مرضیه توفیقی: سال‌هاست شعار دولت الکتروینک تنها و تنها در حوزه‌های فنی و اقتصادی مطرح و به مسیر اجرا افتاده است حال آنکه نهادهای دولتی که در حوزه فرهنگ بخش عمده‌ای از سرانه مصرف را به خود اختصاص می‌دهند، می‌توانند به راحتی ضمن صرفه‌جویی اعتباری و البته هزینه کردن این صرفه جویی در بخش‌های دیگر، با سخاوتی الکترونیک آغازگر منشی باشند که با گذشت سالها از اجرای آن در کشورهای توسعه یافته، هنوز جایگاه درستی در میان دولتمردان ما ندارد. در واقع بسیاری از محصولات فرهنگی مکتوب نهادهای دولتی که گاه ارزش مطالعاتی هم دارد، به واسطه نگاه سنتی و البته اقتصادزده «انتشار کاغذی» هرگز در دسترس علاقمندان و مخاطبان ملی قرار نمی‌گیرد. و شاید شمارگان هزار نسخه‌ای و فروش همین هزار نسخه در بلند مدت، مدیران دولتی را بیشتر خوشایند باشد تا مطالعه میلیونی آثاری که ارزش الکترونیکی شدن دارند. حالا هم انتشار الکترونیک 3 عنوان از جدیدترین کتابهای تخصصی حوزه رسانه و تبلیغات از سوی دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها وابسته به معاونت مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، با استقبال اهالی مطبوعات، دانشجویان، خبرگان حوزه ارتباطات و علاقمندان این حوزه مواجه شده است؛ اقدامی که امیدواریم تداوم داشته باشد و الگویی برای سایر دولتی‌ها نیز بشود.
انقلابی در راه است
دکتر شهیندخت خوارزمی در گفتگو با خبرنگار ما با ابراز خرسندی از انتشار این سه کتاب و در اختیار قرار دادن آن به صورت رایگان در فضای وب، آن را گامی مهم در روند تحول در بحث تبادل اطلاعات می‌داند و می‌گوید: این اقدام باید خیلی زودتر انجام می‌شد چرا که در دنیای کنونی ما محکوم به تغییر هستیم و خود به خود به سمت دیجیتالی شدن و حذف روش های سنتی خواهیم رفت.
دکترای روان‌شناسی و ارتباطات و روش تحقیق از دانشگاه ایندیانای امریکا اضافه می‌کند: بدون تردید امروز ما در بحث انتشار رایگان اطلاعات در فضای مجازی عقب هستیم اما خود این اتفاق آن هم از سوی دولت، نوید دهنده تسریع در جریان به روز شدن مدیریت فرهنگی در کشور است. به هر حال اگر این اتفاق به صورت یک جریان ادامه یابد و از آن حمایت شود، انقلاب بزرگی در حوزه آموزش و اطلاع رسانی در کشور رخ خواهد داد.
وی با بیان اینکه این روند باید سال ها قبل از سوی دولت آغاز می شد در خصوص تداوم این حرکت نیز تاکید مناسبی دارد و آن اینکه «باید سایر نهادها نیز از این روش الگوبرداری کنند و با حمایت از این نگاه جامع، برای ترویج آن تلاش کنند. سال ها پیش در سخنرانی هایم اعلام کردم که «عصر انتشار اطلاعات و فروش از طریق چاپ کاغذی» به واسطه معضلات مختلفی از جمله هزینه های اقتصادی، کاغذ، هزینه های زیست محیطی، پیشرفت سریع فناوری های نوین ارتباطی و همچنین دسترسی آزاد به اطلاعات از طریق وب، رو به پایان است و ما باید به سمت استفاده از ساحت های جدید ارتباطات و تبادل اطلاعات حرکت کنیم. البته برخی آثار نفیس و بازاری وجود دارد که حیاتشان به چاپ کاغذی است اما اگر هدف ما واقعا ارتقای دانش علاقمندان و مردم به صورت عام باشد، چه راهی بهتر از انتشار و عرضه رایگان.»
مترجم کتاب «جابه جایی در قدرت» در عین حال به برخی مشکلات و موانع این مسیر نیز اشاره می‌کند: «شاید در ابتدا منافع برخی به خطر بیافتد اما با توجه به سوابق مدیران مطبوعاتی دولت یازدهم، به نظرم از پس مشکلات و مقاومت ها بر می‌آیند. و من امیدوارم این اتفاق تا چند سال آینده به یک جریان غالب تبدیل شود اگرچه تحول در کشور ما کمی با کندی وارد می‌شود اما پرشتاب پیش می رود. »
این مدرس ارتباطات با تاکید مجدد بر اینکه این حرکت باید از دولت آغاز و در دولت و دستگاههای مختلف دولتی نهادینه شود، به منابع محدود و همچنین مشکلات بودجه ای نیز اشاره و این روش را راهی هدفمند، اصولی و همچنین دور اندیشانه ارزیابی می‌کند و توصیه‌ای نیز دارد: «معاونت مطبوعاتی می تواند هزینه های مربوط به این بخش را صرف توسعه زیرساخت‌های انتشار دیجیتال اطلاعات در کشور کند.»
نگاه ویژه به اهالی رسانه
سردبیر نشریه «کتاب هفته» معتقد است انتشار هم زمان نسخه الکترونیک و مکتوب کتاب در کنار هم می تواند ضمن دانش افزایی، سرانه مطالعه را نیز افزایش دهد و بر فرهنگ مطالعه تاثیر بگذارد.
علی آقا غفار، نویسنده و روزنامه‌نگار در گفت و گو با خبرنگار ما، درباره انتشار الکترونیک کتاب‌ها بر روی سایت وزارتخانه‌های دولتی و تاثیر این اقدام در افزایش سطح آگاهی جامعه می‌گوید: «به اعتقاد من انتشار الکترونیک کتاب برای توسعه کتابخوانی و در کنار آن ارتقای دانش جامعه خوب است به شرط آن که اطلاع رسانی درستی در این باره انجام شود.
وی به مزایا و معایب مطالعه کتاب های الکترونیک نیز اشاره می‌کند و اینگونه توضیح می‌دهد: «شکل خوانش چنین کتاب‌هایی معمولا بدین شکل است که مخاطب باید در حالت نشسته و رسمی و پشت رایانه باشد که تنها در مواقعی خاص و برهه‌ای از روز امکان پذیر است اما مخاطب در خواندن نسخه مکتوب حالت راحت تری دارد و در هر کجا می تواند به مطالعه کتاب بپردازد.» او البته این را هم اضافه می‌کند که انتشار الکترونیک کتاب‌ها می‌تواند در ارتقای دانش و آگاهی موثر باشد اما نباید در آمار و سرانه مطالعه محاسبه شود.
این فعال مطبوعاتی رویکرد معاونت امور مطبوعاتی در انتشار رایگان نسخه الکترونیک چند کتاب این حوزه را اینگونه تحلیل می‌کند: «نکته قابل توجه در این اقدام انتشار کتب تخصصی حوزه رسانه بود و اینکه معاونت مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در پی این حرکت، نگاه مادی نداشته و آن‌ها را نمی‌فروشد. در واقع ضمن گذشت از منفعت مالی خود به جیب خبرنگاران و اهالی رسانه نیز نگاه ویژه ای داشته که بتوانند به راحتی از این کتابهای تخصصی استفاده کنند. البته به نظرم لازم است در کنار انتشار الکترونیک، نسخه کاغذی کتاب ها نیز منتشر شود تا هم هزینه انتشار الکترونیک و در دسترس قرار دادن رایگان کتب را تامین کند و از سوی دیگر اگر مخاطب نسخه الکترونیک را مفید ببیند به خرید نسخه مکتوب آن هم اقدام کند.
نهادهای دیگر هم یاد بگیرند
حمید ضیایی پرور، روزنامه نگار و مدرس ارتباطات هم ضمن تقدیر از این اقدام، آن را زکات دانش می‌داند و اظهار امیدواری می‌کند که سایر نهادهای دولتی نیز از این اقدام سرمشق بگیرند. او معتقد است: «اقدام دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها در انتشار نسخه الکترونیکی کتابهای جدید تولید شده‌اش بسیار قابل تحسین و ستودنی است. این اقدام از آن جهت اهمیت دارد که تا پیش از این هیچ نهاد دولتی دیگری اقدام به انتشار نسخه الکترونیک کتاب‌ها به صورت رایگان بر بستر وب نکرده است. تا پیش از این تنها برخی نهادها از جمله شورای عالی اطلاع رسانی و مرکز مطالعات و برنامه ریزی رسانه ها برخی از کتابهای «قدیمی» خود را به صورت الکترونیکی بر روی وب‌سایت خود منتشر می‌کردند.»
او همچنین این نکته را نیز یادآوری کرده که «سایر دستگاه های دولتی نیز باید از این اقدام وزارت ارشاد سرمشق گرفته و نتایج پژوهش ها و تحقیقات علمی خود را که برای عموم مردم و دانشگاهیان قابل استفاده است به صورت رایگان و بر روی وب سایت‌های خود منتشر نمایند.»
چه کتاب‌هایی؟
همه چیز از یک خبر آغاز شد؛ «در راستای ترویج فرهنگ کتابخوانی و دستیابی به جایگاه شایسته کتاب و کتابخوانی و نیز ارتقاء دانش تخصصی دست‌اندرکاران و دانشجویان حوزه ارتباطات و رسانه، 3 عنوان از جدیدترین کتابهای تخصصی دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها در قالب الکترونیکی بر روی وب سایت «رسانه» قرار گرفت.» به همین راحتی، دسترسی به کتاب‌هایی تخصصی و البته علمی و کاربردی که شاید تهیه آن برای بسیاری از مخاطبان، تنها به برگزاری نمایشگاه کتاب و یا گشت و گذار در خیابان انقلاب منوط می‌شد، حالا از سراسر ایران بلکه سراسر جهان و تنها با تایپ چند کلمه و مقداری پهنای باند اینترنت، میسر شده است.
کتاب «گفتمان‌های رسانه: تحلیل متون رسانه»، نوشته «دونالد ماتسون» و ترجمه عبدالحسین کلانتری و بهزاد احمدی نام نخستین اثر از این سخاوت الکترونیک دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها است. نویسنده در این کتاب با تأکید بر دانش انتقادی به معرفی طیف وسیعی از دیدگاه‌ها می‌پردازد و در فصول مختلف با بهره‌گیری از رهیافت‌های انتقادی در گفتمان رسانه‌ای تلاش دارد به پرسش‌های خوانندگان در آن بخش پاسخ گوید.
کتاب «هالیوود و امنیت، بازنمایی جوامع خاورمیانه در فیلم‌های اکشن هالیوود» نام دومین کتابی است که در دسترس مخاطبان قرار داده شده است. این کتاب توسط «کارین کوین ویلکینز» به رشته تحریر درآمده و توسط عبدالله بیچرانلو به فارسی برگردان شده است.
نویسنده در این کتاب با رویکرد کیفی و اجرای دقیق روش مصاحبه با گروه‌های کانونی، دریافت جمعی از مخاطبان آمریکایی فیلم‌های ساخته شده هالیوودی در ژانر اکشن را بررسی کرده و دریافت مخاطبان را درباره این آثار تحلیل می‌کند. سومین کتاب این هدیه الکترونیک «مجموعه مقالات چهارمین همایش صنعت تبلیغات ایران» است. مقالات و پژوهش‌های ارائه شده در این همایش با تأکید بر جنبه‌های پژوهشی و کاربردی حول محور موضوعاتی چون: نقش تبلیغات در بازار، جایگاه اخلاق حرفه‌ای در صنعت تبلیغات، نقش تبلیغات در توسعه صنعت تبلیغات، نقش تبلیغات در حوزه اقصاد و جایگاه رفتار مصرف‌کننده در ژانر تبلیغات تدوین شده‌اند. علاقه‌مندان برای دانلود فرم PDF این کتاب‌ها می‌توانند به www.rasaneh.org مراجعه نمایند.
6060
نظر شما