اردوغان ومثلث قدرت-بخش دوم

اساسا قدرت گشتاوری موتور سیاست در ترکیه کنونی وابسته به یک سامانه تامین نیرو است. این سامانه متشکل از 3قسمت حیاتی ست. اردوغان،داود اغلو و عبدالله گل . بنا به یک قانون نانوشته تقسیم کاری میان این 3نفر بر مبنای ،" امنیت داخلی و تنظیم ارکان حاکمیتی" ،" تنظیم مناسبات با ارتش" ، "امور امنیت راهبردی منطقه ای و سیاست خارجی" صورت گرفته که قطعه الکترونیکی هماهنگی آنها شخص آقای اردوغان است. این 3عنصر همگی در یک میدان مغناطیسی با اثرگذاری متاقبل بر یکدیگرموتور سیاست را در آنکارا به جلو میرانند که به اعتقاد من از دید ترکها تاکنون این موتور و قطعه هوشمند الکترونیکی آن(اردوغان) بسیار کارآمد وظیفه خود را انجام داده و اصول چرخش گشتاوری موتور و انتقال نیرو به اجزای حرکت را رعایت کرده است. اردوغان و تیم سیاسی وابسته به او از همان ابتدا و بابرنامه ای مدون در داخل توانستند با قدرت رای مردمی و به شیوه ای کاملا آزاد و قابل دفاع بر اساس اصول دمکراسی، اولا رقبا را به صورتی دمکراتیک از میدان خارج کنند، ثانیا ارتش را که در همه ارکان کشور نفوذ و حضور داشت و اتفاقا به لحاظ سیاسی متکی به همان احزاب رقیب بود به پادگانها برگردانند و ناباورانه فرماندهان ارشد نظامی را به بهانه های گوناگون به محاکمه بکشانند(کاری که در ترکیه لائیک از محالات تصور میشد) ثالثا الگوی دمکراتیکزاسیون احیای قدرت در داخل و محدود کردن نظامیان در امر سیاست را به عنوان مدلی کارآمد و قابل اجرا برای نیروهای سیاسی در حال رشد در منطقه را ارائه دهند .آنهم با دوویژه گی خاص.اول ، وفاداری قانونی به اصول آتاتورکیسم که مورد قبول نهاد های اجتماعی در داخل حتی پاره ای نیروهای مذهبی بود که غرب نیز آنرا میپسندید ودوم پذیرش ضمنی این مدل هم از سوی نیروهای سیاسی وهم ازطرف حکومت های منطقه خصوصا رهبران عرب. مثلث اردوغان- گل -اغلو با هدایت آقای نخست وزیر دقیقا میدانستند چه کار وبا چه عواقبی میکنند. البته در پاره ای موارد مانند آنچه در مصر گذشت دچار اشتباهات محاسباتی شدند که کاررا برای آنها تاحدی با مشکل روبرو کرد. اما در مجموع ازاصول خود ونیز موضع تامین منافع ملی ترکیه و متد و راه درپیش گرفته شده چندان منحرف نشدند. دستکم خودشان چنین ادعایی دارند و اینگونه فکر میکنند.
در تفسیراقدامات و استراتژی آقای اردوغان و مثلث قدرت سیاسی موصوف برای تامین منافع و امنیت ملی ترکیه حال بسیار ساده میتوان درک کرد چرا آنکارا مسیر حرکت خود در صحنه تحولات منطقه ای را نه براساس خط کشی فلزی و حرکتی ممتد و ثابت که نامتناوب و زیگزاکی طراحی و پیاده سازی کرده و میکنند. بدیهی ست چنین مدل ژله ای به مذاق بسیاری که برای خود نوعی سطح انتظار از سیاستمداران ترک ترسیم کرده بودند چنان خوش نیامده و رویکرد از دید آنکارا پراگماتیکی در قبال مناسبات منطقه ای را به باد انتقاد میگیرند.اما از دید رهبران ترک این مشکل آنهاست نه ترکیه. از دید رهبران ترک آنچه مشاهده میشود دقیقا بر اساس الگوی ترسیمی از پیش تعیین شده ایست که میتواند به ارتقاء جایگاه این کشور در منطقه و مناسبات جهانی منجر شود. حال اگر یک نیرو یا مجموعه سیاسی دارای ضعف دیدگاه در تحلیل شرایط و فقدان توان درآینده نگری نسبت به مناسبات پیچیده و حساس منطقه ای و بین المللی است به خود او مربوط میشود. از دید ترکها سیاست آنروزاقتضائی داشت ، امروز اقتضائی دیگر. این کجایش ایراد دارد؟ ممکن است گفته شود این بر خلاف اصول و پرنسیپ سیاسی است.
بله البته از این زاویه هم میتوان به مسئله نگاه کرد. اما باید به این نکته توجه داشت بخشی زیادی ازهمین پرنسیپ سیاسی یا اصول اخلاقی که از آن در دنیای متلاطم سیاست و سیاستمداران یاد میشود دچارمعضل کارکرد سیاسی است وآشکارا بر ضد ماهیت خود عمل میکند. دلیل آنهم روشن است. اولا تحولات و بحرانها معمولا برگرفته از تنازعات اخلاقی میان کشورها نبوده و عموما منافعی اند ثانیا چندان نمیتوان در این دنیای رقابتی و بی رحم منتظرتامین منافع کشور بر گرفته از اصول اخلاقی و پرنسیپی جهان شمولی بود، در حالی که این اصول را دیگران یا قبول ندارند، یاآنرا بازی میگیرند یا تفیسری مطابق با منافع خودشان از آن میکنند(بماند که میتوان پز آنرا گرفت و کار را جلو بردکسی هم معترض نمیشود به علاوه همان کارکرد واقعی را دارد)باید متوجه بود اصولا هیچ کشوری امنیت ملی و چگونگی تامین آنرا در گرو اصولی متغییر و تفسیر پذیردر سطح بین الملل نمیگذارد . نمیگویم معنی مقابل این سخن دعوا و رویارویی دایمی با دیگران است دقیقا چنین برداشتی از آن نکنید.اما میتوان بر گرفته از فن دیپلماسی و عمق نگری سیاسی از سوی استرتژیست های خبره به تصویری واقعی تر از دنیای کنونی سیاست دست یافت که نه دوست ابدی و واقعی و نه دشمن دائمی و پایدار در آن پیدا نمیشود. بسیاری از مسائل و امور جاری با همه منازعات درونی آنها با همگرایی قابل مدیریت وراهبریست.اکنون بیایید بدون تعصب و از همین زوایا که رهبران ترک آنها راقبول دارند رفتار سیاسی آقای اردوغان رامورد ارزیابی قرار دهید.ممکن است شما همچنان این دیدگاه را نپسندید اما سیاستمداران کاخ دولمه باغچه که میپسندند(این مطلب نسخه آتی هم دارد..(matinmos@gmail.com) ( moslemblog@k.ir)
.