بهمن کشاورز: زنان در خانواده، محیط کار و کوچه و خیابان در معرض خشونت‌های گوناگونند

اگرچه در تقویم‌ ما خبری از آن نیست، اما امروز یعنی 25 نوامبر روز جهانی حذف خشونت علیه زنان نام گرفته است.

فهیمه حسن‌میری: خشونت علیه زنان اقسام گوناگونی دارد؛ از شناخته‌شده‌ترین آنها که همان خشونت فیزیکی است، تا خشونت‌های دیگر کلامی، جنسی، روانی، مالی، اجتماعی و حتی شغلی، سیاسی و قانونی. اما نگاه مواد قانونی ما نسبت به خشونت‌هایی که علیه زنان صورت می‌گیرد چیست؟ این خشونت‌ها تا چه حدی در قانون تعریف شده، قابل پیگیری و مجازاتند؟

گفت‌وگوی ما با بهمن کشاورز، حقوقدان و رییس اتحادیه سراسری کانون‌های وکلای دادگستری ایران را در این زمینه بخوانید.

در بین راهکارهایی که برای حذف آزار و خشونت علیه زنان مطرح می‌شود، قوانین و مقررات نقش بسیار مهمی دارند. قوانین کشور ما به موضوع خشونت علیه زنان چه نگاهی دارند؟

با توجه به آنچه که در مقدمه قانون اساسی تحت عنوان زن در قانون اساسی آمده، می‌توان نتیجه گرفت که این قانون در پی برقراری ارزش و کرامتی بالاتر و والاتر برای زنان است و مفاد دو اصل 20 و 21 قانون اساسی از یک سو تساوی حقوق زن و مرد و از دیگر سو وظیفه دولت را در خصوص تضمین حقوق زنان اعلام کرده است. به این ترتیب این مساله که زنان باید از هر نوع تعرض جسمی، روانی و اخلاقی مصون باشند امری کاملا بدیهی است و ظاهرا نباید نیاز به تصریح باشد اما در عمل می‌بینیم که چنین نیست و زنان چه در محیط خانواده، چه در محیط کار و چه در کوچه و خیابان در معرض تعرض‌ها و خشونت‌های گوناگونی قرار دارند.
قانونگذار در این خصوص آنگونه حساس است که در ماده 619 قانون مجازات اسلامی مقرر داشته «هرکس در اماکن عمومی یا معابر متعرض یا مزاحم اطفال یا زنان شود یا با الفاظ و حرکات مخالف شئون و حیثیت به آنان توهین کند، به حبس از دو تا شش ماه و تا 74 ضربه شلاق محکوم خواهد شد.» توجه شود که قانونگذار به تعیین مجازات حبس و شلاق، هردو با هم، توجه داشته است.

اداره حقوقی قوه قضاییه هم در نظریه شماره 4895/7 که در تاریخ 10/ 8/ 83 صادر شده اعلام کرده است «هرگاه مسلم شود که مردی به قصد مزاحمت زنی را تعقیب کرده با عدم به کار بردن لفظ یا الفاظ هم قابل مجازات است» این همان حکمی است که در آیین‌نامه امور خلافی مصوب 1324 شمسی تحت عنوان تعقیب مصرانه آمده بود و مجازات آن صرفا جزای نقدی یا حبس تکدیری بود. ملاحظه می‌شود قانونگذار برای همان جرم خلافی در ماده 619، با توجه به نظریه‌ای که ذکر شد، حبس تا شش ماه و شلاق تعیین کرده است حتی اگر تعقیب مصرانه خانم‌ها توام با بیان الفاظی نباشد.

درباره خشونت‌هایی که در محیط خانوادگی صورت می‌گیرد چطور؟ چرا زنان درصد زیادی از این موارد را گزارش نمی‌کنند یا اگر هم شکایت کنند به نتیجه نمی‌رسند؟

درمورد جنبه قضایی و حقوقی خشونت علیه زنان مسائل قابل تاملی وجود دارد؛ درباره خشونتی که پشت درهای بسته از طرف شوهر نسبت به زن اعمال می‌شود درصورت شکایت زوجه مساله ادله اثبات مطرح می‌شود. واضح است که در دعوای زن و شوهر در داخل منزل معمولا شاهدی وجود ندارد، از این رو شکایت زنان در بسیاری از موارد به جایی نمی‌رسد. چاره کار استفاده مراجع قضایی از ادله علمی به عنوان مقدمه یا ابزار حصول علم قاضی است. ضمن این که در بعضی موارد شنیده‌ام که در تجاوز به عنف از شاکیه ارائه بینه شرعی یعنی چهار مرد عادل مطالبه شده است. اگر نقل قول درست باشد چنین برداشتی ناشی از اشتباهی واضح است زیرا در این مورد هم معمولا شاهدی وجود ندارد اما می‌توان از آثار ضرب و جرح موجود روی بدن قربانی و آزمایش دی‌.ان.ای چه بر البسه و پوشاک و چه در مورد اعضا و جوارح به حقیقت دست یافت و برای اثبات جرم به دی.ان.ای متوسل شد.

درباره بحث مجاز بودن تادیب زوجه به وسیله زوج که گهگاه مطرح می‌شود باید بگویم که شگفت‌انگیز و بسیار باعث تاسف است که بعضی می‌گویند چنین اقدامی از ناحیه شوهر اگر در مقام تادیب باشد قابل مجازات نیست. صرف نظر از این که در مقام تشریح این اقدام که روزگاری شاید مجاز بوده گفته شده است که منظور از تادیب، تادیب با چوب مسواک است یعنی چوبی که در حدود دو تا سه سانتی‌متر طول دارد،‌ باید گفت با توجه به تحولات اجتماعی و تغییر موقعیت زنان و علاوه بر همه‌ اینها وضعیت اخلاقی و فکری حاکم بر بیشتر ایرانی‌ها این مقوله را باید کلا منتفی دانست.

 به نظر شما قوانینی که در این زمینه داریم برای پیشگیری از وقوع چنین جرم‌هایی کافی هستند؟

شاید سختگیری بیشتر در اینگونه موارد و احتساب خشونت‌های شوهران علیه همسرانشان به عنوان دلیل قطعی طلاق مفید باشد اما از طرفی با توجه به اصل 19 و 20 قانون اساسی نمی‌توان برای جرم مشابه در حالتی که قربانی مرد یا زن باشد مجازات‌های متفاوت قائل شد. شاید برقراری برخی مجازات‌های تبعی و تکمیلی در این مورد مفید باشد مثل منع یک مرد از نزدیک شدن به منزل خانمی تا فاصله معین یا پیش‌بینی امکان جدایی عملی فیزیکی در صورت بروز خشونت یا ایجاد پناهگاه‌های مجهزی همانند آنچه در خارج از ایران وجود دارد برای زنانی که مورد حمله و آزار قرار می‌گیرند تا مجبور نباشند به علت نداشتن سرپناه هر مصیبتی را تحمل کنند.

 شدیدتر شدن مجازات‌ مرتکبان انواع خشونت نمی‌تواند تعداد قربانیان این موضوع را کاهش دهد؟

مهمتر از هر چیزی این است که احترام به زنان و خودداری از خشونت نسبت به آنان را از کودکی به ما بیاموزند. در صورتی که با ذهنیت کج و معوج و معیوب رشد کنیم و بزرگ شویم دیگر کسی نمی‌تواند ما را تربیت کند و اعمال مجازات هم اثر بازدارنده طولانی‌مدت نخواهد داشت. 

درباره خشونت‌های کلامی هم قانونی داریم؟

در بسیاری از نظام‌های حقوقی دنیا به کار بردن الفاظ زشت و مستهجن در حضور یا نسبت به زنان به عنوان آزار جنسی قابل تعقیب و مجازات تلقی شده است. گمان می‌رود با توجه به اطلاق ماده 619 که به آن اشاره کردم، می‌توان تعداد بسیاری از اعمال و حرکات و گفته‌ها را در صورتی که نسبت به خانم‌ها صورت می‌گیرد در محدوده این ماده تعقیب و مجازات کرد.

و خشونت‌هایی که فراتر از محیط خانوادگی یا کوچه و خیابان است چطور؟ مواردی از خشونت علیه زنان که ممکن است ناشی از سیاستگذاری‌های نادرست باشد؛ به عنوان مثال تبعیض‌های تحصیلی، شغلی یا حتی سیاسی.

به عقیده من تعبیر این موارد به خشونت درست نیست اما به هر حال اینها تبعیض است و با توجه به اصول 19 و 20 و 21 قانون اساسی و مقدمه این قانون ممنوع است و ضمانت اجرای این ممنوعیت نیز ماده 570 قانون مجازات اسلامی در باب تعزیرات است که محروم کردن افراد از آزادی یا حقوق مقرر در قانون اساسی را جرم شناخته و قابل مجازات اعلام کرده است.

45234

برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید.
کد خبر 324318

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
5 + 11 =

نظرات

  • نظرات منتشر شده: 12
  • نظرات در صف انتشار: 0
  • نظرات غیرقابل انتشار: 0
  • بهمن IR ۰۴:۱۵ - ۱۳۹۲/۰۹/۰۵
    36 1
    چرا در تقویم ما از این روز نامی برده نشده است . امیدواریم شرایطی فراهم گردد تا مناسبتها در کشور ما هماهنگ با اکثر مردم دنیا باشد .
  • بی نام IR ۰۴:۵۳ - ۱۳۹۲/۰۹/۰۵
    46 3
    چه جالب کسی هیچ نظری نداره؛ حالا اگه در رابطه با تحصیل و پشرفت زنان بود کلی آقا میومد اینجا از پارک دوبل گرفته تا اندازه کیلیپس خانمها نظر میدادن و کلی هم به هم مثبت میدادن!!!!!!
  • ali IR ۰۵:۰۱ - ۱۳۹۲/۰۹/۰۵
    23 1
    سلام . نمیدانم چرا اکثر مردان داعیه دفاع از خانمها رادارند به آنها فرصت بدهید خودشان حرف بزنند
  • بی نام A1 ۰۶:۱۲ - ۱۳۹۲/۰۹/۰۵
    22 3
    خشونت از این بیشتر که میخوان تصویب کنن اولویت استخدام با افراد متاهل باشد آن هم ابتدا از نوع مرد و بعد زن و بعد مرد مجرد و در نهایت زن مجرد!آن هم در مملکت اسلامی و مدعی عدالت. استخدام باید بر مبنای شایستگی باشد نه تبعیض جنسیتی!
    • مریم ع A1 ۰۶:۲۸ - ۱۳۹۲/۱۰/۰۳
      9 1
      ما در این سرزمین مشکل بزرگی داریم .و آنهم تعبیریست ک از فمنیسم می کنند. فمنیسم یعنی (نگاه انسانی ب جنسیت نه نگاه جنسی ب انسانیت) ضمنا از کارگردان فیلم(هیس دخترها فریاد نمی زنند)تشکر می کنم و دیدن این فیلم رو ب خانواده هایی ک فرزند دارند توصیه می کنم...باسپاس
  • بی نام IR ۰۶:۲۰ - ۱۳۹۲/۰۹/۰۵
    20 5
    الان فقط کافی یه خانم یه کامنت برای حمایت از خودش بزاره یا در تایید این خبر, اون وقته که تمام مردا می یان و منفی می دن مملکت خودمون مرد ها رو نسبت به زن ها خشن کرده چه در خانواده چه محل کار چه ...... خبر آنلاین بچاپ
  • کاربر IR ۰۶:۵۰ - ۱۳۹۲/۰۹/۰۵
    10 26
    میشه خواهش کنم یکی از این آقایون وکلا کار کشته در خصوص حقوق همیشه ضایع شده و احقاق حق این مردهای بیچاره ایرانی کاری انجام بده.....بابا دیگه تا کی کمیته حقوق زنان ..!!! انجمن دفاع از زنان ..!!! مشاور عالی امورزنان..!!! معاونت امور بانوان...!!! پس کو معاونت امور مردان...؟؟؟؟ پس کو دفاع از حقوق مردانی که به خاطر عدم توانایی پرداخت مهریه های سنگین در زندان یه سر می برند!!! بگو اصلا مگر در دفاع از حقوق انسانها جنسیت مطرح است؟؟؟
    • یه کاربر دیگه IR ۱۵:۴۴ - ۱۳۹۲/۰۹/۰۵
      31 10
      کدوم مرد بیچاره؟ همونی که قطر بازوش دو برابر یه زنه؟ همونایی که با یه مشت دهن زنشون رو پر خون میکنند؟ میدونی وضعیت خشونت خانگی علیه زنها چقدر وحشتناکه؟ بله جنسیت در دفاع از آدمها مطرح نیست اما اونیکه ضعیفتره همیشه در معرض خطره و حقش بیشتر ضایع میشه. تو همین خیابونامون بپرس ببین کدوم خانوم آرامش روانی و امنیت داره از پیر و جوون تا چادری و ساپورتی! همه نوعی از مزاحمت و خشونت و بی احترامی رو تجربه کردن. از طرف کی؟ از طرف همین مردهای بیچاره که شما میگی
    • يه دختر A1 ۱۹:۲۸ - ۱۳۹۲/۰۹/۰۷
      18 6
      جنسيت مطرح نيست ولي كجاي قانون ِ ما حق يه مرد به خاطر مردبودنش(و نه انسان بودنش كه دراين صورت شامل زنان هم ميشه) ضايع شده؟حتي مهريه رو كه مثال زديد بايد نقطه ي مقابلش رو هم درنظر بگيريد كه داره حق بزرگتري رو از زنان ميگيره(نبود حق طلاق براي زنان) يا اصلا به فرض كه ضايع شده. قبول.ازحق ضايع شده ي مردان دفاع كن از حقوق ضايع شده ي زنان هم دفاع كن.
  • بهروز A1 ۰۷:۰۹ - ۱۳۹۲/۰۹/۰۵
    7 0
    اگر قانون نوشته شود وبه ان عمل نشود چه فایده .باید ریشه یابی کرد که چرا مزاحمت اگر بخواهید ریشه یابی کرد .اموزش کلید این معماست
  • بی نام IR ۰۷:۲۷ - ۱۳۹۲/۰۹/۰۵
    10 14
    آقاخشونت کلامی ورفتاری علیه مردان رابه کدام دادگاه بریم!؟زخم زبون اززخم ترکش هم دردناک تراست!زن ومردکه نداره
  • بی نام A1 ۲۰:۰۵ - ۱۳۹۲/۰۹/۰۵
    9 1
    چرا نظرات رو حذف ميكنين؟؟؟