آفرینش دستان هنرمند در انتظار رونق اقتصاد

به گزارش روزنامه ولایت،کشفیات تپه‌های باستانی دیار قزوین نشان از قدمت کاربرد و رواج هنرهای سنتی در این سرزمین دارد و کمی تامل نیاز است تا تمام زیبایی‌ها و جلوه‌گری‌های هنرهای بومی و اصیل قزوین را از نزدیک درک کرد و شناخت.
بر اساس نتایج حاصل از حفریات باستان‌شناسی در محوطه‌های پیش از تاریخ استان قزوین مخصوصا تپه‌های تاریخی دشت قزوین (قره‌تپه، تپه زاغه، تپه قبرستان) واقع در جنوب شرقی شهرستان بویین‌زهرا قدمت سکونت و آغاز شهرنشینی‌ در این منطقه به شش هزار سال پیش از میلاد می‌رسد.
تولید و کاربرد محصولات صنایع دستی به ویژه سفال در این منطقه از هزاران سال پیش رواج داشته است که آثار سفالین از حفریات یاد شده گواه بر این مدعاست. ذوق و اندیشه بالای هنرمندان و صنعتگران در این منطقه سبب شده تا از چوب، فلز، کاغذ و سایر مواد اولیه طبیعی موجود در منطقه به منظور تولید و آفرینش آثاری بی‌نظیر و منحصر به فرد استفاده نمایند.
نگاهی به هنرهای سنتی و صنایع دستی استان قزوین
هنرمندان استان در بیش از 60 رشته صنایع دستی و هنرهای سنتی فعالیت می‌کنند که در این بخش تنها به معرفی چند هنر و صنایع دستی اشاره می‌کنیم. قالیبافی به صورت روستایی و ذهنی بافت از دیرباز در منطقه قزوین رایج بوده و اغلب با طرح‌های گردان و در قالب لچک و ترنج بوده است. امروزه در مناطق الموت، بویین‌زهرا و آبیک بافت‌های قالی‌‌های ظریف و نفیس با طرح‌‌ها و نقش‌های بی‌نظیر رواج دارد.
گلیم‌بافی: بافت گلیم به روش های مختلفی انجام می‌شود که بافت گلیم‌های دو رو با بافت پیوندی و چاکدار در مناطق مختلف از جمله رودبار الموت، بویین‌زهرا، رودبار شهرستان و آبیک رایج است.
پن‌بافی: نوار بافی یا پن بافی نوعی بافندگی است که تولیدات حاصل از آن نوارهای تاری و کم عرض اما بسیار محکم و بادوام و کاربرد متنوع می‌باشد. رنگ‌های رایج در پن‌بافی الموت بیشتر سورمه‌ای، قرمز و مشکی است.
موج‌بافی: موج نوعی پارچه دستباف است که معمولا در اندازه‌های مختلف تولید می‌شود. به نظر می‌رسد این هنر در قزوین 400 سال قدمت دارد که پس از روی کار آمدن کارخانه‌های تولید پارچه از رونق افتاد و هم اکنون تنها یک نفر در این شهر به بافت آن اشتغال دارد.
گره‌چینی: اجرای گره‌های هندسی توسط چوب است که با استفاده از خطوط مستقیم شکل می‌گیرند و آلت‌های گره را به وجود می‌آورند. در قزوین می‌توان به در و پنجره مشبک گره چینی در مساجد و حسینیه‌ امینی‌ها و چهل ستون اشاره کرد.
قواره‌بری: این هنر عبارتست از بکارگیری نقوش دوار و منحنی بر روی قطعات چوبی و چیدن آن‌ها به دنبال هم برای ساختن در و پنجره. هنر قواره‌بری بر درب‌ها و پنجره‌های ابنیه تاریخی قزوین قابل مشاهده می‌باشد.
زره‌بافی: در زره‌بافی هنرمند با در هم بافتن مفتول‌های فلزی حلقه‌ای شکل به تولید زره و کلاه می‌پردازد. از آن جا که زره و خود از ابزار جنگی بود، تولید آن از قدمت زیادی برخوردار می‌باشد و قزوین از معدود مراکز هنر زره‌بافی می‌باشد.
آفرینش‌های هنرمندانه دستان این سرزمین کم نیستند. می‌توان در گوشه گوشه این خاک حماسه‌های خلق شده از انگشتان هنرمندانش را یافت که پرداختن به تمامی آن‌ها در این مجال نیست از سایر رشته‌های صنایع دستی در قزوین می‌توان به تراش شیشه، شیشه‌گری فوتی، نقاشی پشت شیشه، نقاشی روی چوب خراطی، طراحی نقوش سنتی. زیور آلات سنتی، گیوه بافی، رنگرزی سنتی، طناب‌بافی و ... اشاره کرد که برخی از آن‌ها به دست فراموشی سپرده شد و برخی نیز در حال فراموشی‌اند و یا تعداد اندکی از هنرمندان فعال آن باقی مانده‌اند.
صنایع دستی از اوج تا رفتن به حاشیه
در دنیای خشن امروز که نشانه استیلای تکنیک به روح انسان است صنایع دستی یعنی دمیدن روح لطافت به این زندگی خشن و انسان تا هست لطافت را می‌خواهد و صنایع دستی این نیاز مبرم انسان را برآورد می‌کند. این گزارش به بهانه 20 خرداد روز جهانی صنایع دستی تهیه شد که از نظرتان می‌گذرد.
ضرورت حمایت مسئولان از هنرمندان صنایع دستی
حمایت نکردن از صنعتگران و هنرمندان فعال در این عرصه، استقبال نکردن از خرید صنایع دستی داخلی، بالا بودن هزینه تولید و قیمت تمام شده، نبود رغبت در جوانان برای فعالیت در این حوزه هم از جمله مشکلاتی هستند که دامنگیر عرصه صنایع دستی شده است.
هنرمندی که در زمینه زره‌بافی فعالیت می‌کند و یک غرفه در بازارچه دائمی صنایع دستی واقع در خیابان نادری دارد، می‌گوید: مدتهاست که در این حوزه فعالیت می‌کنم و با عشق به این کار مشغولم اما متاسفانه این هنر بازار خوبی ندارد و فقط در ایام ماه محرم و صفر شاید فروش داشته باشم.
وی ادامه می‌دهد: این هنر در حال فراموشی و منسوخ شدن است، چرا که بازار خوبی برای تولید محصولات ندارد.
این بانوی فعال در هنر زره بافی تصریح می‌‌کند: نیاز است تا مسئولان میراث فرهنگی بازاری برای فروش و ارائه محصولات پیدا کنند.
با هنرمند دیگری که در بخش هنر معرق چوب در این بازارچه مشغول به کار است، صحبت کردم او نیز پایین بودن فروش محصولات را از مهم‌ترین مشکلات و دغدغه‌های خود ذکر کرد و خواستار همکاری و حمایت بیشتر مسئولان در این خصوص شد.
پایین بودن قدرت خرید مردم باعث کاهش فروش محصولات می‌شود
حصاری معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قزوین در گفتگو با ولایت در خصوص وضعیت صنایع دستی این استان می‌گوید: با توجه به بررسی‌های به عمل آمده در حوزه صنایع دستی وضعیت رو به رشد و توسعه‌ای در این بخش داریم و در حال حاضر سه هزار و 150 هنرمند در 60 رشته متنوع در این زمینه فعالیت می‌کنند.
وی در خصوص ایجاد بازار فروش صنایع دستی هنرمندان می‌گوید: تبلیغ در ادارات و میان مردم برای خرید هدایا از اجناس صنایع دستی تولید شده یکی از برنامه‌های حمایتی این سازمان از هنرمندان این رشته‌هاست.
به گفته‌ حصاری، نگاه حوزه صنایع دستی در میراث فرهنگی، ایجاد فرهنگسازی و ذوق در خانواده ایرانی برای استفاده از هنرهایی است که ریشه در فرهنگ و اقلیم سرزمینی دارد.
وی تاکید می‌کند: تاکنون استقبال خوبی از سوی ادارات در زمینه خرید هدایای صنایع دستی صورت گرفته که امیدواریم به عنوان یک فرهنگ نهادینه شود.
وی در پاسخ به سوالی پیرامون وضعیت بیمه‌ای هنرمندان صنایع دستی اظهار می‌دارد: در حال حاضر 301 نفر از هنرمندان، تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی هستند و به محض ابلاغ جدید در تابستان، هنرمندان دیگری هم تحت پوشش قرار خواهند گرفت.
حصاری با اشاره به ثبت معنوی هنر زره‌بافی و آینه‌کاری ادامه می‌دهد: در این راستا به هنرمندان مشاوره داده‌ایم که می‌توانند در کنار زره‌بافی کاربری دیگری مانند ساخت زیور آلات با همان ابزار را داشته باشند و برای محصولات خود بازاریابی کنند.
وی همچنین در خصوص هنر آینه کاری می‌گوید: در این خصوص ترمیم آینه‌کاری مساجد و امامزاده‌ها و طبق چراغ‌ها به این هنرمندان واگذار می‌شود تا بتوانند منبع درآمدی برای خود داشته باشند.
حصاری به ارتقای سطح بسته‌بندی محصولات صنایع دستی اشاره می‌کند و می‌افزاید: در حوزه صادرات محصولات، بسته‌بندی حائز اهمیت بوده و می‌بایست در این بخش سرمایه‌گذاری کرد.
به گفته‌ی معاون صنایع دستی میراث فرهنگی استان، آموزش‌های بسته‌بندی محصولات به صنعتگران و هنرمندان در دستور کار این سازمان قرار گرفته است.
حصاری قطع شدن بیمه‌ بازنشستگی هنرمندان صنایع دستی، عدم استفاده از بسته‌بندی محصولات، پایین بودن قدرت خرید مردم و عدم بازاریابی برای فروش محصولات را از جمله مهم‌ترین مشکلات هنرمندان حوزه صنایع دستی ذکر کرد.
وی تصریح کرد: اعطای وام‌های کم بهره از طریق صندوق کارآفرین امید به منظور تجهیز کارگاه و خرید کالا و توسعه مشاغل خانگی با اعطای مجوز، ارائه مشاوره در زمینه بسته‌بندی محصولات، اعزام هنرمندان به جشنواره‌ها و مسابقات کشوری، ارائه وام بلاعوض به هنرمندان از جمله مواردی است که سازمان میراث فرهنگی در جهت حمایت از هنرمندان و صنعتگران انجام می‌دهد.
حصاری به برنامه‌های روز صنایع دستی اشاره می‌کند و می‌افزاید: تجلیل از هنرمندان حوزه صنایع دستی، دیدار با ائمه جمعه در سطح شهرستان‌ها، مسابقه نقاشی‌ در بناهای تاریخی تاکستان، رونمایی از 2 کوچه در شهر نرجه و به نام‌های صنایع دستی و صدف، دیدار با فرمانداران، تولید زنده آثار هنرمندان در تولیدات چرم و رودوزی الحاقی، تولید زنده ساخت آلات موسیقی در آب انبار آقا، تولید زنده سفال در مجموعه آرازی توسط استاد جمالی از دیگر برنامه‌هایی است که در روز صنایع دستی برگزار و اجرا می‌شود.