ایرانیان 40 درصد درآمد نفت، گوشت می‌خورند

ابراهیم علیزاده: 21 میلیون خانوار ایرانی به میزان حدود 34 هزار میلیارد تومان در سال گوشت می‌خورند. این  رقم 40 درصد از کل درآمد نفتی ایران در سال 91 است. این در حالی است که سهم گوشت از کل هزینه ناخالص خانوار نسبت به سال‌های گذشته روند نزولی به خود گرفته و به شش درصد رسیده است.

طبق آخرین بررسی‌های بانک مرکزی ایران، متوسط هزینه انواع گوشت هر خانوار ایرانی معادل یک میلیون و 84 هزار تومان است. اما از آنجایی که این نرخ برای سال 1390 است و میانگین سالانه شاخص بهای گروه گوشت در سال 1391 معادل 49 درصد افزایش یافته، بنابراین می‌توان این رقم را برای سال گذشته یک میلیون و 615 هزار تومان محاسبه کرد.

در واقع در سال گذشته 21 میلیون خانوار ایرانی به طور متوسط یک میلیون و 615 هزار تومان گوشت خریده‌اند که با این حساب می‌توان حجم بازار گوشت در ایران را حدود 34 هزار میلیارد تومان تخمین زد.

این در حالی است که طبق اعلام بانک مرکزی میزان درآمد ایران از فروش نفت در سال 1391 بیش از 68 میلیارد دلار بوده که با احتساب هر دلار 1226 تومان می‌توان این میزان را بیش از 83 هزار میلیارد تومان برآورد کرد. با توجه به این رقم و مصرف 34 هزار میلیارد تومانی گوشت توسط خانوار ایرانی می‌توان گفت ایرانیان به میزان 40 درصد درآمدهای نفتی خود گوشت مصرف می‌کنند.

کاهش مصرف گوشت خانوار

با وجود اینکه ایرانیان 40 درصد درآمدهای نفتی کشور خود گوشت می‌خورند اما طی سال‌های اخیر در مجموع سهم گوشت از کل هزینه‌های خانوار کاهش یافته است. در واقع می‌توان پیش‌بینی کرد با توجه به اینکه طی دهه اخیر سهم گوشت از کل هزینه ناخالص خانوار از 7.3 درصد به 6.2 درصد کاهش یافته، با حفظ روند موجود در آینده نیز احتمالا میزان مصرف گوشت در خانوار نسبت به محصولات دیگر کاهش خواهد یافت.

در حالی که طی سال 1380 سهم گوشت از کل هزینه ناخالص خانوار 7.3 درصد و معادل 257 هزار تومان بود اما در سال 1390 با وجود کاهش این سهم از کل هزینه خانوار اما رقم کل به 958 هزار میلیارد تومان افزایش یافته است. در واقع طی دهه اخیر خانوار برای مصرف گوشت مورد نیاز خود مجبور شده‌اند حدود چهار برابر هزینه کنند.

سهم انواع گوشت در سبد گوشتی خانوار

بررسی جزییات مصرف گوشت ایرانیان نشان می‌دهد که همچنان بیشترین هزینه خرید گوشت صرف خرید گوشت دام می‌شود. این در حالی است که در سال 1380 بیش از 4.3 درصد از کل هزینه ناخالص خانوار صرف خرید گوشت دام می‌شد که در سال 1390 این رقم به 3.8 درصد کاهش یافته است. البته میزان هزینه خرید گوشت دام توسط خانوار از 149 هزار تومان در سال 1380 به 543 هزار تومان در سال 1390 افزایش یافته است.

روند کاهشی مصرف گوشت در بخش گوشت پرندگان نیز قابل مشاهده است. در حالی که میزان هزینه‌ای که خانوار برای خرید گوشت پرندگان طی آغاز دهه 1380 صرف می‌کردند 84 هزار میلیارد تومان بود اما این رقم در سال 1390 به 316 هزار تومان رسیده است. با وجود این، سهم هزینه خانوار برای خرید گوشت پرندگان در سال 1380 معادل 2.4 درصد بود که در سال 1390 این سهم به 1.8 درصد کاهش یافته است.

این روند نزولی در مورد گوشت انواع حیوانات دریایی نیز صادق است. البته تا قبل از سال 1386 در تقسیم‌بندی گروه گوشت در کنار گوشت دام و گوشت پرندگان تنها گوشت حیوانات دریایی و فراورده‌های آن بود اما از سال 1386 به بعد، گروه گوشت انواع ماهی و فراورده‌های گوشت دام و پرندگان نیز اضافه شد.

در مورد گروه گوشت حیوانات دریایی و فراورده‌های آن بررسی‌های بانک مرکزی نشان می‌دهد که هرچند هزینه خانوار در این بخش از 20 هزار تومان سال 1386 به 28 هزار تومان در سال 1390 افزایش یافته اما سهم آن از کل هزینه خانوار همان 0.2 درصد است.

در گروه گوشت انواع ماهی نیز وضعیت تقریبا به همین شکل است و هرچند هزینه خانوار در این بخش از 60 هزار تومان سال 1386 به 86 هزار تومان در سال 1390 افزایش یافته اما در مجموع سهم این بخش در کل هزینه خانوار تنها 0.1 درصد کاهش و به 0.5 درصد رسیده است.

اما در مورد گروه فراورده‌های گوشت دام و پرندگان هرچند میزان هزینه از سال 1386 تا 1390 هیچ تغییری نکرده و همان 16 هزار تومان است که بود اما میزان سهم آن از کل هزینه خانوار از 0.2 به 0.1 درصد کاهش یافته است.

سهم واردات از گوشت

طبق آخرین آمار بانک مرکزی 21 میلیون خانوار ایرانی به طور متوسط 48 کیلوگرم گوشت در سال مصرف می‌کنند. این نشان می‌دهد سالانه ایران یک میلیون و هشت هزار تن گوشت دام نیاز دارد. همچنین طبق اعلام اتحادیه مرکزی دامداران، سرانه مصرف گوشت در ایران 11 کیلوگرم است که با توجه به جمعیت 77 میلیون نفری ایران میزان مورد نیاز گوشت سالانه ایران بیش از 847 هزار تن می‌شود.

اما میزان تولید گوشت سالانه در کشور طبق آخرین بررسی سالانه مرکز آمار ایران کمتر از میزان مورد نیاز بوده است. بر این اساس مرکز آمار ایران اعلام کرده که مقدار تولید گوشت قرمز در کشتارگاه‌های کشور بر حسب وزن لاشه‌های کشتار شده در سال گذشته 416 هزار تن بوده است. این در حالی است که اواخر سال گذشته سعادت‌الله عباسی، معاون امور تولیدات دامی وزیر جهاد کشاورزی پیش‌بینی کرده بود میزان تولید گوشت قرمز تا پایان سال گذشته به 980 هزار تن برسد.

با توجه به نیاز حداکثر یک میلیون و هشت هزار تنی گوشت دام و ظرفیت تولید حداقل 416 هزار تنی در کشور به نظر می‌رسد در بدترین وضعیت ایران نیاز به واردات 592 هزار تن در امسال داشته باشد.

مراجعه به آمار گمرک ایران نشان می‌دهد طی هفت ماهه نخست امسال تنها 56 هزار تن گوشت قرمز وارد کشور شده است. این رقم حاکی از این است که طی چند ماه پایانی امسال نیاز به واردات 536 هزار تن گوشت قرمز است.

اما در مورد گوشت مرغ، طبق اعلام سازمان دامپزشکی سرانه مصرف سالانه هر نفر در ایران 23 کیلوگرم گوشت مرغ است. با توجه به جمعیت 77 میلیون نفری ایران می‌توان میزان مورد نیاز گوشت مرغ در کشور را سالانه یک میلیون و 771 هزار تن اعلام کرد.

اما وزارت جهاد کشاورزی مصرف سرانه گوشت مرغ در ایران را 25 کیلوگرم اعلام کرده که با توجه به این رقم نیز می‌توان میزان مورد نیاز گوشت مرغ را در سال یک میلیون و 925 هزار تن محاسبه کرد.

در مورد وضعیت تولید مرغ در کشور نیز می‌توان به برآورد رضا ترکاشوند، مدیر کل پرورش و بهبود تولیدات طیور وزارت جهاد کشاورزی اشاره کرد که  فروردین ماه امسال اعلام کرده بود: در سال گذشته حدود یک میلیون و 900 هزار تن گوشت مرغ در کشور تولید شد که پیش‌بینی می‌شود امسال این رقم به دو میلیون تن برسد و حتی ایران 80 هزار تن نیز گوشت مرغ صادر کند.

تولید حدود دو میلیون تن گوشت مرغ در امسال مورد تایید وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز است.

با این احتساب میزان حداکثر مرغ مورد نیاز ایران در امسال یک میلیون و 925 هزار تن است که اگر برآورد تولید دو میلیون تنی گوشت مرغ محقق شود ایران می‌تواند حتی مرغ مازاد نیاز (حدود 80 هزار تن) را صادر کند. این یعنی ایران نیازی به واردات مرغ ندارد.

با وجود این، آمارهای گمرک ایران نشان می‌دهد که طی هفت ماهه نخست امسال حداقل بیش از هفت هزار تن گوشت مرغ وارد کشور شده است.

 منبع: بانک مرکزی

32539