جمشید پژویان هنوز هم بر سر پیمان خودش ایستاده است، با اینکه انتقادهای جدی به اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها و تمام کرده‌ها و نکرده‌های دولت نهم و دهم در عرصه اقتصاد وارد است و با اینکه بر فضای فعلی بازار انتقادهای تندی از وضعیت این روزهای اقتصاد کشور وارد است. پژویان که حالا رئیس شورای رقابت و هنوز یکی از اساتید اقتصاد دانشگاه علامه است، معتقد است که اجرای هدفمندی یارانه و اصلاح نسبی قیمت‌ها که توقف آن به عقیده او شکاف قیمت‌ها را افزایش داده است، باید ادامه پیدا کند.
آقای دکتر! در مقطعی که تقریباً اکثر اقتصاددانهای کشور علیه سیاست‌های اقتصادی دولت آقای احمدی‌نژاد بوده‌اند و مدام نامه می‌نوشتند و انتقاد میکردند، شما از معدود اقتصاددانهای شناخته شده‌ای بوده‌اید که از سیاست‌های اقتصادی آقای احمدی‌نژاد به‌خصوص در هدفمندی یارانه دفاع کرده‌اید، هرچند بعداً شما هم انتقادهایی را به دولت وارد دانسته بودید، اما شما دقیقاً از چه چیزی حمایت می‌کردید؟
من البته نمی‌خواهم موضعی بگیریم که خودم را در برابر باقی دوستان اقتصاددان قرار بدهم، اما من هم مانند هرکس دیگری از ابتدا و از همان حدود سی‌سال پیش تا به حال برای خودم دیدگاه‌هایی دارم من بارها گفته‌ام و نوشته‌ام که اقتصاد ایران مشکلات ساختاری دارد و این مشکلاتباید برطرف بشود.
مشکل ساختار در عدم کارایی است و زمانی که نظام تعیین قیمت نسبی هم به هم می‌خورد به دلیل یارانه‌هایی که نابجا پرداخت می‌شود اقتصاد منحرف می‌شود، کارآیی خود را از دست می‌دهد و مشکلات جدی ایجاد می‌شود.
مسئله ناتوانی تولید داخلی ما مسئله ناتوانی در رقابت‌پذیری حتی در بازارهای داخلی و در برابر تولیدات کشورهای منطقه‌ای در نتیجه آن ایجاد بیکاری و تورم، همه این‌ها ناشی از اشکالات ساختاری در اقتصاد ما است که باید با اصلاح قیمت‌های نسبی برطرف شود دولت آقای احمدی‌نژاد در دوره دوم کار خودش تلاش کرده که به این سمت حرکت کند و و من از این جهت مدافع بوده‌ام و هستم چرا که این اشکال باید اصلاح شود.
در دوره اول کار آقای احمدی‌نژاد طرح‌هایی مثل بنگاه‌های زودبازده و این‌ها اجرا شده که من هم منتقد آنها بوده‌ام و در تمام دوره‌ها هم انتقادم را مطرح کرده‌ام. چون این کارها را در چارچوب اقتصاد غلط می‌دانم.
در ابتدا لازم ا ست توضیح بدهم که توقف اصلاحات قیمت‌های نسبی، یعنی توقف اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه‌ها باعث شده که شکاف قیمت‌ها بیشتر بشود.
حتی آمار مرکز آمار ایران و نیروی انتظامی هم می‌توانند در این مورد تدیید کنند که با توقف اجرای مرحله دوم، حتی آمار قاچاق هم افزایش یافته است. با افزایش شکاف قیمت‌ها، دوباره قاچاق کالاها افزایش یافته است اما بدون شک اجرای این طرح آثار مثبتی هم به دنبال داشته است؛ از جمله اینکه ما دیگر واردکننده حامل‌های انرژی نیستیم بلکه حتی می‌توانیم آنها را صادر کنیم. سبد مصرفی اصلاح شده است و مشکلات حاصل هم بیشتر به خاطر همان توقف اجراست.
گرانی‌ها ناشی از تحریم ا ست، اگر بررسی کنید متوجه می‌شوید که از نیمه اول سال 89 که اجرای هدفمندی یارانه‌ها آغاز شد تا نیمه دوم سال 90 نرخ تورم از متوسط نرخ تورم کشور در بیست‌سال گذشته حتی می‌توان گفت که در مقاطعی پایین‌تر هم بوده است. البته بعضی اشتباهات هم رخ داده است. برآورد درآمدها بیشتر از آن چیزی بود که در عمل حاصل شد. در نتیجه کسر بودجه را به دنبال داشت.
اما تا اعلام تحریم‌ها از طرف اروپا تورم چندان قابل‌توجه نبود. بدیهی ا ست که تحریم‌های نفت منجر شد به اینکه درآمد نفتی ما تا کمتر از یک سوم کاهش پیدا کند. مشکلاتی که بر سر راه انتقال پول پیش آمده باعث شده قیمت ارز تا سه برابر بالاتر برود.
نه ما واقعاً دیگر به واردات حامل‌ها نیاز نداریم، فضا را به 10 سال پیش مقایسه کنید، آیا ما صف‌های طولانی جلوی پمپ بنزین‌ها داریم؟ آیا قطع روزانه برق داریم؟ آیا در طول روز برق ما چندین بار قطع می‌شود؟ آیا گاز قطع می‌شود؟
اگر این اتفاقات می‌افتد من قبول می‌کنم اما واقعاً این‌طور نیست و نیازی به واردات حامل‌های انرژی احساس نمی‌شود این نیست که چون ما تحریم هستیم. نمی‌توانیم بنزین وارد کنیم.
ما به بنزین وارداتی نیاز نداریم. ما امروز حتی می‌توانیم بنزین صادر کنیم واقعیت این است که علم اقتصاد بسیار ساده است، این موضوع را فرد عامی در خیابان هم می‌تواند بفهمد. الان در تابستان با گرما اینکه برق ما قطع نمی شود. یعنی نیاز به ورادات حامل‌های انرژی نداریم صف‌های طولانی برای بنزین نداریم. یک موضوع بسیار مهم در اینجا وجود دارد ممکن است که ما از کسی خوشمان نیاید.
اما نمی‌شود وقتی از کسی خوشمان نمی‌آید تمام آن کارهایی را که کرده زیر سؤال ببریم یا از آنها به بدی یاد کنیم. همان‌طور که وقتی برای کسی احترام قائل هستیم نباید تصور کنیم که هرچه او می‌کند خوب و درست است.
من اعتقاد ندارم که در مورد نقدینگی اتفاق خیلی خارج از رویه‌ای افتاده است، اگر بررسی کنید می‌بینید که در تمام سی‌و سه سال گذشته رقم نقدینگی در کشور همواره رو به رشد بوده است هرچه اقتصاد ما بزرگ‌تر شده نقدینگی هم افزایش یافته و حجم آن بیشتر شده است. تفاوت رشد نقدینگی در این سال‌ها با سال‌های قبل چندان فاحش نیست
ما همیشه این مشکل را داشته‌ایم، همان‌طور که دوره‌های قبلی هم سابقه‌های کسری بودجه وحشتناک وجود دارد. البته همه این‌ها به این معنی نیست که اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها بدون اشکال بوده است.
اجرا با مشکلاتی هم مواجه بوده در مورد تولید اشتباهاتی رخ داده است که من بارها در مورد آن صحبت کرده‌ام و نوشته‌ام. دولت و مجریان باید به جای دادن یارانه انرژی به تولید کنندگان حمایت‌های مالیاتی را در دستور کار قرار می‌دانند و با استفاده از نظام مالیاتی مشکلات تولید را برطرف میکردند و به تولید کمک میکردند.
من نمی‌توانم در این مورد قضاوت کنم اما آن چیزی که مشخص است اینکه اگر دولت عامل بوده که اجرای مرحله دوم هدفمندی یارانه‌ها متوقف شود موافق هستم که هرکسی که باعث توقف دور دوم هدفمندی یارانه بوده خطا کرده است و باید این موضوع اصلاح شود.
39301
نظر شما