ایران و راهبرد امنیتی خطرناک سعودی در منطقه

بسیار تلخ است ، اما واقعیت دارد . پرونده ایران در مناسبات با ریاض توسط عناصری مانند شاهزاده بندر و شاهزاده طلال  در ساختار های پر نفوذ و  پر قدرت امنیتی عربستان  به گروگان گرفته شده است.
به طور مشخص و ویژه آنچه طی یک ماه گذشته در بعد امنیتی بر روابط نه چندان گرم ایران و عربستان حاکم شده ، موجبات نگرانی های امنیتی رو به افزونی  را فراهم آورده است. نه فقط در ارتباط با خود ایران  که بیشتر به دلیل تاثیر آن بر کل منطقه و جهان.
طی 3 ماه گذشته شکل گیری نوعی تنش غیر عادی و سرع سیاسی از سوی همه مخالفان احیاء دیپلماسی ایرانی (از جمله عربستان) مشاهده شده که تاحدی قابل درک بوده وهست.لکن اکنون به نظر میرسد دامنه این مخالفت ها از محدوده تنش های سیاسی شناخته شده و رقابت های سنتی قابل درک خارج و با شتاب تمام و غیر قابل کنترلی به سمت تنش های فوق امنیتی در حال حرکت است. چنین فرآیند منفی رو به تزایدی چنانچه سریعا کنترل نشود به خوبی قادر است اساس و بنیاد مناسبات دیرینه تهران - ریاض(ولو با وجود اختلافات دیرینه ) و به تبع آن کل منطقه عربی مرتبط با ایران را دچار ویرانی تمام عیاری کند.این درست که دست داشتن اتباع سعودی مورد حمایت شاهزاده بندر رئیس سرویس های امنیتی عربستان در بمب گذاری های تروریستی اخیر در لبنان و مشخصا علیه منافع ایران محرز و قطعی شده ا ست ،اما سوال اصلی این است، واکنش رسمی و دیپلماتیکی موثر تهران در برابر این اقدامات نگران کننده به نحوی که دامنه بحران را گسترش ندهد چه خواهد بود؟ جای تردیدی باقی نمانده که محافلی قدرتمند در عربستان به دنبال تسویه حساب با ایران در منطقه عربی ،به ویژه لبنان به عنوان نقطه فلات امنیت منطقه ای ایران هستند . اما بدون تردید بخش زیادی از توانایی این گروه بسیار خطر ناک و قدرتمند به این نقطه ضعف اساسی میان تهران و ریاض باز میگردد که حداقل مناسبات کلامی و دیپلماتیکی میان آنها وجود ندارد .بدیهی ست این نبود گفتمان سیاسی منجر به آن شده کل پرونده ایران توسط عناصر تندرو و خشنی مانند بندر و طلال به گروگان گرفته شود . اگرچه معتقدم در بروز این وضعیت بسیار خطرناک و ویرانگربه هر حال این عربستان است که مسئولیت مستقیم دارد ،اما این به معنای آنچه تهران می بایست انجام میداد یا منبعد باید انجام دهد نیست. دستگاه دیپلماسی ایران با همه سختی های این روش یا به صورت مستقیم - که درست همین است - یا از طریق واسطه هایی مانند سلطان قابوس ،اردوغان و اوغلو وحتی آقای نواز شریف نخست وزیر پاکستان که نفوذ فوق العاده ای در دربار سعودی دارد میتوانست و اکنون نیز میتواند به چارچوبی ازمناسبات حداقلی تنش زدا با سعودی ها در این شرایط بسیار حساس دست یابد.این یافت حداقلی الزاما به معنای کنار گذاشتن اصولی که دستگاه دیپلماسی ایران به آن احساس پایبندی میکند نیست. دستگاه دیپلماسی ایران باید جامعه جهانی را متقاعد کند تروریسم سیستماتیک نوین (به خصوص پس از حوادث 11سپتامبر و مسئولیت مستقیم اتباع سعودی درتروریسم فرامنطقه ای و حوادث پس از آن تاکنون) میتواند عواقب جبران ناپذیری برای منطقه و جهان به ارمغان بیاورد که تهران تنها قربانی آن نخواهد بود. اشتباه این محافل این است که تصور میکنند با افزایش تنش وترورسیستماتیک (یا آنگونه که خود میگویند جنایت خوب)میتوانند ایران را در منطقه با محدودیت های سیاسی و امنیتی روبرو کنند  که فرض بسیار اشتباهی ست.اما اگر این تصور بسیار اشتباه بتواند منطق خطر ناک خود را به ساختار های امنیتی منطقه تحمیل کند -که میتواند در تحلیل نهایی هیچ ربطی هم به ایران نداشته باشد - بی شک سیاست منطقه ای بسیاری دیگر از کشورهای دارای منافع در منطقه از هم اکنون توسط همین محافل که مسلما با مرگ پادشاه وبروز رقابت های جانشینی قدرت بیشتری خواهند یافت به گروگان گرفته خواهد شد.تشریح این نکات برای عناصر مهم بین المللی دارای منافع در منطقه کار سختی نیست.به هر حال  تهران برای ارزیابی  حد نهایی شرایط فرصت زیادی ندارد و اگر تا پیش از وقوع اتفاقی برای ملک عبدالله تقریبا 88 ساله نتواند موضوع سعودی را حل کند ،بعدها هم قادر به انجام اینکار نمیگویم نخواهد بود، بلکه بسیار هزینه بر خواهد شد.matinmos@gmail.com