رضا زندی: آنقدر خزان دیده بود که موهایش سپید شده باشد. از پیرمرد کنار دستی اش پرسید: "دیشب مصاحبه رییس جمهور را دیدی؟" منظورش گفت و گوی تلویزیونی سه شنیه گذشته حسن روحانی بود. بی آنکه منتظر پاسخ بماند ادامه داد: "همه اش می گفت: شیب، شیب، شیب." مردم کاری به زاویه ها ندارند. دخل و خرج شان که نخواند زاویه می گیرند. "شیب افزایش قیمت حاملهای انرژی در این دوره ملایم است. متوسط افزایش قیمت حاملهای انرژی در این مرحله از اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها 50 درصد است." روحانی سعی داشت محدودیت های دولت را پیش روی مردم بگذارد. دولت قبل مصوبه مجلس را در سال 92 اجرا نکرد. مصوبه ایی که دولت را مکلف می کرد بنزین را حدود 35 درصد گران کند. احمدی نژاد ترجیح داد بار گرانی بنزین را به دوش دولت بعد بگذارد. کابینه روحانی هم که تشکیل شد، رییس جمهور نتوانست دولتش را با گرانی آغاز کند. مسیر بی بازگشت هدفمندی یارانه ها به سال 93 رسید."باید قیمت حاملهای انرژی حداقل 70درصد افزایش می‌یافت. اما دولت شیب 70 درصدی را در شرایط فعلی نمی‌پسندد. به همین دلیل درآمدهای ما 9 هزار میلیارد تومان با کاهش مواجه شد." نخستین مصاحبه سال جدید مخاطبان زیادی داشت. از سیاست مداران و احزاب تا مردم کوچه و بازار. روحانی روی لبه تیغ است. قول داده تا معیشت مردم را اصلاح کند و ناچار باید حاملهای انرژی را گران کند. بنزین اینزورها شاخص شده است.
ما به کشورهای همسایه چه کار داریم!
"کارت شناسایی دارید؟" به احتیاطش احترام می گذارم و کارت خبرنگاری ام را در اختیارش می گذارم. میان سال است و راننده تاکسی. منتظر است تا زمان سوخت گیری اش برسد. نامم را با لهجه بلند می خواند: "حله. سوالت چیه؟" از او می خواهم تا تاثیر گرانی بنزین بر افزایش قیمت کرایه ها بگوید: " ما 300 لیتر در ماه سهمیه بنزین داریم. مسافر هم معلوم نمی کند. بعضی اوقات مسافر کم است بعضی وقتها زیاد. فعلا هم که تاکسیرانی نرخهای تازه را اعلام نکرده است." هر لیتر بنزین در ترکیه حدود 7500 تومان و در عراق قریب به 4 هزار تومان است. از او می پرسم چه احساسی دارد که بنزین را نسبت به کشورهای همسایه اینقدر ارزانتر مصرف می کند: "ما با کشورهای دیگر چه کار داریم. باید شرایط کشور خودمان را ببینیم. بنزین که گران شود مسافر ما کم می شود. می روند اتوبوس و مترو سوار می شوند." امان نمی دهند جمله ام تمام شود که گرایش مردم به سمت استفاده از وسایل نقلیه عمومی خوب است: " برای ما بد است. الان از چهار را ه ولیعصر تا میدان ولیعصر نفری پانصد تومان گرفتم. اما بنزین گران شده است."
هدفمندی نمی شد 51 میلیون لیتر واردات داشتیم
شامگاه ششم تیر سال 1386، عکس های تاریخی از پمپ بنزین ها ثبت شد. هجوم مردم به پمپ بنزین ها برای اینکه یک باک بیشتر بنزین بزنند تحلیل های اجتماعی زیادی نگاشت. دولت برای اولین بار بنزین را سهمیه بندی و کارت هوشمند سوخت را به پمپ های بنزین الصاق کرد. سال قبل از آن، کل مصرف بنزین کشور 73 میلیون و 660 هزار لیتر بود. یکسال بعد از اجرای سهمیه بندی بنزین، مصرف بنزین مردم تا 66 میلیون و 900 هزار لیتر کاهش یافت. 28 آذر 89 زمان اجرای مرحله اول هدفمندی یارانه ها فرا رسید. بنزین سهمیه ایی به 400 تومان رسید و بنزین آزاد 700 تومان عرضه شد. آنهایی که چند سال سردرمدار تثبیت قیمت حاملهای انرژی بودند حالا طرفدار سرسخت اجرای سریع هدفمندی یارانه ها شده اند. متوسط رشد مصرف بنزین بین سالهای 77 تا 81، 6/7 درصد بود. اگر قرار بود همین روند رشد مصرف بنزین ادامه یابد مصرف بنزین کشور امسال باید به 115 میلیون و 500 هزار لیتر می رسید. تولید روزانه نه پالایشگاه کشور در سال گذشته نزدیک به 64 میلیون لیتر بود. اگر این روند ادامه می یافت، امروز ایران باید روزی 51 میلیون و 500 هزار لیتر بنزین وارد می کرد. کشور با وجود تحریم ها هرگز نمی توانست چنین حجمی از بنزین را وارد کند. ظرفیت های بندری و خطوط انتقالش هم وجود نداشت. سهمیه بندی بنزین و اجرای فاز هدفمندی یارانه ها افزایش بی رویه مصرف بنزین را کنترل کرد. کشور از یک بحران نجات یافت.
"مسلما هیچ کس از افزایش قیمت بنزین راضی نیست؟ خصوصا بنزین بی کیفیتی که باعث آلودگی زیاد هوا می شود." کارتش را می دهد تا متصدی پمپ بنزین باک پرایدش را پر کند. خانم میانسالی است. برای سوخت گیری به جایگاه سوخت بالاتر از میدان ولیعصر آمده است. به او یادآوری می کنم که شرکت ملی پالایش و پخش برای جلوگیری از آلودگی هوا، بنزین با استاندارد یورو 4 در جایگاه های سوخت تهران عرضه کرده است. می گوید: " به نظر شما این هوا سالم است؟ به نظر من که نیست. معمولا مرکز شهر نمی آیم. هر بار هم که می آیم سر درد می گیرم." نکته بعدی حرفهایش جالب است. وقتی درباره قیمت پیشنهادی اش برای بنزین می پرسم: "کارشناس اقتصادی نیستم. نمی دانم قیمت مناسب بنزین چقدر باید باشد. ولی هر اگر پول می دهیم باید برای جنس خوب پول بدهیم. "
اطلاعیه مهم سازمان محیط زیست کشور
چهار شنیه هفته گذشته سازمان محیط زیست بالاخره اطلاعیه صادر کرد تا رسما اعلام کند بنزین تولیدی در پتروشیمی ها آلوده است. این سازمان به صراحت گفت که بنزن و هیدروکربن های حلقوی موجود در بنزین پتروشیمی ها سرطان زاست. سازمان حفاظت محیط زیست: بنزین پتروشیمی آلوده است/ بنزن و هیدروکربن‌های حلقوی سرطان‌زا است: "چنانچه هموطنان عزیز اطلاع دارند، دولت دهم برای خنثی کردن تحریم‌ها و تأمین بنزین مورد نیاز کشور در حرکتی ضربتی و بدون برنامه‌ریزی بلند مدت اقدام به تولید بنزین پتروشیمی کرد." پتروشیمی های برزویه، بندر امام روزانه حدود 6 میلیون لیتر بنزین تولید کرده اند. پتروشمی بوعلی هم گهگاه به صورت تک محموله بجای تولید محصولات پتروشیمی اکتان افزا یا همان بنزین تولید کرده است. سازمان محیط زیست در اطلاعیه اش تلاش کرده است که مستدل سخن بگوید: " با مراجعه به منابع اطلاعاتی نظیر کتب مرجع مرتبط با صنایع نفت و گاز و پتروشیمی به راحتی قابل درک است که صنایع پتروشیمی، حلال‌های بنزن، اولئون و زایلن تولید می‌کنند. این ترکیبات بعضاً خواص احتراقی (نظیر عدد اکتان) بهتری نسبت به بنزین تولیدی پالایشگاه‌ها دارند اما سرطان‌زایی آنها اثبات شده است. لذا در هیچ نقطه‌ای از دنیا از حلال‌های تولیدی پتروشیمی به دلیل سرطان‌زایی آن به عنوان سوخت استفاده نمی‌کنند. همچنین در داخل کشور نیز هیچ کدام از موسسات علمی مرتبط نفت و گاز و پتروشیمی چنین راه میانبر، رافع مسئولیت و مضر بر سلامتی جامعه به خصوص کودکان را توصیه نمی‌کنند."حد استاندارد بنزن موجود در استاندارد یورو 4 یک درصد و میزان ترکیبات آروماتیک آن 35 درصد است." بر اساس نمونه‌های مستقیم برداشت شده از واحدهای توزیع بنزین شهر تهران و آنالیزهای انجام شده در کشور آلمان میزان آروماتیک‌ها در بنزین پتروشیمی 6/48 درصد گزارش شده است. به استناد نمونه برداری انجام شده در مرکز آزمایشگاهی سازمان محیط زیست نیز نتایج بدست آمده حاکی از بالا بودن میزان آروماتیک ها به مقدار 63/72 و میزان بنزن 98/6 در صد بوده است. مراکز دانشگاهی مستقلی نیز این آمار را تایید کرده‌اند." این آمار حیرت آور را سازمان محیط زیست کشور داده است.
100 برابر نزدیک به سرطان در تهران
مراقبت از سلامت شهروندان هرگز سیاه نمایی نیست. خاصه آنکه سازمان رسمی کشوری در این باره اطلاعیه داده باشد: "بر اساس طبقه بندی آژانس تحقیقات سرطان (IARC) که در سال 2010 انجام پذیرفته بنزن در گروه یک مواد سرطان زا قرار داشته و درسایر مجامع علمی این امر نیز به اثبات رسیده است." حالا کسانی که از تولید بنزین در پتروشیمی ها دفاع می کنند باید میزان پایبندی شان را به سلامت شهروندان نشان دهند. نکته بسیار مهم اطلاعیه رسمی سازمان حفاظت از محیط زیست این جملات است: "عدم رعایت استانداردهای فنی و زیست محیطی استفاده از بنزین تولید شده در واحدهای پتروشیمی اثرات نامطلوبی را بر سلامت شهروندان داشته است و می‌توان افزایش نرخ برخی از بیماری‌های صعب العلاج مانند سرطان را به این موضوع نسبت داد." نسبت دادن افزایش نرخ برخی بیماری های صعب العلاج مانند سرطان از به موضوع تولید بنزین در پتروشیمی ها از طرف عالی ترین مرجع حفاظت از محیط زیست موضعی نیست که بتوان به راحتی از آن گذشت. حالا نهادهای نظارتی باید پای حفظ سلامت مردم بایستند: " غلظت بنزن در بعضی نقاط تهران به بالاتر از 100 برابر حد مجاز نیز می‌رسد." اطلاعیه سازمان محیط زیست به این نکته مدعییان تولید بنزین در واحدهای پتروشیمی هم پاسخ می دهد که کیفیت بنزین پتروشیمی بهتر از برخی تولیدات پالایشگاه‌های قدیمی است: "این امر فقط در مورد عدد اکتان بالاتر بوده و این موضوع به قیمت آلایندگی بالای فرآورده مورد نظر تمام شده است. " سازمان محیط زیست در انتهای اطلاعیه اش از تصمیم دولت برای توقف تولید بنزین در پتروشیمی ها برای ارتقاء کیفیت هوا و کاهش بیماری ها حمایت کرده است.
مگر آنها خانواده ندارند؟!
بلافاصله پس از اطلاعیه سازمان محیط زیست، تعدادی از رسانه ها حتی پیش از مدیران پتروشیمی های تولید کننده بنزین به این اطلاعیه پاسخ دادند! " در حالی سازمان محیط زیست بنزین یورو4 را ملاک و استاندارد اطلاعیه خود قرار داده است که از این نوع بنزین تنها 16 میلیون لیتر در کشور تولید و بخش زیادی از آن در تهران و کرج توزیع می‌شود. این در حالی است که 45 میلیون لیتر بنزین تولیدشده در کشور فاقد این استاندارد است و بنزن و آروماتیک آنها بیش از استانداردهای یورو4 است. در این صورت باید بنزین تولیدشده در پالایشگاه‌ها هم به‌دلیل آلایندگی بالا متوقف شود." اینرا یکی خبرگزاری ها در پاسخ به سازمان محیط زیست نوشته است." فارغ از هر نوع جهت گیری در این باره یک سوال اساسی مطرح است. فلسفه وجودی پتروشیمی ها تولید مواد پتروشیمی است یا تولید بنزین؟! چرا دو پتروشیمی بندر امام و پتروشیمی بروزیه و گاهی پتروشیمی بوعلی، بجای ایفای وظیفه اصلی خود در تولید مایحتاج واحدهای زیر دست پتروشیمی، وارد بازی ایی شده اند تا بنزین تولید کنند؟ روزی که فروش بنزین به ایران تحریم شد اگر چاره ایی جز تهیه بنزین در این واحدها نبود امروز چه توجیهی برای ادامه تولید در این پتروشیمی ها وجود دارد؟ حتی اگر بتوان کمک اندکی برای بهبود هوای آلوده شهرها کرد آیا مدیران این پتروشیمی ها توجیهی برای ادامه تولید بنزین کمک کننده به سرطان زایی دارند؟! یعنی خانواده آنها در این شهرها زندگی نمی کنند؟!
بندر امام صورتهای مالی اش را منتشر کند
در همین حال هفته نامه صدا پرده از موضوع مهمی در این رابطه برداشته است: "برخی از تولید بنزین در واحدهای پتروشیمی به فکر سود اقتصادی بیشتر هستند." حدود 6 میلیون لیتر اکتان افزا (موصوف به بنزین پتروشیمی ها) در دو پتروشیمی برزویه و بندر امام تولید می شود. سهم هر کدام از این دو پتروشیمی در تولید این مقدار بنزین نصف است. سهام این پتروشیمی ها هم عرضه شده است. پتروشیمی بوعلی هم بصورت تک محموله گاهی مقداری اکتان افزا تولید می کند. ماجرای مالی دو پتروشیمی بندر امام و بروزیه اما متفاوت است. پتروشیمی بندر امام ماده "نفتا" را از آبادان می گیرد. و به ازای هر 100 تن نفتا 74 تن اکتان افزا تحویل می دهد. اضافه بر آن برای هر تن اکتان افزا 25 دلار حق العمل می گیرد. هر تن نفتا حدود 900 دلار است. خوب است پتروشیمی بندر امام صورت های مالی آن بخش را که به تولید اکتان افزا مشغولند پیش از شروع این طرح و پس از آن منتشر کند. آنوقت این شبهه بر طرف می شود که برای دریافت سود بیشتر، بجای تولید خوراک واحدهای دیگر پتروشیمی به رو به تولید اکتان افزای بنزین نکرده اند.! بهر حال بازاریابی محصولات پتروشیمی هزینه و زمان می برد. و مانند هلو در گلوی بنزین نیست. !
بروزیه چگونه سود می برد؟
ماجرای پتروشیمی بروزیه متفاوت است. این پتروشمی بنزین (اکتان افزای) تولیدی اش را با قیمت نفتا باضافه ای 220 دلار در تن به دولت می فروشد. نفتا تنی 900 دلار است. بنابراین این اکتان افزا را می تواند به قیمت 1120 دلار در تن بفروشد. این پتروشیمی هم باید صورت های مالی این بخش تولیدی خود را قبل و بعد از تولید بنزین منتشر کند تا معلوم شود چقدر از کنار تولید چنین بنزینی سود برده است. " بنزین یورو 4 استاندارد 130 تا 140 دلار در تن از بنزین تولیدی در پتروشیمی ها ارزانتر تمام می شود."پتروشیمی بروزیه اخیرا با تغییراتی تلاش کرده است تا میزان "بنزن"، ماده سرطان زا، را تا حدود 2 درصد کاهش دهد. اما اکتانش هم از 96 به 93 کاهش یافته است. در صورتی که ماهیت این مواد باید اکتان افزاست.! اگر ماجرای سود مطرح نیست بهتر است پتروشیمی ها از این معرکه فاصله بگیرند و تولید و تامین بنزین را به متولی اش بسپارند. آنوقت اگر آنها در تامین بنزین مورد نیاز کشور کوتاهی کنند باید پاسخ گو باشند. وظیفه ذاتی پتروشیمی ها تولید مواد پتروشیمی است. خاصه بخشی که اکتان افزا تولید می کند. این بخش مواد اولیه مورد نیاز سایر پتروشیمی ها را تولید می کند.
6 میلیارد دلاری که هزینه نشد
بر اساس برنامه های تدوین شده قرار بود برای ارتقاء بنزین پالایشگاه ها 15 میلیارد دالار سرمایه گذاری شود. تنها 9 میلیارد دلار از این رقم در سالهای گذشته محقق شده است. اگر مابقی این رقم هم محقق می شد آنهایی که به کیفیت نامطلوب بنزین برخی پالایشگاه ها را به رخ می کشند خوب است به این سوال هم پاسخ دهند که چرا 6 میلیارد دلار باقیمانده این طرح اخنصاص داده نشده است؟ پالایشگاه تهران 5/5 تا 6 میلیون لیتر بنزین نزدیک به یورو 4 تولید می کند. "بنزن" این پالایشگاه نزدیک به 7/1 تا 8/1 است. اگر طرح اصلاح و ارتفاء محصول این پالایشگاه به زودی اجرا شود میزان "بنزن" آن به زیر یک درصد خواهد رسید. که مطابق استانداردهای یورو 4 است.
در همین حال هفته نام صدا این هفته در گفت و گویی سیاست های وزارت نفت برای توقف تولید بنزین در پتروشیمی ها جویا شده است: "توقف تولید در پتروشیمی ها معنی ندارد. چرا که محصول تولیدی در پتروشیمی ها، که از این واحدها برای اختلاط با بنزین دریافت می شده، طبق طراحی اولیه خوراک واحدهای بعدی بوده است." توضیحات بعدی این منبع آگاه به روشنی موضع وزارت نفت را درباره آینده بنزین تولیدی در پتروشیمی ها بیان می کند: "آنچه امروز انجام می شود عدم دریافت و عدم اختلاط این فرآورده ها با بنزین است. که در نتیجه کیفیت بنزین کشور بالا رفته است." این یعنی پایان اکتان افزاها در پتروشیمی ها.
رضا کارمند وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است. چهره ایی سوخته دارد. می گوید خودرو دارد اما بدلیل هزینه هایش ترجیح می دهد از موتور استفاده کند. با موتورش که سایه بان دارد وارد پمپ بنزین شده است تا سوخت گیری کند. "دخلم با خرجم نمی خواند. برای همین از موتور استفاده می کنم. خودرو هم دارم." او به روحانی پیشنهاد می کند هزینه ها و دستمزدها را به مرحله قبل از اجرای طرح هدفمندی یارانه ها برگرداند. موضوعی نشدنی. علیرضا کارمتد پمپ بنزین است. وقتی با رانندگان صحبت می کنم می خواهد تا حرفهای او را هم بشنوم: "حقوق درست و حسابی نمی دهند و بیمه نیستم. اگر کسی کارتش را جا بگذارد تا بخواهیم ببریم تحویل دهیم بازرس می آید که اینرا از کجا آورده ای." به علیرضا یادآوری می کنم که در برخی جایگا هها بنزین سهمیه ایی را آزاد می فروشند: " بله گاهی این مساله هم هست. آنهم مقصر ما نیستیم. برخی رانندگان تاکسی هستند. شما صبح ها بیایید ده دقیقه اینجا بایستید. بالای 50 راننده اینجا صف کشیده اند تا بنزینشان را بفروشند." نمی دانم رقمش چقدر کامل است: "بنزین 400 تومانی را 700 تومان می فروختیم. 200 تومانش را خودشان بر می دارند. 100 تومان هم به ما می دهند. الان هم بنزین 700 تومنی شان را 1000 تومان می فروشند. 100 تومانش را به ما می دهند و بقیه را خودشان بر می دارند." مسوولان نظارت بر تاکسی رانی خوب است به جایگاه های سوخت سرکشی کنند. مجتبی راننده تاکسی پراید است. "بنزین رو خودم مصرف می کنم. چیزی برای فروش ندارم."
از پشت فرمان بی.ام.و : مرگ یک بار شیون یک بار
پشت فرمان بی.ام. دبلیو آبی رنگش نشسته و 60 هزار تومان پول بنزین اش را از داخل ماشین پرداخت می کند. "تا زمانی که قیمت بنزین با نرخ فوب خلیج فارس برابری نکند تورم در کشور وجود دارد. یکبار باید بنزین به قیمت واقعی برسد و تک نرخی شود. مرگ یکبار شیون یکبار." احتمالا او نه به مرگش می رسد نه به شیون اش. در بخش خصوصی فعال است و سر و وضع مرتبی دارد: "ملت باید درآمد واقعی داشته باشند. برخی سعی کرده اند گدا پروری یاد بدهند. باید اصلاحات اقتصادی اتفاق بیافند. دولت باید 80 درصد منابعش را از مالیات تامین کند. دولت باید پایش را از شرکتهای خصولتی کنار بکشد."
برنامه پنجم، بنزین را کجا می برد؟
دیگر از بنزین 700 تومانی که به هنگام سهمیه های 400 تومانی در کارت ها واریز شده بود خبری نیست. بنزین به 1000 تومان رسیده است. در حالی که بنزین سوپر در فوب خلیج فارس تنی 950 دلار است. هر تن 1300 لیتر است. پس هر لیتر بنزین با دلاری 3300 تومانی اینروزها73 سنت یا دو هزار و 411 تومان قیمت دارد. بر اساس قانون برنامه دولت باید قیمت بنزین را به بیش از 90 درصد این مقدار برساند. یعنی چیزی 2000 هزار تومان. دولت چاره ایی جز این ندارد. اگر هدفمندی را اجرا نکند هم مصرف بالا می رود هم قاچاق. کمر دولت هم زیر این بار خم شدنی است. روحانی می خواهد شیب را کنترل کند. مردم شیب را درک می کنند.
3535
نظر شما