به گزارش خبرآنلاین، همایش «نیم قرن تکاپو» با تجلیل از فعالیت های خیریه سیده رباب صدر، مدیر موسسات امام موسی صدر در لبنان و خواهر ایشان عصر روز گذشته، 17 دی ماه با حضور چهره های فرهنگی و سیاسی در مرکز فرهنگی سرچشمه برگزار شد.
رباب صدر درباره فعالیت های این موسسه می گوید: «پنجاه و دو سال پیش با هدف کمک به محرومان در یک اتاق کوچک بنیان مؤسسات امام موسی صدر با 10 شاگرد گذاشته شد. مؤسساتی که امروز در ۲۵ واحد در چهار زمینۀ آموزشی و اجتماعی و درمانی و توسعه‌ای و در مساحتی به وسعت ۳۲۰۰۰ مترمربع فعالیت می‌کند.»
او همچنین درباره وضعیت شیعیان لبنان در آن زمان توضیح می دهد: «پنجاه و دو سال پیش به شیعیان شغل‌های پایین اجتماعی داده می‌شد. هم به سبب ظلم سیاسی و هم به سبب فقر و بیسوادی و جهل؛ اما امروز در هر اداره و وزارت خانه و مؤسسه دولتی و خصوصی که می‌روی دست پروردگان مؤسسات را می‌بینی که با اعتماد به نفس می‌کنند. دست پروردگان مؤسسات، دختران و زنان مؤمن و متخصصی هستند که مشاغل و مسئولیت‌های خرد و کلان دولتی و خصوصی را اشغال کرده‌اند و در همه صحنه‌های جامعه حضور دارند.»
در این همایش که برای تجلیل از این حرکت بزرگ اجتماعی و فکری توسط موسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر با همکاری مرکز فرهنگی انقلاب اسلامی (سرچشمه) برگزار شد، رباب صدر، دکتر سارا شریعتی، حجت الاسلام زائری، مهندس مهدی فیروزان، دکتر عادل پیغامی، غضنفر رکن آبادی، سفیر سابق ایران در لبنان و طاهره توکلیان، همسر شهید محسن الله داد، از همراهان دکتر چمران و امام موسی صدر سخنرانی کردند. خلاصه برخی از سخنرانی های این همایش را به نقل از سایت موسسه امام موسی صدر در ادامه می خوانید.
*****
ای کاش تجلیل امروز به اراده‌ای خستگی‌ناپذیر برای نجات برادرم تبدیل شود
رباب صدر، خواهر امام موسی صدر و مدیر موسسات صدر در لبنان
* همه ما حاضران علیرغم تفاوت‌هایی که در نگرش و دیدگاه‌هایمان داریم حداقل در یک امر مهم وحدت عقیده داریم آن هم این واقعیت است که مسلمانان شیعه‌ای هستیم که جهانی فکر می‌کنیم و در این جهان پرتلاطم قلبمان برای آیندۀ بهتر منطقه و نسل‌های آینده می‌تپد.
* اما همیشه از تشکیل اینگونه جلسات برای تشکر و بزرگداشت رباب صدر پرهیز کرده‌ام. صمیمانه بگویم وقتی کوفی عنان هم می‌خواست مدال سازمان ملل را به اینجانب هدیه کند اجازه ندادم مراسم عمومی بگیرند. اولا اینگونه مراسم و تقدیر‌ها و تکریم‌ها ممکن است آدمی را فریفته کند و باعث لغزش آدمی به ورطه غرور و خودپرستی شود. ورطه غرور هم از اخلاص و خلوص انسان می‌کاهد و هم برکت و تأثیر خدمات انسانی را از بین می‌برد. ثانیا، حقیقت امر آن است که امام موسی صدر برادر ربوده شده‌ام بنیان‌گذار موسسات است که برای ساختار لبنان و شیعیان آن تلاش کرد. لذا اوست که باید تکریم و تقدیر شود.
* اینکه چرا این مجلس با صفا را پذیرفته‌ام و مشتاقانه در آن شرکت کرده‌ام، برای این است که این مجلس بزرگداشت شما در لبنان و جهان اسلام اثر دارد و به حمایت ایران از مؤسسه امام موسی صدر تفسیر و تعبیر می‌شود و در معادلات قدرت میان طوایف لبنان اثر می‌گذارد.
* تکریم رباب صدر ظاهر این مجلس است و در عمل این مجلس تکریم همه شیعیان است که به کار تشکیلاتی و گروهی باور دارند. بزرگداشت همه شیعیانی است که در مؤسسات امام صدر و دیگر مؤسسات خیریه و نهادهای اجتماعی داوطلبانه کار می‌کنند و جان و مال خود را زیر حملات صهیونیست‌ها و ناامنی ترور تکفیری‌ها برای پیشرفت و اعتلای شیعیان فدا می‌کنند.
* من آمده‌ام تا در بحران و تشنج امروز منطقه لزوم کار دست جمعی و وحدت را تذکر دهم. آمده‌ام تا ضرورت آشنایی و همفکری و همکاری مؤسسات خیریه کشورهای اسلامی را فریاد زنم و آمادگی و اشتیاق و اراده مؤسسات امام موسی صدر را برای همفکری و همدلی و تبادل دانش و تجربه با مؤسسات و NGO های ایران اعلام کنم.
* مجلس شما تجلیل از لبنانی‌های مسیحی و سنی و دروز است که دانش و تجربه و وقت و نیروی کار و امکانات مالیشان را در اختیار ما گذاشتند و در تاسیس مؤسسه‌ها یا عضویت در هیأت مدیره‌ها و یا پذیرفتن مسئولیت‌ها ما را یاری کرده‌اند.
* این مجلس باشکوه تجلیل از فرزند حوزه‌های علمیه اسلام است که یعنی تجلیل از حوزه‌های علمیه و استادان و همگنان اوست. و همچنین تکریم روحانی که فارغ‌التحصیل دانشگاه تهران است که یعنی تجلیل از دانشگاه تهران و استادان آن.
* تجلیل از رباب صدر، حقیقتا تجلیل از موسی صدر است که شجاعانه به میان و میدان، ایراد‌ها و انتقادهای مکتب‌های فکری و فلسفی و ادیان گوناگون رفته است و با اعتقاد به ظرفیت و توانایی اسلام به گفتگو و پاسخگویی و رهبری جامعه پرداخته است. و تجلیل از رباب صدر تجلیل از امام موسی صدر است که ۳۶ سال پیش توسط حکومت لیبی ربوده شده است. ای کاش تجلیل امروز به اراده‌ای خستگی‌ناپذیر برای نجات برادرم تبدیل شود.
رباب صدر، تکذیب خاموشی زنان در دنیای دینی است/ امام موسی صدر الگوی دیگری از مرجعیت را معرفی کرد
دکتر سارا شریعتی، فرزند دکتر شریعتی و استاد جامعه شناسی دانشگاه تهران
* در جایی خواندم که امام به خواهرشان می‌گویند که هدف ما از ایجاد مؤسسات، ایجاد دسته و دکان نیست، بلکه الگوسازی است. اینجا می‌خواهم از «الگوی مرجعیت اجتماعی و نقش زنان» در اندیشۀ امام موسی صدر صحبت کنم.
* امام موسی صدر کار اجتماعی را حتی به تبلیغ دینی نیز تقدم می‌دهد و این نوآوری بسیار بزرگی در جهان دینی ماست. این توضیح ضروری است که وقتی از امام موسی صدر صحبت می‌کنم، دقیقاً در مقام مرجع، مجتهد و عالم شیعی است و بر این نقش تأکید دارم.
* در فرهنگ دینی ما، مرجع با مفهوم تقلید پیوند می‌خورد. مرجع به معنای خاص مرجع تقلید است. کسی که برای گرفتن پاسخ پرسش‌های دینی به او مراجعه می‌شود. در دهه‌های اخیر اما کارکرد این مرجعیت فرا‌تر رفته است. در یک تفسیر در ادامه حرکت رسولان و امامان تعریف شد و با تشکیل جمهوری اسلامی به بحث فرادینی مرجعیت بسط بیشتری داده شد، اگرچه بسط حوزه اختیارات مرجع بیشتر در حوزۀ سیاسی اتفاق افتاد.
* نیم قرن پیش مهندس بازرگان در مقالۀ «انتظار مردم از مراجع»، مراجع را دعوت کرد تا در امور خیریه و خدمات اجتماعی پیش قدم شوند. به گفته او اگر مرجعیت پیش قدم باشد، شاهد خواهیم بود که ده‌ها مرکز و پروژه ساخته و فقر ریشه کن شود. نیم قرن پس از این دعوت، این انتظار هنوز برآورده نشده است.
* اگرچه امروز شاهد هستیم که بسیاری از مراجع بانی ساخت بیمارستان و دارالایتام هستند، اما این فعالیت‌ها به نسبت فعالیت‌های سیاسی کمتر به چشم می‌آید. شاید یکی از این دلایل، سبک زندگی مراجع ماست که اغلب در شهرهای مذهبی زندگی می‌کنند و پراکندگی جغرافیایی کمی دارند. مردم به سراغ آنها می‌روند و آنها کمتر خود به سراغ مردم می‌روند و بیشتر با مسئولان در ارتباط هستند تا متن مردم. مراجع دینی ارتباطتشان با اقشار اجتماعی، کمتر است. به همین ترتیب ارتباطاتشان با زنان جوانان و کودکان بسیار کمتر است.
* به این دلایل، به نظر من امام موسی صدر الگوی دیگری از مرجعیت را معرفی کرد. این معرفی در عمل بود و نه نظر، چرا که ریشه در نگاه ایشان به دین و انسان داشت. در این نگاه تا زمانی که شرایط اجتماعی جامعه فراهم نباشد، هر فعالیتی به ضد خود تبدیل می‌شود. این نگاهی است که به نظر می‌رسد پایه صورت بندی جدیدی از مرجعیت است. نگاهی که معتقد است هدف همه ادیان خدمت به انسان و خداست.
* در نگاه ایشان ایمان بدون التزام عملی ارزشی ندارد. مرجعیت اجتماعی امام موسی صدر سه شاخص گشایش، تساهل و تقریب دارد. تساهل و تقریب شیوۀ عمل امام موسی صدر بود. در سیرۀ ایشان رفتارهای نامتعارف و نامعمول با معیارهای سنتی می‌بینیم. طلبه‌ای که به دانشگاه می‌رود. کاری که در آن زمان نامعمول بود و رشته‌ای غیردینی مانند اقتصاد می‌خواند. زبان خارجی می‌آموزد، با غیر مسلمانان مراوده دارد، به کلیسا می‌رود و غیر مسلمان را به مکان مذهبی مسلمانان دعوت می‌کند؛ رفتارهایی که اکنون نیز در جامعه ما ممکن نیست. مهم‌ترین شاخص این مرجعیت اجتماعی گشایش به سمت مردم است. از نظر ایشان مراجع باید به سراغ مردم بروند، نه اینکه منتظر باشند مردم سراغ ایشان بیایند.
* امروزه تأکید امام موسی صدر به مشارکت و عمل را، به پراگماتیسم و پوپولیسم تعبیر می‌کنند که هر دو بار منفی دارند؛ ارزش هایی که تا دیروز ما را سربلند می‌کرد. ما به مردم داری و ایمان عملی افتخار می‌کردیم، اما اکنون تلاش می‌کنیم از آن تبری جوییم و این نشان دهنده آن است که در این دوره این ارزش‌ها غصب شده و چرخش به وجود آمده است.
* در این شرایط با ارائه یک الگو می‌توانیم بگوییم اعتقادات ما در عمل مشخص می‌شود. در عین حال امام موسی صدر الگوی دیگری هم ارائه می‌دهد که آن مشارکت زنان است. مشارکت زنان و نقش اجتماعی زنان جدید نیست و بیش از یک قرن از جنبش اجتماعی زنان می‌گذرد اما شاید بتوان گفت به میزانی که به راس هرم روحانیت نزدیک می‌شویم، زنان خاموش‌تر و غایب‌تر می‌شوند و زنان فعال به میزانی که از حوزه دینی دورترند، بیشتر دیده می‌شوند.
* بر اساس تحقیقی که در مورد زندگی مراجع انجام شده، از زنان‌گاه حتی در نقش مادر و همسر هم نام برده نمی‌شود. اما امام موسی صدر از زنان دعوت می‌کند که مشارکت کنند. از نظر من رباب صدر، تکذیب خاموشی زنان در دنیای دینی است. چون برخلاف سنت مراجع که میراث دارشان فرزند ارشد پسر است، این میراث به واسطۀ خواهر امام موسی صدر ادامه پیدا می‌کند.
* این بزرگداشت، پاسداشتی است از همه زنانی است که این فعالیت اجتماعی را به دست گرفتند و بسترهای عمیق را ایجاد می‌کنند و در دوران پر تزلزل ما نقاط امنی را می‌سازند. برگزاری چنین همایشی که بزرگداشت از یک زن است در دوران حیاتش، خود نوآوری جدید است. نوآوری ای که گویا سنت خاندان صدر است.
امام موسی صدر به وحدت اعتقاد دارد و این یک حرکت تاکتیکی نیست
مهدی فیروزان، داماد و خواهرزاده امام موسی صدر و مدیرعامل موسسه شهر کتاب
* شناخت تاریخ و پدیده های لبنان که عمق استراتژیک ایران است، برای همه، به ویژه نسل جوان یک ضرورت تاریخی است، عیسی مسیح می گوید درخت را از میوه اش می شناسند. امام موسی صدر نیز منظومه و سیستمی ساخته که برای شناخت آن، نمونه ای مانند خانم رباب صدر وجود دارد.
* در چهره رباب صدر که نگاه می کنیم درد عمیق تشیع و بهجت موفقیت را همزمان می بینیم. غربت تمام تنهایی ها در مواجه با صهیونیسم و مشکلات نفس اماره انسان را در کنار شادمانی پیروزی بر این دو می بینیم.
* این بانو دست پرورده منظومه امام موسی صدر است که امروز به راحتی می شود در گفتگو با ایشان روحیه تسامح را در وجودشان ببینیم. کسی که به گفتن بسنده نکند و به عمق مشکلات برود و با چالش های جامعه لبنانِ بدون دولت و امنیت کار کند، موفق شود. می خواهم از این بانو به آن منظومه برسم.
* امام موسی صدر تعریف ویژه ای از انسان دارند. تفاوت امام موسی صدر با همه مصلحان و فقها از همه ادیان این است که نگاهش به انسان متفاوت است. انسان از دیدگاه امام موسی صدر صاحب کرامت ذاتی است، قبل از آنکه دین و زبان داشته باشد.
* از نگاه امام موسی صدر انسان است و عملش. تاریخ را عمل انسان می سازد و هیچ پدیده غیرقابل پیش بینی نمی تواند موجه باشد. تنها عمل انسان اصیل است. عمل است که ماندگار است. در احادیث ما هم همین موضوع آمده است.
* نتیجه اعتقاد به کرامت انسان و عمل انسان یک منظومه فکری است که برآمده از وحی و تجربه انسانِ ماقبل و عقل است و برای ظهور این منظومه به تشکیلات نیاز دارید. از معدود مسلحان دینی که به تشکیلات توجه کرد، آن هم بیش از پنجاه سال قبل، امام موسی صدر است.
* امام موسی صدر به وحدت اعتقاد دارد و با این اعتقاد است که به مفتی اهل سنت نامه می نویسد و پیشنهادهایی عملی برای وحدت ارائه می کند. تشکیلات از نظر ایشان یک پدیده ذاتی است نه تاکتیکی. برخلاف ما که بخشی از انتخاب هایمان تاکتیکی است. اما امام موسی صدر با اعتقاد عمل می کند. با اعتقاد به اینکه در جامعه ای مانند لبنان، که محل تلاقی ادیان و فرهنگ ها و مکاتب مختلف است، می تواند به عنوان یک فقیه پاسخ دهد.
* پیشنهادم به آقای جنتی این است که این مجلس غیر از تکریم خانم رباب صدر، باعث ثبت روز گفتگو در 30 بهمن باشد. بابت اتفاق بزرگی که امام موسی صدر شکل دادند و در تاریخ لبنان ماندگار شده و متن سخنرانی امام در این کلیسا نیز تاریخی و مهم است. اگر قوانین اجازه می دهد، این روز به نام روز گفتگو در تقویم نامگذاری شود.
آنچه در موسسات امام موسی صدر بر خلاف تئوری های توسعه دیده می شود، کرامت انسان است
دکتر عادل پیغامی، استاد اقتصاد دانشگاه امام صادق و مدرس دوره های آشنایی با اندیشه امام موسی صدر
* در طول تاریخ نهادهای نوع دوستانه به دلایل متعددی تأسیس شدند. یک قسمت آن مقاصد اقتصادی و سکولار است که هرچند نهاد خیریه است، اما برای کرامت انسان نیست. فعالیت این نوع نهادها از منظر هستی شناختی، چیزی نیست که در مؤسسات امام موسی صدر با آن مواجهیم. در آن مؤسسات هدف حفظ کرامت انسان نیست، بلکه این است که پولی که باید بعدها صرف کنترل یاغی گری افراد، علیه نظام سرمایه داری شود، بخشی از آن اکنون صرف اشخاص محروم شود تا خطری متوجه سرمایه داران نباشد.
* نوع دیگر، نهادهایی هستند که خاستگاه اجتماعی دارند و با نگاه نوع دوستانه و دردمندانه، به ویژه در دنیای مسیحیت شکل گرفته اند. نوع نگاه آنها نیز به انسان و کرامت انسان با نگاه اسلام یکی نیست. اندیشۀ دینی جایگاه ویژه ای برای انسان قایل است.
* این ظلمی است بر مؤسسات امام موسی صدر، اگر بخواهیم آن را تک بعدی و مترادف با آنچه در دنیا مرسوم است، معرفی کنیم. آنچه در مؤسسات امام دیدم، آنی نبود که در تئوری های توسعه و سایر مؤسسات دیدم. آنجا کرامت انسان را دیدم.
/6262
نظر شما