عصاره دیپلماتیک کشور

بین منظور استفاده بهینه از قدرت نرم و پتانسیل کشور، گفتمان سازی در صحنه جهانی و حضور طراحی شده و با برنامه در صحنه بین المللی برای ایجاد همسوئی و پیدا کردن زمینه همکاری مخصوصا در حوزههای تمدنی و قدرت آفرین ایران از اهم وظایف آنان است.
طبیعی است که نیروهای خارجی مخالف با روند جدید سیاست خارجی ایران برای تعامل بهتر با دنیا نظیر نومحافظه کاران و صاحبان صنایع تسلیحاتی غرب و لابی صهیونی- عربی بدلیل از دست دان منافع خود هر یک دارای انگیزههای گوناگونی باشند. اما عناصر و نیروهای داخلی صرفنظر از آندسته از انتقادهای منصفانه و مسموع نیز یا باید دارای منافعی در پیگیری تخریب این روند جدید باشند و یا نسبت به وضعیت سیاست خارجی کشور در دولت دهم و یازدهم تجاهل می کنند. آنها به عمد و برای عدم پذیرش خسارتی که در پرتو سیاست خارجی هیجانی و سترون هشت سال گذشته بر کشور وارد شده در یک فضای غیر واقعبینانه چشم خود را به مشکلاتی که بر سر راه نه تنها رشد و توسعه و افزایش سطح قدرت ملی کشور قرار دارد، بلکه معیشت و اثار روانی ناشی از جنگ افروزیهای مخالفان خارجی بسته اند.
در چنین فضائی صدور بیانیه یکصد و نه نفر از دیپلماتهای کشور با سلیقه های گوناگون سیاسی مفهوم پیدا میکند. این افراد بخش مهمی از عصاره دیپلماتیک بوده و اجرای سیاست خارجی کشور در زمینه تصمیم سازی، تصمیم گیری و مدیریت صف و ستاد را طی 34 سال گذشته از بدو پیروزی انقلاب اسلامی بعهده داشته اند. متن بیانیه با اشاره به جهتگیری و تاکید بر استقلال و تمامیت ارضی حاکی از دغدغه درست آنهاست. این بیانیه بخوبی نشان میدهد که اولا" صحنه سیاست خارجی مقوله ائی فرا جناحی و ملی است که اصل استقلال و رعایت منافع و امنیت ملی و توسعه کشور در ان اولویت اول را دارد و ثانیا" وزارت امور خارجه نه تنها مسئولیت اقدامات دولت گذشته را نمی پذیرد بلکه خواهان حمایت مردم، نخبگان و رسانه های کشور از روند جدید سیاست خارجی کشور است.
آنچه آنها از مردم، نخبگان کشور و رسانه ها استمداد طلبیده اند اینست که ضمن پذیرش اصول نقد منصفانه اجازه داده شود سیاست خارجی به مجرای کارشناسی، عقلائی و تخصصی آن و بدور از حب و بغض جناحی باز گردد. جمع امضاء کننده بیانیه حمایت از دیپلماسی هسته ائی کشور عموما" بعد از پیروزی انقلاب اسلامی از سطوح کارشناسی به مدیریتی وزارت امور خارجه رشد و نمو کرده و از جمله نیروهای متخصص، آموزش دیده با تجربه و با سلایق و دیدگاههای گوناگون سیاسی اما واقعگرا به دلیل برخورد نزدیک با تحولات بین المللی هستند. ولی آنچه که آنها را در این زمینه گرد هم آورده توجه به منافع و امنیت ملی و اثرات سیاست خارجی در حفظ استقلال و تمامیت ارضی، کسب و ارتقاء قدرت و توانمندیهای ملی و منزلت برتر بین المللی و از همه مهمتر تامین نیازهای مادی و معنوی کشور در این دوران آشفته در صحنه بین المللی است.
در چنین شرایطی که دنیا با التهاب روبروست، خشونت در منطقه رواج یافته و درداخل کشور مردم به تغییر روند دولت گذشته رای داده اند سیاست خارجی جدید دولت یازدهم میتواند با واقع بینی و استفاده از اهرمهای قدرت و پتانسیلهای نهفته در سیاست خارجی کشور به طراحی راهبردهای جدید دست بزند. نه تمام مشکلات غرب و در راس آن آمریکا با ایران مسئله هسته ائی است و نه آنها به راحتی دست از این راهی که قدم گذاشته اند بر خواهند داشت و سیاست خارجی راهی پر سنگلاخ و صعب العبور را باید در چند سال اینده طی کند. لذا باید با یک سیاست دو سویه استفاده از اهرمهای قدرت و اضافه نکردن به تنشهای موجود و کاهش آنها بر اساس اجماع ملی و استفاده از تمامی ظرفیتهای کشور به توان سیاست خارجی بیفزائیم تا این راه پر فراز و نشیب را راحتتر طی کند. و آنچه که در این بیانیه به آن اشاره رفته درخواست برای بازگشت سیاست خارجی به جایگاه اصلی خود یعنی تعقل و دور اندیشی و دوری از اقداماتی می باشد که باعث خدشه دار شدن استقلال و لطمه خوردن منافع ملی کشور شود.
توجه به ضرورتها، توانمندی‌ها و فرصت‌ها در مقایسه با محدودیت‌ها و چالشها در متن بیانیه نیز نشانگر پذیرش بدیهی ترین شرط نیل به اهداف تدوین شده در سیاست خارجی کشور یعنی رعایت اصل تطابق هدف و وسیله است. اهداف بزرگ، اراده ملی، عزم مسئولین، تصمیمگیری و امکانات فراوان می طلبد که صرفاً کمی هم نیستند بلکه پشتوانه آن باید عقلانیت نهادینه شده در چگونگی مدیریت تحولات داخلی و خارجی قرار گیرد. طبیعی است که وجود امکانات کمی قابل توجه شرط لازم است و می توان برای اهداف بزرگ اقدام کرد و نه شرط کافی. لذا اهداف بزرگ نظیر ظهور و بروز بعنوان یک قدرت منطقه ائی و دست یابی به آنها، نیازمند یک روش شناسی فراملی، فراجغرافیایی و پشتوانه اعتقادی است و عقلانیت باید در خدمت این روش شناسی قرار گیرد. بسیج امکانات و افزایش و تولید ثروت برای کسب قدرت و دستیابی به اهداف کلان باید بعنوان مهم ترین کار فکری و سازمانی نخبگان قرار گیرد و از غوغا سالاری و سیاست هیجانی و شعاری دوری شود. البته هر سطحی از اهداف نیازمند مجموعه توانمندی های خاص و مرحله ائی خودش بوده و ایجاد یک منطق یکنواخت و پایدار درونی میان اهداف از یکطرف و میان اهداف و وسائل از طرف دیگر نیز از اهمیت به سزائی در دستیابی به اهداف تدوین شده در سیاست خارجی دارد.
بطور مثال در مذاکرات منتهی به ژنو 3 ، مترادف با دستاوردهای سیاسی، اقتصادی گوناگون برای هر دو طرف بی شک اگر در این مرحله فقط نوع نگاه واقعی ایران و آمریکا نسبت به یکدیگر و نیز مقولات تاثیر گذار تغییر کرده باشد میتوان انتظار داشت که دستاوردهای مهمتر از آنچه تا بحال برشمرده شده است در صحنه منطقه ائی و بین المللی شکل بگیرد. یعنی اگر دید ایران به روابط بین المللی و تحولات آن، سیاست جهانی و جایگاه و میزان تاثیر هر کشور در آن و نیز نحوه تعامل با جامعه بین المللی و عناصر دینفوذ بر آن و نحوه تعامل با نظام سلطه از یکطرف عوض شده باشد. و از طرف دیگر نیز دیدگاه غرب و مخصوصا" آمریکا به نقش و اثرات منطقه ائی سیاستهای ایران تغییر کرده باشد و به تحرکات سیاست خارجی ایران جنبه امنیتی ندهد و حاضر به شناسائی سطح قدرت ملی و فرا منطقه ائی ایران باشد. این تغییرات باعث فراهم شدن زمینه ذهنی این توافق و مذاکرات ژنو و تبیین مسائل و نحوه وصول به مصالحه و اعتماد سازی و از بین بردن احساس بی اعتمادی در پرتو یک فعالیت حرفه ائی دیپلماتیک و اتخاذ تصمیمات شجاعانه بر اساس مصالح کشور زمینه های عینی آنرا بوجود خواهد آ ورد.