فلسفه سیاست را به بشر آموخت

هفدهمین همایش بزرگداشت حکیم صدرالمتالهین شیرازی ملاصدرا با عنوان «فلسفه و راه زندگی امروز» چهارشنبه اول خرداد در مجتمع آدینه با حضور اساتید و اندیشمندان حوزه فلسفه برگزار شد.
رئیس بنیاد حکمت اسلامی صدرا، در هفدهمین همایش بزرگداشت ملاصدرا با بیان اینکه سیاست جزء ذات دین است و تنها وظیفه سیاستمداران نیست که سیاست داشته باشند، گفت: بهترین خدمتی که فلسفه به بشر کرد، این است که روش زندگی اجتماعی را که همان سیاست است، به بشر آموخت.
آیت‌الله سیدمحمد خامنه‌ای، در سخنرانی افتتاحیه همایش بزرگداشت ملاصدرا گفت: فلسفه راه زندگی را در تبعیت از فطرت و دین آسمانی می‌داند. فلسفه از راه حکمت عملی هم اخلاق را می‌آموزد، هم خانواده را به عنوان مرکز تربیت انسان‌ها می‌سازد و هم به سیاست می‌پردازد.
وی با اشاره به اینکه سیاست جزء ذات دین است و در جامعه تنها وظیفه سیاستمداران نیست که سیاست داشته باشند و همه انسان‌ها در مراتب مختلف باید از بینش سیاسی برخوردار باشند، افزود: بهترین خدمتی که فلسفه به بشر کرد، این است که روش زندگی اجتماعی را که همان سیاست است، به بشر آموخت و برای او در خانواده آرامش ایجاد کرد.
آیت الله خامنه ای در ادامه سخنانش اظهار داشت: برای کاربردی کردن فلسفه و حکمت که اساساً برای به‌ زیستن آمده، برگزاری چنین همایش‌هایی بسیار مفید و سازنده است، زیرا در این‌گونه همایش‌ها بحث‌ها و زوایایی که بسته مانده‌اند، باز و مطرح می‌شوند.
وی تصریح کرد: در کشوری مانند کشور ما که مهد حکمت و فلسفه بوده است و به گواهی تاریخ کشور ایران می‌تواند مادر تمدن، حکمت و اندیشه بشریت باشد، باید از نعمتی در بهترین زمان حیات تاریخی خود در اختیار داریم، استفاده لازم را ببریم و بایسته است که بتوانیم به این‌گونه مباحث بیشتر بپردازیم.
رئیس بنیاد حکمت اسلامی صدرا بیان کرد: در تعریف فلسفی، حیات دو معنا و دو خاصیت می‌تواند داشته باشد: نخست اینکه وجود ادراک و دیگری قدرت عمل است. برای دانستن تفاوت انسان با دیگر موجودات در حیات فلسفی ابتدا باید ببینیم چه شباهت‌هایی با دیگر موجودات داریم تا بتوانیم تفاوت‌ها را ببینیم و به تعالی برسیم. در واقع، حیات مورد بحث در حکمت متعالی، حیاتی است که در آن پیام و مسئولیت وجود داشته باشد.
وی افزود: حیات انسان به تفکر، تعقل و اندیشه درست ادراک در دنیای خویش است. در حقیقت، فلسفه عبارت است از علم پیدا کردن ادراک عقلانی به جهان جامع واقعی که در آن زندگی می‌کنیم. فلسفه برای اینکه در یک کلمه بتواند راه زندگی را به بشر نشان دهد، می‌گوید که بشر باید از قانون تبعیت جزء از کل پیروی کند. در این‌جا منظور از جزء، انسان فقیر و ابتدایی است و منظور از کل، انسان کبیر و متعالی است.

آیت الله سید محمد خامنه ای اذعان کرد: فلسفه کاری می‌کند که انسان به تدریج حجم علم خود را بیفزاید و در حکمت متعالیه با هر علمی، حجم وجود خود را افزایش دهد. گام نخست در راه ادراک انسانی خودشناسی و گام دوم، جهان‌شناسی است و از مجموعه این دو ادراک انسان به مبدا متعالی ازلی و ابدی می‌رسد که همان فلسفه است. فلسفه شاخه‌ای از دین برای افرادی است که مقداری از حالت ابتدایی بودن و عوام بودن بشری درآمده باشند.
........................
دکتر احمد احمدی استاد فلسفه و رئیس انتشارات سمت طی سخنانی به موضوع "حکمت عملی ملاصدرا و شیوه زیستن" پرداخت و گفت: فیلسوفان غرب هم حکمت عملی و هم حکمت نظری دارند اما فیلسوفان اسلامی به این صورت نیست که یک کتاب حکمت نظری و یک کتاب حکمت عملی تدوین کرده باشند.
وی با استناد به گفته علامه طباطبایی تصریح کرد: علامه معتقد بود فلاسفه اسلامی حکمت نظری داشتند وقتی به حکمت عملی رسیدند دیدند که آنچه می خواهند آنها بگویند بهتر و فراتر از آن در دین آمده است به همین دلیل خودشان حکمت عملی تدوین نکردند و آمدند آنچه در دین آمده گرفته و نکاتی را بدان افزودند. برای همین ملاصدرا راه زندگی خود را از شریعت گرفته است.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: صدرا در اواخر کتاب مبدا و معاد و یا کتاب مفاتیح الغیب درباره ریاضات سخن می گوید و تاکید می کند حیوان را ریاضت می دهند یعنی تربیت و عادت می دهند انسان هم با ریاضت باید خود را بسازد و این ریاضت نوعی مجاهدت است. این مجاهدت در قالب امر و نهی دین آمده است و بعد ملاصدرا می گوید در همه شرایع امر و نهی هایی وجود دارد که طبعا در اسلام جامع تر از آنها آمده است. او بر این مسئله تاکید دارد که جهاد نفس گسترده تر از جهاد با دشمن ظاهری است. مرحوم صدرا می گوید این ریاضت ها جهادی است که دین برای ما تعلیم کرده است.
حجت الاسلام دکتر احمدی تصریح کرد: صدرا یک مکتب جامعی دارد که از هیولای اولا شروع می شود و انسان تکون پیدا می کند و انسان با عمل به احکام به واجبات و مستحبات به اندیشه و تفکر صحیح و سرانجام به عرفان می رسد. همه کارهایش را برای خدا انجام می دهد و یک پیوستگی دارد یعنی احکام شرع ظاهری دارد که "شریعت" نام دارد و یک باطنی دارد که "طریقت" است و یک هدفی دارد که "حقیقت" است. به قول علامه طباطبایی این سه یک چیز بیش نیستند. اگر کسی به نظر ملاصدرا این مراحل را آنچنان که باید انجام دهد به حکمت عملی دست یافته است و این حکمت عملی به تدریج دل را نورانی می کند همان طور که خود ملاصدرا به این مقام رسید.
رئیس انتشارات سمت در ادامه یادآور شد: حکمت عملی ملاصدرا یک معنی جدا از دین ندارد همچنان که اغلب فلاسفه اسلامی نیز این گونه بودند. غزالی کتاب فلسفه نوشت و فلاسفه را رد کرد اما خود کتاب احیاء العلوم را نوشت. مرحوم فیض داماد و شاگرد ملاصدرا که صاحب تالیفات فلسفی بود در کتاب "المحجبه البیضاء" وارد حوزه اخلاق شده است. و به جای صحبت های سبک غزالی روایات ائمه را آورده است و در واقع احیاء العلوم را احیا کرده است. او کتاب غزالی را تلخیص می کند و با تواضع با نوشته های غزالی روبرو می شود.
/6262