توریسم درمانی در ایران پا می گیرد؟

همواره توریسم با مفاهیمی نظیر استراحت و تفریح همراه بوده است و اینک، اقدامات پزشکی نیز به این مجموعه اضافه شده است. از گذشته دور، استفاده از آبگرم‌های طبیعی در سراسر خاک اروپا رواج داشت. بعد‌ها در قرن نوزدهم میلادی، عده‌ای از افراد برای بهره‌گیری از آبگرم‌های درمانی روانه مستعمرات فرانسه در اقیانوس آرام به ویژه جزیره کالدونیا می‌شدند. مورخان یاد‌آوری می‌کنند که در سال‌های آغزین قرن بیستم. دیگر حمام آفتاب در سواحل، تنها به اشراف اختصاص نداشت، بلکه طبق کارگر کشور‌های توسعه یافته هم می‌توانستند از این سفر‌ها بهره ببرند.

اندکی بعد، فعالیت‌هایی نظیر گلف، دوچرخه‌سواری، پیاده‌روی و کوه‌نوردی هم به برنامه‌های سفر توریست‌ها اضافه شد. در دو دهه اخیر، بسیاری از شهروندان کشور‌های غربی در جست‌وجوی یوگا و مدیتیشن روانه نقاط مختلف به ویژه آسیا و آمریکای جنوبی می‌شوند، مثلا آبگرم‌های معدنی قرقیزستان، سال‌هاست که به عنوان یک مقصد توریستی به شمار می‌رود.

به جز چند استثنا، اگر این مراکز،‌کارکرد درمانی تایید شده‌ای ندارند، ولی در توریسم درمانی، ما با شرایطی نوین و بدون سابقه در گذشته روبه‌رو هستیم، چراکه در اینگونه جدید، علاوه بر منافع درمانی و پزشکی، به اقتصاد این کشور‌های در حال توسعه نیز کمک می‌شود. امروزه در حوزه توریسم ما با یک بازار نوظهور در حال رشد روبه‌رو هستیم که تعدادی از کارشناسان با نامیدن آن به نام «توریسم سلامت»، تلاش کرده‌اند که کل فعالیت‌های مرتبط با آن را تحت پوشش قرار دهند.

انجام عمل‌های جراحی و یا اقدامات داندان‌پزشکی در سال‌های اخیر، به دلیل قیمت‌های مناسب این خدمات در کشور‌های در حال توسعه، با بیشترین استقبال روبه‌رو بوده است.

از سوی دیگر قیمت بالای این خدمات در کشور‌های پیشرفته، وجود لیست‌های انتظار طولانی برای عمل‌های غیر اورژانسی، قیمت‌های مناسب به دلیل ارزش نسبی اندک ارز‌های خارجی و گسترش پرواز‌های ارزان قیمت، در کنار استفاده از مزایای سفری خاطره‌انگیز در ایام تعطیلات به این سفر‌ها جذابیتی دو‌چندان داده است.

کارشناسان معتقدند که با تجهیز بیمارستان‌های مقصد به پیشرفته‌ترین دستگاه‌های پزشکی، همراه با خصوصی‌سازی این مراکز، بیماران بدون هیچ‌گونه نگرانی می‌توانند از این خدمات بهره ببرند، در نهایت اینکه با رشد تعداد جراحی‌هی زیبایی نظیر عمل جراحی پلاستیک بینی، خروج چربی‌های اضافی، عمل جراحی لیزیک چشم و حتی از بین بردن خالکوبی‌ها، ما با رشد سطح تقاضا‌ها روبه‌رو شده‌ایم به علاوه به دلیل اینکه انجام فعالیت‌های داندن‌پزشکی به ویژه انجام عمل‌های زیبایی تحت پوشش‌های بیمه‌ای کشور‌های انگلستان و استرالیا نیست، افراد زیادی در سفر‌های توریستی خود از این خدمات نیز بهره می‌برند. آقای لیوت در مقاله خود یاد‌آوری می‌کند که دسترسی افراد به قیمت‌ها در شبکه اینترنت، افول اقتصاد آسیا، جهانی شدن خدمات پزشکی و فروکشن کردن جزیانات تروریستی، از جمله مهم‌ترین دلایل رشد اینگونه جدید توریسم به شمار می‌رود.

اما بزرگترین چالش‌ها و موانع فرا‌روی این اقدامات درمانی و پزشکی را باید در عدم امکان ملاقات دوستان و اقوام با این توریست‌ها در بیمارستان، هزینه‌های زیادی ملاقات‌های بعدی با پزشک معالج و نگرانی از ایمن بودن خدمات ارائه شده دانست. منتقدان هم یاد‌آور می‌شوند که ظرفیت‌های درمانی اکثر کشور‌های مقصد به ویژه هند، حتی برای شهروندان بومی این مناطق نیز ناکافی است و با سرازیر شدن بیماران مرفه غربی جان بسیاری از آنان ممکن است به خطر بیفتد.

ما در تبلیغات توریسم درمانی با مشوق‌هایی نظیر فن‌آوری‌های نوین کیفیت مناسب و آموزش‌های خارجی کادر درمان روبه‌رو می‌شویم. دولت کوبا هم برای تبلیغ خدمات بین‌المللی خود به آمار‌های سازمان جهانی بهداشت اتکا می‌کند.

در واقع امروزه با صنعتی شدن کشور‌ها و بروز درد‌های مختلف در روح و بدون انسان‌ها و روی آوردن به عمل‌های جراحی زیبایی به صورت چشم‌‌گیر‌، بخش توریسم درمانی یکی از بخش‌های روبه رشد صنعت گردشگری در جهان و ایران به شمار می‌آید. با این‌وجود در کشورمان این دغدغه وجود دارد که آیا این بخش از توریست به شکو‌فایی می‌رسد یا علی‌رغم تشکیلاتی که برای آن در نظر گرفته شده است، فراموش می‌شود؟

در زمینه توریست درمانی و جذب گردشگران سلامت همواره باید به چهار مساله اساسی در این زمینه توجه داشت، توانمندی‌های شاغلان حرفه پزشکی، تکنولوژی‌های روز و استاندارد‌های جهانی. اقتصاد درمان و هزینه‌های درمانی و مقررات داخلی کشور از عوامل مهم گردشگر سلامت هستند.

ایران در هر چهار مورد ذکر شده نسبت به کشور‌های همسایه و خاورمیانه از توانمندی‌های بهتری برخوردار است که باید نهایت استفاده را از پتانسیل موجود برد اما متاسفانه تبلیغات مناسبی برای شناسایی توانمندی‌های پزشکی و گشدرگی ایران در خارج صورت نگرفته است و رسانه‌های دولتی و سفارت‌خانه‌ها دراین زمینه نقش موثری دارند. امروزه صنعت توریسم درمانی در جهان بالاتر از صنایع نفت و طلا قرار دارد، کم هزینه و پردر آمد‌ است.

در بخش توریسم درمانی فقط به جذب گردشگر توجه نمی‌شود، بلکه فرارتر از آن می‌تواند موقعیت و جایگاه ایران را از نظر علمی، سیاسی، اجتماعی و منطقه‌ای تقویت کند. در حالی که توریسم درمانی در بسیاری از کشور‌ها نقش مهمی در ارز‌آوری دارد و هر ساله 40 تا 50 میلیارد دلار درآمد ارزی از طریق توریسم درمانی عاید کشور‌های اروپایی و آمریکایی می‌شود، اما در ایران این صنعت جایگاه خود را باز نیافته و گام‌های نخستین را طی می‌کند.

۴۷۴۷

در حقیقت رد سال 82 برای اولین بار توریسم درمانی در گردشگری ایران از سوی وزارت بهداشت مورد توجه قرار گرفت، دولت ایران براساس برنامه‌ریزی‌های خود باید تا ایان برنامه پنجم توسعه 30 درصد از نیاز‌های درمانی و بهداشت کشور را از طریق صدور کالا خدمات پزشکی و توریسم‌ درمانی فراهم کند.