هشدار یک آسیب‌شناس درباره بازی‌های موبایل و اینترنت: این هم اعتیاد است

حتما در اطرافیانتان افرادی را دیده‌اید که ساعت‌های زیادی از روزشان را به بازی‌های کامپیوتری و نرم‌افزارهای بازی که در موبایلشان وجود دارد اختصاص می‌دهند. شاید حتی خودتان هم جزو این افراد باشید. اما درباره وابستگی به این بازی‌ها نگرانی‌هایی وجود دارد و حتی امان‌الله قرایی‌مقدم، آسیب‌شناس اجتماعی آن را نوعی اعتیاد می‌داند. نظر او را درباره این موضوع پرسیدیم که در ادامه می‌خوانید:

نظر شما به عنوان یک آسیب‌شناس درباره بازی‌های اینترنتی که طوری طراحی شده‌اند که رسیدگی مداوم افراد را لازم دارند و وابستگی را در پی دارند چیست؟

بدون شک دنیای آینده، دنیای نرم‌افزارهاست. موبایل و اینترنت و وسایل مشابه اینها وسایل ارتباطی هستند که به دلیل سرعت و امکاناتی که در اختیار افراد قرار می‌دهند از آنها استقبال می‌شود. اگر از این وسایل و نرم‌افزارها درست و به اندازه کافی استفاده شود مفید هستند و آسیب کمی دارند در غیر این صورت عواقب زیادی دارند و با این روند روزافزونی که می‌بینیم افراد به این برنامه‌ها وابسته می‌شوند جای نگرانی وجود دارد.

عواقبی که می‌گویید این بازی‌ها دارند کدامند؟

یکی از مهمترین موارد این است که باعث شود افراد از زندگی واقعی دور شوند و در فضاهایی غیرواقعی سیر کنند. اینطور که همه ما می‌بینیم روز به روز به تعداد کسانی که در هر جا به جای ارتباط گرفتن با دیگران با موبایل یا کامپیوترشان سرگرم باشند اضافه میشود. سر کلاس به جای درس دادن به حرف استاد و معلم با این نرم‌افزارها مشغولند، در مترو و اتوبوس به جای این که کتاب بخوانند بازی می‌کنند، در مهمانی‌ها به جای معاشرت با دیگران در فضاهای مجازی هستند و به طور کلی به جای این که به فکر تولید باشند، وقتشان را هدر می‌دهند. در کنار این عواقب، مساله دیگری که نباید از آن غافل بود این است که این بازی‌ها به صورت مستقیم و غیرمستقیم قرار است افراد را به سمت فرهنگ غربی هدایت کنند. تایلور، مردم‌شناس انگلیسی نظریه‌ای داشت بر مبنای این که فرهنگ و تمدن آنگلوساکسون باید برتری پیدا کند و حالا تمام این کارها در همان زمینه انجام می‌شود. بدترین ضرری که در پی وابستگی افراد کشورهای مختلف به این بازی‌ها پیش می‌آید این است که از هویت ملی و میهنی‌شان دور می‌شوند و بعد از وابسته شدن به این سرگرمی‌ها، به ابزاری که این سرگرمی را برایش فراهم می‌کند وابسته می‌شود و بعد از آن به فرهنگی که متعلق به کشور سازنده این وسیله است.

 اما بعضی از این بازی‌ها فرهنگ خاصی را ترویج نمی‌کنند و فقط اشخاص را به یک شخصیت کارتونی وابسته می‌کنند.

قرار نیست به صورت مستقیم پیام بدهند که بیایید به فرهنگ ما وابسته شوید. همین که در گوشه تصویر پرچم آن کشور باشد، همین که برای آن بازی لازم باشد زبان آن کشور را یاد بگیرد و همین که به صورت‌های دیگر اهمیت آن کشور سازنده را در چشم مردم کشورهای دیگر بیشتر کنند یعنی به هدفشان رسیده‌اند. این پیام‌ها در ابتدا به صورت غیرمستقیم داده می‌شود و بعد نوبت رسیدن پیام‌های مستقیم و گرفتن استقلال افراد از آنها، وابستگی‌شان، دور شدن از ارزش‌های جایی که در آن زندگی می‌کنند و در نهایت بیگانگی با محل زندگی‌شان و فرار مغزها می‌شود.

چه عاملی باعث می‌شود در وابسته کردن افراد موفق باشند؟

در هر جایی دلایل خاص خودش را دارد اما مثلا در کشور ما، جوانان تفریح دیگری جز استفاده از اینترنت و موبایل و سرگرم شدن با این بازی‌ها و نرم‌افزارها ندارند. اگر بخواهند از خانه خارج شوند و به تئاتر و سینما یا باشگاه ورزشی بروند هزینه‌های زیادی را باید متقبل شوند که با این گرانی و بیکاری از توان بیشترشان خارج است. ضمن این که فضایی هم برای حرف زدن و تبادل نظر با یکدیگر ندارند بنابراین به محیط‌های مجازی و شخصیت‌های غیرحقیقی و کارتونی رو می‌آورند و خودشان را با آنها سرگرم می‌کنند. در کنار اینها، الان می‌بینیم که تفاوت بین نسلی زیاد شده و حتی افرادی که چند سال با همدیگر اختلاف سن دارند زیاد حرف همدیگر را نمی‌فهمند چه برسد به این که پدر و مادرها و فرزندانشان بخواهند اوقات زیادی را با همدیگر سپری کنند و حرف بزنند تا این خلاء پر شود و کودکان، نوجوان‌ها و جوان‌ها سرشان را از اینترنت و موبایل بیرون بیاورند. درواقع یک دلیل مهم این است که وابستگی‌های عاطفی که در بیرون وجود ندارد می‌تواند به وابستگی‌های مجازی منجر شود.

با توجه به این عواقبی که به آن اشاره کردید، چه کار باید کرد؟

هم این که درباره استفاده درست از این وسایل فرهنگ‌سازی شود و هم این که برایشان سرگرمی ایجاد شود. جوانان ما اوقات فراغت دارند اما این که چطور باید این اوقات فراغت را پر کنند را نمی‌دانند و راهی برای آن پیش رویشان قرار داده نشده است. باید این را به نوجوانان، جوانان و خانواده‌ها گفت که اعتیاد تنها به مواد مخدر نیست بلکه بر اساس تعریف سازمان ملل هر چیزی که افراد به آن وابسته شده باشند، اعتیاد به حساب می‌آید و حالا این بازی‌ها هم یک نوع اعتیاد است.

46234