خودروسازان خصوصی طعمه جدید سایپا

بحث رقابت بخش های دولتی با بخش خصوصی موضوع تازه ای نیست، رقابتی نابرابر که در نهایت بازنده آن از پیش تعیین شده است.

مسلما این موضوع در اقتصاد ما مصادیق متعددی دارد، ولی گویا این مساله در صنعت خودروسازی نمود بیشتری پیدا کرده و پس از این که در حوزه خودروهای سواری سایپا توانست خود را به زاگرس خودرو(نماینده بخش خصوص تولیدکننده محصولات پروتون در ایران) تحمیل کند. در نهایت برای این که اعتراضی نیز باقی نماند اقدام به خرید سهام این شرکت خصوصی کرد، هرچند شرکت زاگرس خودرو نیز در ابتدا به این امر معترض بود، ولی گروه سایپا که به واسطه فروش پراید از وضعیت مالی خوبی برای این کار برخوردار بود، از طریق پارس خودرو اقدام به خرید سهام غالب این شرکت خصوصی از طریق پارس خودرو کرد. این در حالی است که شرکت زاگرس خودرو به عنوان نماینده فروش و توزیع محصولات پروتون در ایران محسوب می شد و سایپا حق مذاکره برای همکاری با این شرکت مالزیایی در خصوص تولید محصول از این شرکت مالزیایی را نداشت.

اما گویا این رویه هم چنان ادامه دارد و به حوزه خودروهای سنگین نیز نفوذ کرده به طوری که شرکت کاریزان خودرو به عنوان نماینده بخش خصوصی که مشغول به تولید خودروهای شرکت چینی دانگ فنگ بوده و همکار اصلی و اولی این شرکت محسوب می شود، خود را در مقابل شرکت سایپا دیزلی می بیند که قصد ورود به حوزه تولید محصول دانگ فنگ را دارد.

شاید بتوان گفت این شرکت وابسته به گروه سایپا به گونه ای خلاف اخلاق تجارت وارد این حوزه شده است و البته شرکت کاریزان خودرو خود را در این زمینه محق می داند؛ چرا که بر اساس بخش نامه مصوب در وزارت صنایع می توان حق را به این شرکت خصوصی داد.

طی بهمن سال 84 معاون برنامه ریزی و توسعه فناوری وقت وزارت صنایع و معادن نامه ای را به معاونت وقت حقوقی امور مجلس و استان های وزارت صنایع ارسال می کند که آن را به اطلاع کلیه استانها برساند. در بخشی از متن آمده"با توجه به سیاست های وزارت صنایع و معادن در خصوص توسعه صنعتی بدینوسیله اصلاحیه ضوابط و مقررات صدور و تمدید جواز تاسیس تولید انواع خودرو ارسال می شود."

در بند 9 ب این بخش نامه مصوب وزارت صنایع و معادن آمده که به منظور حفظ سرمایه گذار داخلی و رشد کمی وکیفی  محصولات در رابطه با تولیدات تحت لیسانس کمپانی خارجی، از هر شرکت خارجی و در گروه خودروهای سنگین و نیمه سنگین مجوز فقط برای یک شرکت داخلی صادر می شود.

البته تناقضاتی نیز در این باره وجود دارد به طوری که زمانی هوندا در ایران دو نمایندگی داشت، ولی به موجب بند یاد شده شرکت سایپا دیزل از مشارکت با شرکت چینی دانگ فنگ که از قبل با شرکت کاریزان خودرو مشغول همکاری بوده منع خواهد شد. کاریزان خودرو که  سال 1382 تفاهم نامه ای با دانگ فنگ امضا  کرد و از سال 1384 تولید کامیونهای دانگ فنگ را به صورت سی کی دی آغاز کرد، در صورت شکایت از سایپا دیزل، به لحاظ قانونی حق به این نماینده بخش خصوصی داده می شود؛ البته در صورتی که فشارهای دولتی خاصی در پس پرده نباشد.

با این حال دیروز و طی مراسمی و با حضور مدیرعامل شرکت دانگ فنگ تفاهم نامه ای برای مونتاژ محصول T375 این شرکت به امضا رسید. تا این کامیون که تا کنون به صورت کامل از سوی سایپا دیزل به کشور وارد می شد، ساخت داخل شود.

در حالی سایپا دیزل اقدام به امضای تفاهم‌نامه همکاری با شرکت دانگ فنگ چین کرد که محصول 300Tاین شرکت(دیگر محصول چینی شرکت) طی سال های اخیر با انتقادهای زیادی از سوی خریداران مواجه بوده است.

البته برای دریافت اولین محموله سی کی دی و برای اولین گشایش اعتبار اسنادی روال قانونی کار به این منوال است که بر اساس درخواست خودروساز، وزارت صنایع پیشنهاد خود را برای گشایش اعتبار اسنادی به وزارت بازرگانی می دهد، این در حالی است که تاکنون وزارت صنایع و معادن چنین پیشنهادی را برای واردات سی کی دی محصولی که سایپا دیزل قصد مونتاژ آن را دارد، به وزارت بازرگانی نداده است که این مساله بدین معنی است که شاید سایپا دیزل بخواهد از اعتباری که قبلا برای محصول فوتون باز کرده، استفاده کند.

بنابر اطلاعات دریافتی شرکت دانگ فنگ چین به تازگی از از دو نماینده فعال خود برای حضور در جشنی که به مناسبت تولید و صادرات برتر خود در چین دعوت به عمل آورده که نماینده ایرانی به همراه یک نماینده از روسیه در این جشن حضور خواهند داشت.

بعید نیست که نماینده بخش خصوصی تولید کامیونهای دانگ فنگ در ایران در راستای هشدار به همکاری با شرکت سایپادیزل با توجه به قانون داخلی مباحثی را مطرح کند.

البته متاسفانه در کشور ما قوانین نانوشته ای وجود دارد و برخی مسایل بدون وجود داشتن مبنای قانونی به عرف تبدیل می شود. در این میان گویا اگر شرکت دومی داخلی دیگری بخواهد با شریک خارجی ارتباط تجاری داشته باشد، در خصوص واردات کامل(CBU)، این امکان وجود دارد. به طوری به عنوان مثال سایپا دیزل  از شرکت دانگ فنگ محصول T375 را به صورت CBU وارد کرده است.

البته شایان ذکر است که برخی اطلاعات دریافتی مبنی بر این است که قراردادی که کاریزان خودرو با دانگ فنگ به امضا رسانده انحصاری نبوده است.

علی ملک ـ مدیرعامل سایپا دیزل ـ که به تازگی به سمت رئیس شورای اطلاع رسانی وزارت صنایع نیز نایل شده، بعید نیست با توجه به رابطه نزدیکی که با محرابیان ـ وزیر صنایع و معادن ـ دارد، بتواند بدون توجه به مصوبه این وزارتخانه و بی توجه به اعتراض احتمالی کاریزان خودرو به کار خود ادامه دهد.

با این حال باید دید کار به شکایت و استیفای حق بخش خصوصی می انجامد یا این که به مانند عمده مواقع زور بخش دولتی به بخش خصوصی می چربد.