اشتباه بزرگ محاسبات امنیتی عربستان

در ميان بسياري تحليل گران ارشد نظامي و سياسي اين سوال مطرح است كه آيا عمليات نظامي عربستان در يمن يك عمليات  حساب شده است يا عملياتي بي هدف با اهدافي بيش از اندازه خوشبيانه ؟ .آنچه كه فعلا مشاهده مي شود صرفا تمركز حملات و بمباران هاي هوايي روي مناطق وسيعي از محل هاي به گفته سعودي ها استقراز حوثي ها ست. اما اين مي تواند ادعايي غير دقيق با ترديد فراوان باشد.چراكه اولا هيچ منبع مستقل خبري و نظامي تا كنون آن را تاييد نكرده ،ثانيا مناطق غير نظامي تا كنون بمباران و شهروندان عادي زيادي كشته شده و زخمي شده اند ،ثالثا علائمي كه نشان دهنده تغييري در مواضع ويا ترك استحكامات نظامي حوثي ها باشد،مشاهده نشده است.به همين دليل حتي اگراز جنبه ارزش نظامي چنين عمليات گسترده ايي مورد ارزيابي قرار نگيرد،اما جاي اين سوال به قوت خود باقي ست كه تا چه زماني ائتلاف سعودي قادر به ادامه حملات هوايي خواهند بود؟.چراكه تداوم عمليات هوايي بدون به كار گيري نيروهاي زميني و پشتيباني حرفه ايي(كه در توانايي سعودي ها شك زيادي وجود دارد) اهداف جنگ نه تنها تحقق نخواهد يافت بلكه عملا بر ضد خود عمل خواهد كرد.دلايلي هر چند نه فعلا خيلي زياد اما قابل تامل در دست است كه نشان مي دهد جنگ يمن وارد چنين فاز گسستي شده است. عربستان سعودي در ابتدا، بر گرفته از 2 مولفه گستردگي حجم عمليات هوايي و حمايت هاي بين المللي (حداقل متحدان منطقه ايي) تصور مي كرد در كوتاه ترين زمان بدون به كار گيري نيروي زميني قادر خواهد بود سرنوشت نهايي جنگ را تعيين و جامعه بين المللي را در شوك يكباره آنچه "عمليات توفان قاطع " توصيف و نام گذاري كرد فرو ببرد. اما تداوم روز افزون عمليات هوايي از يك سو و عدم همراهي پاكستان و تركيه در جنگي كه ابتدا وعده همراهي با آن را داده بودند از سوي ديگر، آشكار مي كند ارزيابي هاي اوليه آنها كاملا خوشبينانه و ساده انگارانه بوده است.يك ديپلمات ارشد آسيايي مقيم مسقط پايتخت عمان مي گويد" رياض روي آنكارا و اسلام آباد به گونه ايي عجيب حساب باز كرده بود. بيشتر به اين دليل كه صرف حضورفيزيكي اين دو كشور مشروعيت عملياتي گسترده ايي را براي سعودي فراهم و ائتلاف عربي را به ائتلافي منطقه ايي و اسلامي تبديل ميكرد. من به مقامات عماني گفتم تصور اينكه آنكارا خود را درگير جنگ يمن كند يا پاكستان مسقيما نيرو به يمن اعزام نمايد بسيار مشكل و غير ممكن به نظر مي رسد. ضمن اينكه در چنين تصوراشتباهي، موضوع ايران و روابط اين كشور با همسايگان غير عربش كاملا ناديده گرفته شده. باز كردن رسمي جبهه غربي مرز هاي پاكستان به روي ايران و مرزهاي شرقي تركيه به سمت اين كشور ديوانگي تمام عيار و غير ممكني ست. مقام عماني نظرات من را تاييد كرد". صرف نظر از ديدگاه اين ديپلمات، شايد تنها جاي اين سوال باقي بماند كه چرا تركيه و پاكستان در همان ابتدا حمايت خود را از عربستان اعلام كردند؟ اين را به درستي نمي دانم. اما احتمال اينكه تحت تاثير شرايط آتي ايران و گفتگوهاي رو به جلو اتمي اين كشور با قدرت هاي جهاني، رهبران ترك نهايتا به اين نتيجه رسيده باشند كه باز كردن جبهه ايي جديد عليه ايران پس از بحران هاي سوريه و عراق، به مصلحت نبوده و نبايد بيش از اين در برابر تهران جلو رفت، در تغيير نگاه  اوليه آنها موثر بوده است. از طرفي پاره ايي منابع ديپلماتيك مقيم اسلام آباد گفته اند مذاكرات بسيار صريح،روشن و بدون پرده ظريف وزير خارجه ايران با مقامات اسلام آباد در هفته گذشته در تغيير موضع آنها بسيار نقش مهمي داشته است. اين منابع اما روشن نكردند آيا اين گفتگو ها ي صريح حاوي نوعي تهديد هم بوده يا خير؟ در صورت صحت و تاييد ،اما اين نمي تواند خيلي تعجب برانگيز باشد. موضع گيري تند وناراحتي وزارت خارجه امارات و مقامات سعودي از پاكستان و تركيه قابل درك است ،اما نشان ميدهد در ايجاد شكاف ائتلاف سعودي ،حال با هر ترفندي ايراني ها بسيارموفق عمل كرده اند.
اما صرف نظر از تمامي اين تحليل ها، انتهاي كوچه ايي كه سعودي و خصوصا شوراي همكاري خليج فارس وارد آن شده اند كجاست؟و آيا در كنار تاريكي ،پايان اين كوچه بن بست است؟ترجيح ميدهم پاسخ اين سوال منفي نباشد. نه به اعتبار موفقيت سعودي ها در يمن ،كه آن تقريبا امري محال و غير ممكن است و ریاض دیر یا زود بهای این اشتباه بزرگ خودرا خواهد داد .بلكه بيشتر به اين دليل كه رهبران سياسي عربستان كه به شدت سنتي ،پير و محافظه كارند،تحت تاثير امراي نظامي جوان و ماجراجو چون وزير دفاع محمد بن سلمان 30 ساله،ممكن است دست به اقدامات خام ويا اتخاذ تصميماتي غير قابل كنترل و ديوانه وار(مانند همین حماقت حمله به یمن) بزنند كه امنيت منطقه و ثبات متزلزلي كه هم اكنون وجود دارد را به چالشي ويرانگر بكشانند. به همين دليل انتظار از تهران براي حضور فعال در محور صلح ايراني - تركي - عربي كه اعلام شده و يافتن راهي براي خروج از اين بن بست،انتظاري منطقي و ديپلماتيك به نظر ميرسد.matinmos@gmail.com