در گذشته مصرف موادمخدر بین افراد بی‌سواد یا کم‌سواد بیشتر رایج بود و افراد تحصیلکرده جامعه (به جز مواردی استثنایی) از اعتیاد دوری می‌کردند. استفاده از مواد سنتی و قدیمی چون تریاک، هروئین و... به‌تدریج باعث تغییراتی در چهره و شخصیت افراد می‌شد و تیرگی و زردی پوست صورت، لاغر شدن، حالت خماری،تغییر در نحوه صحبت و افتادگی شانه‌ها بسیاری از افراد تحصیلکرده و خانم‌ها را از مصرف موادمخدر دور نگه می‌داشت. اما با شیوع استفاده از موادمخدر جدید(مانند علف، گرس، شیشه و...) فرد معتاد دیگر هیچ شباهتی به تصویر سنتی که از معتادان در ذهن‌ها نقش بسته ندارد. چون موادمحرک صنعتی تغییری در ظاهر، چهره، تکلم و رفتار فرد ایجاد نمی‌کنند و به همین دلیل اعتیاد به این مواد چندان از ظاهر افراد قابل تشخیص نیست و حتی ممکن است اطرافیان فرد مبتلا تا مدت‌ها متوجه اعتیاد آنها نشوند و حتی باور نکنند که این فرد سیگار مصرف می‌کند. این مواد قشر تحصیلکرده و افرادی که از لحاظ اجتماعی از جایگاه مناسبی برخوردارند را هدف خود قرار داده و به سرعت در بین این افراد جا باز کرده و حتی محبوب شده است. همین موضوع سبب شده که برخی از آسیب‌شناسان وابستگی افراد خاص به اینگونه موادمخدر را اعتیاد «یقه سفید»ها لقب بدهند.
اصطلاحی که این روزها در رسانه و مطبوعات مدام منتشر می‌شود، اما دکتر فرید براتی سده معاون پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی کشور معتقد است در کشور اعتیادی به نام یقه سفید و یقه آبی و یقه سیاه نداریم. این کارشناس مسائل حوزه اعتیاد می‌گوید: «این اصطلاح یقه سفید علمی نیست. چون با توجه به تغییری که در مصرف مواد و الگوی مصرف و مصرف‌کننده در دنیا رخ داده است، کشور ما نیز از این قاعده مصون نمانده است. به همین دلیل مصرف‌کنندگان امروزی کلیشه‌ای نیستند و افرادی چون آقاتقی سریال آینه عبرت کمتر شده‌اند.»
از نظر دکتر براتی سده اصطلاح «یقه سفید»، «یقه آبی» و... در جامعه‌شناسی بیشتر به مدیران و افرادی که مهارت خاصی دارند اطلاق می‌شود. در صورتی که اعتیاد مخصوص پولداران نیست و در همه اقشار جامعه رخنه کرده است. به اعتقاد او این اصطلاح تصویرگر خوب و علمی نیست و نباید روی آن مانور داد. چون مشکلاتی که در حال حاضر گریبانگیر ما شده تغییر در مصرف‌کنندگان است؛ مثلا این روزها موضوع اعتیاد در زنان بسیار نگران‌کننده است چون ممکن است آن معتاد زن یک کارمند، خانه دار، دانشجو، دانش‌آموز و... باشد و باید در مقابل پدیده اعتیاد زنان اقدامات پیگیرانه‌ای انجام دهیم، حالا چه فرقی دارد که این پدیده را اعتیاد یقه سفید بنامیم یا یقه سیاه.
وی در ادامه می‌افزاید: در سال‌های اخیر استفاده از مواد روانگردان بسیار زیاد شده است. همچنین با مراجعه به مراکز و کمپ‌های اعتیاد، متوجه می‌شدم که جوان‌ترها بیشتر از مسن‌ها دچار اعتیاد شده‌اند و اعتیاد به مواد جدید مانند شیشه در افراد بالای 35 سال خیلی کمتر دیده می‌شود. این بدان معناست که سن اعتیاد پایین آمده و باید نگاه جدی به آن کرد. مثلا طبق آماری که در تهران داشتیم مشخص شد که 8.2 درصد تهرانی‌ها حداقل یکبار موادمخدر مصرف‌کرده‌اند و بخش اعظم این افراد، بین گروه سنی 14 تا 30 بوده‌اند که این امر بسیار نگران‌کننده است.
راهکارهای مسئولان کارساز نیست
دکتر فرید براتی سده مهم‌ترین راهکار جلوگیری از گسترش اعتیاد افراد به موادی مانند شیشه را تغییر سیاست‌های فعلی مبارزه با موادمخدر و سرمایه‌گذاری روی اقدامات پیشگیرانه می‌داند و توضیح می‌دهد: ما سه سبک پیشگیری داریم. سبک پیشگیری اولیه که پیشگیری با اطلاع‌رسانی، آگاهی بخشی، آموزش زندگی سالم، بالا بردن کیفیت زندگی، تعامل خانواده و بچه‌ها، پر کردن اوقات فراغت جوانان و... را در کل جامعه باید پیش برد. دومین سبک، پیشگیری سطح انتخابی است. این پیشگیری در مورد افرادی است که در معرض خطر هستند. فرزندان معتادان، فرزندان طلاق، کسانی که در مناطق آسیب‌پذیر زندگی می‌کنند و... جزو این دسته هستند. سومین سبک پیشگیری نشانگر است. این پیشگیری برای کسانی است که نشان داده‌اند تمایل به اعتیاد داشته یا جزو افرادی هستند که یکبار حشیش، گرس، علف و... را استفاده کرده‌اند.
معاون پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی کشور در مورد اقدامات پیشگیرانه این گروه می‌افزاید: این افراد چون حداقل یکبار موادمخدر مصرف‌کرده‌اند باید پیشگیری ویژه‌ای صورت گرفته و ارتباط جدی‌تری با آنها داشته باشیم. به دلیل تجربه‌ای که داشتند و به قول معروف مزه‌اش زیر دندانشان رفته است نمی‌توان مانند دو گروه اول رفتار کرد. بلکه باید مشکلات مواد را به آنها نشان داد یا آنها را به یک مرکز برده و افرادی که براثر اعتیاد به ایدز مبتلا شده‌اند را به آنها نشان داد. باید کاری کرد که پیامدهای اعتیادشان را ببینند.
45301
نظر شما