بررسی راه های رسیدن به تورم تک رقمی پایدار، در همایش پولی و ارزی / غایبان همایش چه کسانی بودند؟

مریم یعقوبی

از سال 1369 تا به امسال کمتر همایش یا سمیناری مانند سمینار سالانه سیاست های پولی  در کشور بدین شکل مستمر و در طول 25 سال برگزار شده است؛ استمراری که یکی از علل  اصلی آن  اهمیت موضوعات مورد بررسی   و حضور مقامات پولی و بانکی در بالاترین سطح است.

واقعیت این است که هر سال خصوصاً طی دهه گذشته، تمامی فعالان اقتصادی به این همایش و موضوع محوری آن به عنوان نشانه ای برای جهت گیری های کلان بانک مرکزی نگاه کرده اند.

مقامات برگزار کننده این همایش موضوع را با توجه به دغدغه و اولویت اصلی کشور در حوزه پولی و بانکی انتخاب کرده اند و مقالات و محتوا هم ناظر بر همین اولویت ها بوده است. بر همین مبنا هم فعالان اقتصادی با جمع بندی مطالبی که از طرف مقامات اقتصادی کشور ارائه می شود به یک ارزیابی کلی از دغدغه های حاکمیت و راهکارهای نهادهای حاکمیتی برای رفع آن دسترسی پیدا می کنند.

موضوع همایش:  دغدغه اصلی دولت و بانک مرکزی

همایش بیست و پنجم هم از این قائده مستثنی نبود. انتخاب موضوع "تورم تک رقمی پایدار، الزامات سیاستی و نهادی" برای همایش امسال به روشنی نشان دهنده این واقعیت بود که دستیابی به تورم تک رقمی در حال حاضر اولیت نخست دولت و بانک مرکزی بحساب می آید و در همین راستا هم به دنبال ایجاد وفاق نظری و همسوئی علمی و عملی میان صاحبنظران و فعالان پولی و بانکی کشور  برای پایدار کردن تورم تک رقمی هستند.

نگاهی به ترکیب سخنرانان، مطالب بیان شده و مقالات ارائه شده نشان دهنده این است که سعی بر این بوده تا تمام عوامل محیطی، سیاست و نهادی موثر در نرخ تورم در همایش به نوعی مورد بحث و بررسی قرار گیرد.

اصلاح بازار و تجدید ساختار مالی بنگاه های اقتصادی، بررسی تحولات و چشم انداز اقتصادی کشور، ارتقای سلامت و نظارت بانکی در راستای ثبات مالی، الزامات سیاست پولی و ارزی گذار به تورم تک رقمی، الزامات نهادی پایداری تورم تک رقمی و مدیریت بدهی بانک ها به بانک مرکزی مجموعه محورهای کلی همایش بودند که سعی شد به عنوان عوامل اصلی تاثیر گذار در تورم به آنها نگاه شود.

حضور مهمانان خارجی که تجربه و سابقه تحقیقاتی مشخص و متمرکزی در حوزه مدیریت تورم داشتند هم نشان دهنده این است که نهاد ناظر حاکمیتی به دنبال استفاده از تجارب بین المللی بوده و این همایش را به عنوان محلی برای بهره مندی از تجارب خارجی مغتنم شمرده است.

در این میان حضور مقامات بانک مرکزی اعم از رئیس کل، قائم مقام و معاونان اقتصادی و ارزی با هدف تدوین سیاست های کلان نهاد ناظر در راستای دستیابی به تورم تک رقمی پایدار بود.

بر همین مبنا رئیس کل بانک مرکزی در روز افتاحیه این همایش با بیان اینکه ثبات و پایداری اقتصاد کلان یکی از ستون های اقتصاد مقاومتی است، گفت: « ثبات اقتصادی ایجادکننده چشم انداز کلان اقتصادی  و در نتیجه، زمینه ساز تسهیل هدف گذاری کلان است. اقتصاد کشور بایستی از ثبات لازم برخوردار باشد تا به تبع آن پیش بینی پذیر شده، دچار تلاطم نشده و در عین حال چنانچه با شوکی مواجه شود، سریعاً آثار شوک را محدود کرده و بتواند به بازیابی و ادامه مسیر، حتی با شیب تندتر، بپردازد.»

وی ادامه داد: «در این راستا یکی از اهداف بانک مرکزی به عنوان سیاستگذار پولی، ایجاد ثبات اقتصادی بوده که نه تنها برای سرمایه گذاری و تولید از اهمیت بالایی برخوردار است، بلکه از منظر اقتصاد مقاومتی نیز یک راهبرد کلیدی محسوب می شود. بانک مرکزی در سال گذشته اقدامات گسترده ای در جهت اجرای اقتصاد مقاومتی با همدلی و همزبانی تیم اقتصادی دولت انجام داده و تمام سیاست های آن بر پایه اجرایی کردن مفاهیم واقعی اقتصاد مقاومتی در کشور بوده است.»

در بخش دیگری از همایش قائم مقام بانک مرکزی نیز با اشاره به اینکه کاهش نرخ تورم بی هزینه نخواهد بود، تصریح کرد: «کند شدن رشد اقتصادی در شرایط اقتصادی که قرار داریم و اینکه رشدها مثبت شده است، امری طبیعی محسوب می شود البته بانک مرکزی هم رشد اقتصادی و هم کاهش نرخ تورم را به صورت همزمان پیگیری می کند.»

کمیجانی در ارتباط با رشد اقتصادی نیز گفت: «در شرایطی که وضعیت تحریم به همین منوال ادامه یابد، رشد اقتصادی در حوالی یک درصد خواهد بود ضمن آنکه تمام بخش های اقتصادی در سال قبل با رشد مثبت مواجه بودند و می توان امیدوار به ادامه این وضعیت بود.»

حضور معاون ارزی و مدیر اجرایی ایران در صندوق بین المللی پول نیز با این هدف بود که عوامل بین المللی دخیل در تورم مثل دسترسی به منابع ارزی کشور و اطلاع از آخرین وضعیت تعاملات پولی و بانکی ایران با بانک های بین المللی هم مورد بررسی قرار گیرد.

غلامعلی کامیاب در این همایش با اشاره به نقش ارز در رسیدن به تورم تک رقمی پایدار گفت: «ذخایر و دارایی های ارزی یک مطلب و لازم است که پشتوانه خوبی برای یکسان سازی نرخ ارز از محل تنوع درآمدهای غیرنفتی نیز داشته باشیم. »
وی افزود: «در واقع جریان ورودی و خروجی ارز باید از طریق صادرات کالاها، سرمایه گذاری مستقیم، دسترسی به منابع ارزی خارجی و انتشار اوراق قرضه در بازارهای جهانی تنظیم شود. »
به گفته کامیاب، انتشار اوراق قرضه در بازارهای جهانی یکی از موثرترین عوامل در یکسان سازی نرخ ارز به شمار می رود و این امر به دولت و بانک مرکزی این اختیار را داده تا توانایی آن را داشته باشد که با موفقیت وارد بازارهای جهانی شده و منابع مورد نیاز را جمع آوری کند که البته تمام اینها در شرایط مساعد بین المللی رخ می دهد.

عدم حضور مسئولان نظارتی بانک مرکزی در همایش

با وجود حضور پررنگ مسئولان بانک مرکزی و ارائه مقالات متعدد با موضوع راهبردهای کلان و الزامات حاکمیتی برای دسترسی به تورم تک رقمی پایدار یکی از مواردی که همواره از جانب کارشناسان و مسئولان به عنوان پاشنه آشیل مدیریت بازار پولی مورد اشاره قرار می گیرد، وجود و فعالیت موسسات اعتباری بدون مجوز است.

بر همین اساس هم بخش مجزا و قابل توجهی از پنل ها و سخنرانی ها قرار بود به موضوع نظارت بر بازار پولی با محوریت راهکارهای مدیریت موسسات اعتباری فاقد مجوز بپردازد.

ولی با این حال حضور مسئولان متولی بخش نظارتی بانک مرکزی به شکل محسوسی کمرنگ بود. حمید تهرانفر معاون نظارتی بانک مرکزی با وجود برنامه ریزی های قبلی از جمله غائبان بزرگ این همایش بود. به تبع این غیبت موضوعات و مسائل مرتبط با نظارت سهم کمی از مطالب مطرح شده در همایش را به خود اختصاص داد.

حضور کمرنگ بازار سرمایه در همایش

یکی دیگر از مسائلی که طی سال های گذشته به شدت در محافل کارشناسی و نهادهای تصمیم گیری مورد توجه قرار داشت موضوع ارتباط بازار پول و بازار سرمایه کشور با همدیگر بود. رویکردهای مختلف و گاه متناقضی، از رقابت گرفته تا حمایت ، در مورد ارتباط این دو بازار وجود دارد. سهم اندک موضوعات مرتبط با بازار سرمایه و تأمین مالی بنگاه های اقتصادی از مسیر بورس و ابزار مشتقه مالی در همایش بیست و پنجم یکی دیگر از نکاتی بود که می توان از آن به عنوان نکات مغفول یاد کرد.

حتی حضور کمرنگ مقامات بازار سرمایه هم در این همایش به گونه ای نبود که بتوان از آن به عنوان نقطه امیدی برای تعامل و نقش آفرینی بیشتر بورس در کمک به تحقق تورم تک رقمی یاد کرد.

غیبت فعالان بخش خصوصی، خصوصا مسئولان اتاق های بازارگانی ایران و تهران در همایش بیست و پنجم هم از مواردی است که باید با نگاه انتقادی به آن نگریست.

اتاق های بازرگانی، اعضاء مغفول همایش

بدون شک یکی از عوامل تاثیرگذار و در عین حال تاثیرپذیر در سیاست ها و از سیاست های ناظر بر تورم، نوع تعامل بخش خصوصی با نهادهای حاکمیتی است.

اگر بپذیریم که فعالان اقتصادی خصوصی بخش واقعی اقتصاد به ویژه تولید کنندگان و صادر کنندگان طی سال های اخیر از بارزترین منتقدان شبکه بانکی کشور بوده اند غیبت نمایندگان این بخش را می توان در راستای همان گلایه مندی ها ارزیابی کرد.

گرچه به نظر می رسد بانک مرکزی می توانست با در نظر گرفتن بخشی از همایش برای فعالان بخش خصوصی سهم خود را در تلطیف فضا و حرکت به سوی برقراری تعامل ادا کند.

22339