسعه و پیاده‌سازی اصول اقتصاد مدرن مبتنی بر محوریت بازار آزاد" هدف اصلی جریان دانشگاهی و سیاسی مذکور است." (این گزارش را بخوانید)

اما موافقان گفتند: "کدام نگاه غیرکارشناسی و نامنصفانه باعث چنین تصمیمی شده است؟ به سزای کدامین خطا باید این نهاد را مجازات کرد؟ عده‌ای می گویند رقابت‌های سازمانی، برخی می‌گویند علائق سیاسی، حتی گروهی ادعا می‌کنند که دانشگاهی صنعتی نباید کرسی اقتصاد و مدیریت داشته باشد، آیا نباید در دلسوزی این مجریان شک کنیم؟ آیا اسیر زنجیرهای اداری بودن، مترادف نوآوری و صف‌شکنی در فرآیند توسعه شده است؟ آیا قرار است چنین تصمیماتی به بلندنظری دولتمردانی که آنها را اجرا می‌کنند گواهی دهند؟"

البته این تعطیلی واکنش مصطفی پورمحمدی، رییس سازمان بازرسی کل کشور را هم در پی داشت: "هفته گذشته یکی از دانشکده‌های مهم مهم‌ترین دانشگاه کشور به خاطر انتقاد یکی از اساتید این دانشگاه به آمارهای دولت درباره اشتغال که از صدا و سیمای کشورمان پخش شد، تعطیل کردند؛ آن هم در وسط سال تحصیلی. چرا این طور با متخصصان رفتار می‌کنید؟! اگر سخنان این استاد دانشگاه اشتباه بود بیایید به آن پاسخ دهید و بگویید او اشتباه می‌کند؛ آمار اشتغال خود را بیان کنید تا مردم قضاوت کنند که کدام‌یک درست می‌گویید. چرا به همدیگر بدبین و سوء ظن دارید؟! چرا برخورد حذفی می‌کنید؟!" (اینجا)

اما رییس دانشگاه شریف که خود خبر صفر شدن ظرفیت دانشکده MBA در آزمون کارشناسی ارشد و دکترا را داده بود، پس از جنجال رسانه ای، از اختصاص ظرفیت به دانشکده مدیریت و افتصاد شریف در آزمون کارشناسی ارشد خبر داد. دکتر روستا آزاد گفت: "در جلسه‌ای که با حضور وزیر علوم و معاون آوزشی وزارت علوم برگزار شد، مقرر شد ظرفیتی به دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه اختصاص دهند تا این دانشکده فعالیت خود را آغاز کند." (اینجا)

همچنین وزیر علوم هم گفت: "بحث MBA با دانشکده اقتصاد دانشگاه صنعتی شریف کاملا مجزاست. در زمینه رفع مشکلات این دانشکده بر اساس پیگیری هایی که از دفتر گسترش و دانشگاه صنعتی شریف داشتم این موضوع در حال پیگیری است و به زودی مشکل به گفته رئیس دانشگاه صنعتی شریف حل خواهد شد. دانشجویان نگران این موضوع نباشند و پیگیری رئیس دانشگاه به جمع بندی خوبی خواهد رسید."

اما روسای فعلی و پیشین دانشکده MBA دانشگاه شریف، در دفاعیات خود از این دانشگاه، خروجی مثبت و کارامد آن را به رخ مخالفان می کشند. 

دکتر مشایخی در گفت و گویی با خبرآنلاین درباره لزوم وجود دانشکده مدیریت و اقتصاد در یک دانشگاه صنعتی گفت: "رشته‌های مدیریت و اقتصاد نیز رشته‌های پیچیده‌ای هستند و به لحاظ محتوایی می‌طلبد که کسانی جذب آن شوند که دارای استعدادهای بالا و ذهن منسجم و جست‌وجوگری باشند. بررسی‌های ما نشان داد اگر بخواهیم استعدادهای کشور به این رشته‌ها جذب شوند باید این دو رشته در کنار مخازن استعدادی کشور یعنی دانشگاه‌های فنی، مهندسی ایجاد شود. ایجاد دانشکده مدیریت و اقتصاد در دل دانشگاه شریف به دلیل مختصات خاص این دانشگاه بود. دلیل دوم که در طول هدف اول دنبال شد آشنایی دانشجویان فنی و مهندسی به عنوان مدیران آینده کشور با مباحث مدیریت و اقتصاد بود. به طور طبیعی بخشی از دانشجویان رشته‌های فنی و مهندسی پس از فارغ‌التحصیلی جذب بنگاه‌های صنعتی کشور می‌شوند و تجربه نشان داده در همان اوایل کار سمت‌های بالایی اختیار می‌کنند. در حال حاضر نیز نزدیک به 90 درصد از مدیران بنگاه‌های اقتصادی و صنعتی کشور فارغ‌التحصیل رشته‌های مهندسی هستند."

مشروح این گفت و گو را اینجا بخوانید.

همچنین دکتر مسعود نیلی، رییس پیشین دانشکده اقتصاد و مدیریت شریف، اظهار امیدواری کرد، مشکلات برطرف شود و البته منتقدان هم به خود دانشکده انتقاد کنند، نه اشخاص: "رسماً اعلام می‌کنم که بنده و همه همکارانم که در این دانشکده هستند، آمادگی کامل برای انتقادپذیری دارند به شرط اینکه انتقادات در یک فضای مسالمت‌آمیز مطرح شوند و آن کسانی هم که انتقادات را مطرح می‌کنند، یک بار این کار را امتحان کنند و نتیجه‌اش را ببینند. اگر به نتیجه نرسید، آنگاه سراغ ابزارهایی بروند که همیشه وجود دارد. ولی اگر مشاهده کردند که پس از طرح انتقادات، مساله به صورت مسالمت‌آمیز و در جهت سازنده حل شد، دیگر چه کاری است که ما سراغ ابزارهایی که تخریبی است، برویم؟ و من خودم واقعاً اعلام آمادگی می‌کنم برای اینکه در جهت مثبت و سازنده -و نه در جهت توقف و حذف- رو به ‌جلو حرکت کنیم و ببینیم این کار جواب می‌دهد یا خیر."
مشروح این گفت و گو را اینجا بخوانید.

همچنین انجمن علوم مدیریت ایران، در بیانیه ای در حمایت از دانشکده اقتصاد و مدیریت دانشگاه صنعتی شریف نوشت: "حتماً اشتباه کوچکی رخ داده است و این شوخی حتی از مسؤولین و رؤسای غیر پاسخگو و انتقادگریز هم انتظار نمی رود. شاید به همین دلیل باشد، که دقیقاً معلوم نیست چه کسی و چه فردی مسؤولیت اصلی این تصمیم را دارد." (اینجا)

همچنین یحیی آل اسحاق، رییس اتاق بازرگانی تهران هم یادداشتی از وزارت علوم پرسید: "در شرایطی که فضای کشور به سمت پذیرش گفتمان توسعه و پیشرفت اقتصادی و توجه به رشد اقتصادی و اولویت حل و فصل مسائل و مشکلات اقتصادی بر مسائل سیاسی پیش می‌رود، محدود کردن فعالیت‌های یک دانشکده اقتصادی چه پیامی دارد؟ مگر جز این است که با این کار می‌خواهیم به فعالان اقتصادی بگوییم به رشد و توسعه اقتصاد کشور علاقه نداریم و جایی برای اقتصاد‌خوانده‌ها و خبرگان اقتصادی هم نیست و مشکلات اقتصادی را هم نمی‌توان با نسخه‌های علمای علم اقتصاد مداوا کرد چرا که ممکن است همه فکر کنیم ما «مهندس» هستیم." (اینجا)

به هرحال، در دوره زمانه ای که فشارهای بین المللی به ایران، امان از صنعت و اقتصاد کشور بریده است، به نظر نمی رسد خط کشیدن روی مرکزی علمی که می تواند خروجی مناسبی برای پاسخ به تحریم ها داشته باشد، کار عقلانی و درستی باشد.

4747