برای فرار از گرما زیر سایه درخت نروید، چون احتمال مرگ بیشتر می‌شود

مجید جویا: در حال که بسیاری از مردم دنیا از موج گرما در چند هفته اخیر رنج می‌کشند، پژوهشی تازه نشان می‌دهد که این گرمای طاقت‌فرسا که بسیاری را تا دم مرگ برده است، دلیلی شگفت انگیز دارد: گیاهان.

پژوهش تازه‌ای که در هفته جاری در نشریه Atmospheric Chemistry and Physics منتشر شده، نشان داده است که در فصول گرم، گیاهان تمایل کمتری برای جذب آلودگی هوا دارند. این مسئله بسیاری از افراد را در معرض مشکلات تنفسی قرار می‌دهد که می‌تواند منجر به مرگ شود. این تحقیق توسط مرکز محیط زیست استکهلم (SEI) در دانشگاه یورک انگلستان انجام گرفته و هزینه‌اش هم توسط سازمان محیط زیست، غذا و مسائل روستایی در انگلستان تامین شده است. 

این تحقیق، نقشی را که گیاهان در کاهش آلودگی هوا از طریق جذب گاز ازن دارند، توضیح می‌دهد. نقش لایه ازن برای محافظت سطح زمین از پروهای خطرناک فرابنفش خورشید به خوبی شناخته شده است، اما این گاز اگر در نزدیکی سطح زمین تولید شود، یکی از مولفه‌های اصلی مه‌دود خواهد بود و می‌تواند سبب اخلال در عملکرد سیستم تنفسی شود.

ازن در سطح زمین توسط اکسیداسیون فتوشیمیایی دی‌اکسیدکربن، متان و ترکیبات آلی فرار در حضور اکسید‌های نیتروژنی (که منشا آن عموما گازهای خروجی وسایل نقلیه و صنایع است) تشکیل می‌شود.

گیاهان معمولا ازن را از طریق روزنه‌های تنفسی خود (حفره‌های کوچکی در برگ‌ها) جذب می‌کنند. اما در طول فصل گرما، گیاهان تمایل دارند که این روزنه‌ها را ببندند تا بتوانند از دست دادن آب را به حداقل برسانند. هرچه خاک خشک‌تر باشد، روزنه‌ها بسته‌تر می‌شوند تا آب بیشتری را در خود ذخیره کنند. زمانی که گیاهان این حفره‌ها را می‌بندند، نه تنها این بدین معنی است که آنها گاز ازن کمتری را جذب می‌کنند، بلکه باعث ضخیم‌تر شدن لایه ازن در سطح زمین نیز می‌شوند.

شرح عکس: نمایی از روزنه تنفسی یک برگ تنباکو در بزرگنمایی 2500 برابر.

لیزا امبرسون، نویسنده اصلی این مقاله و همکارانش دریافتند که کاهش جذب گاز ازن توسط گیاهان منجر به 460 مورد مرگ‌ومیر بیشتر انسانی در طول فصل تابستان سال 2006/1385 در انگلستان شده است.

به گفته این دانشمندان گیاهان می‌توانند تا 20 درصد از گاز ازن تشکیل شده در سطح زمین را جذب کنند، از همین رو خاطر نشان کردند که ما به درک واقع بینانه‌تری از نقش پوشش گیاهی در آلودگی هوا نیاز داریم. گاز ازن همچنین می‌تواند به عنوان یک گاز گلخانه‌ای عمل کند، بنابراین گیاهان احتمالا نقش کلیدی را در تنظیم آب‌وهوا دارند (و تعدیل آن، البته به سوی شرایط مطلوب‌تر برای خودشان و نه الزاما ما انسان‌ها).

افرادی که بیشتر در معرض خطرات ناشی از ازن قرار دارند، شامل افرادی با مشکلات تنفسی و قلبی عروقی (منجمله آسم و بیماری‌های قلبی) هستند، مواجه‌اند. احتمالا چنین افرادی باید بیشتر مراقب خود باشند و از فشار اوردن به خود، در زمان‌های بسیار گرم و خشک، اجتناب کنند.

53271