استاد دانشگاه تهران: توسعه سیاسی دوره خاتمی پیشاهنگام بود/در دوره هاشمی پراگماتیسم حاکم بود

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، دکتر سید احمد موثقی عضوهیات علمی و استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران در میزگرد «گفتمان اعتدال» که در کافه خبر برگزار شد، با بیان اینکه در ایران ما استعداد افراط زیاد داریم، گفت: هم از نظر فکری و هم از نظر اقتصادی-اجتماعی زمینه برای اعتدال فراهم نیست. البته باید تلاش کنیم که زمینه برای اعتدال را هم از نظر فکری و هم از نظر اجتماعی- اقتصادی  فراهم کنیم؛ ولی به دلایل عمیق تاریخی، فکری و اقتصادی و اجتماعی ما استعداد افراط داریم و «موجی» هستیم.

وی در ادامه افزود: امواج، هیجانات، احساسات و توده​گرایی با رویکردهای عقلانی، علمی و واقع بینی​ جور در نمی​آید. ما هم از گذر سنت «موجی» می​شویم و هم «موج مدرنیته» ما را می​گیرد. برداشت من این است که این شکاف راست و چپ حول محور مسایل اقتصادی بود. جلوتر که می​آید این شکاف می​شود شکاف مذهبی و سکولار.

این استاد علوم سیاسی همچنین گفت: هرچقدر ما ایدئولوژیک، انتزاعی و جزم اندیشانه و مطلقگرایانه و احساسی و توده​ای عمل کنیم، این افراط​گرایی بیشتر می​شود. این می​تواند از موضع چپ باشد یا راست. مثلا بعد از انقلاب تیپ​های مذهبی و چپ های ما جهت​گیری​های سوسیالیستی داشتند و به بخش دولتی اهمیت می​دادند. در زمان دیگر می​تواند راست ما هم همین موضع را داشته باشد.

موثقی درباره دولت​های نهم و دهم نیز گفت: به نظر من در دوره 8 سال گذشته، راست افراطی و به نوعی بنیادگرایی حاکم بود. در هشت سال گذشته شاهد یک نوع رویکرد سلفی بودیم. این​ها می​توانند شعارهای سوسیالیستی هم بدهند و صحبت از فقیران و عدالت بکنند. در فاشیسم هم صحبت از فقیران، دهقانان و عدالت وجود دارد. اما این جنبه احساسی، ایدئولوژیک و رمانتیک دارد و مبنای عقلی، علمی و کارشناسی ندارد. ما پس از انقلاب دچار آشفتگی پارادایمی هستیم و در محورهای فکری- فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی نتوانسته​ایم بین سنت و مدرنیته وحدت کنیم و متناسب با شرایط خاص ایران به یک مبنای صحیحی برسیم.

وی به دوره​های پیش از آن نیز اشاره کرد و گفت: دوره هاشمی و خاتمی هم یک رویکردهای ایدئولوژیک دارند. مثلا دوره آقای هاشمی گرایش به اقتصاد بازار و اهمیتی که در دوره اول به تجویزهای صندوق بین المللی پول می​دادند یک مقداری پیشاهنگام بودند و در مسئله توزیع و رسیدگی به طبقات محروم و پایین توجه نشد. در دوره هاشمی هم باز یک مقداری پراگماتیسم حاکم بود و از شعار و احساس فاصله گرفته شده بود. هم در سیاست داخلی و هم در سیاست خارجی. اما شاهد هستید که چه مخالفت​هایی اتفاق می​افتاد. این مخالفت​ها هم از جناح چپ مذهبی بود و هم از جناح راست و بازار و موتلفه. دوره خاتمی هم از نظر اقتصادی دنباله دوره هاشمی بود ولی در بعد سیاسی تاکید زیاد بر توسعه سیاسی بود بدون اینکه مقدمات آن فراهم باشد. این یک مقداری پیشاهنگام بود.

این استاد علوم سیاسی همچنین گفت: این یعنی  دموکراسی​هایی که اکثریت مردم آن، از نظر معیشت و تولید و کار و درآمد دچار کمبود هستند. خاتمی و هاشمی را هم در مجموع می​توانیم بگوییم که معتدل و عقلانی و دارای مشی اصلاحطلبانه و تغییر تدریجی بودند. ولی دوره هشت ساله اخیر یک رویکرد بنیادگرایانه و از موضع سنت و بسیار افراطی بود. بهانه آن هم همان نارسایی​هایی بود که دوره​های قبل بوده است. این هم خیلی پرهزینه بود.

مشروح میزگرد گفتمان اعتدال که با حضور دکتر سید رحیم ابولحسنی و سید احمد موثقی گیلانی برگزار شده است به زودی در خبرآنلاین منتشر خواهد شد.

29219