آبشار بزن آقای رییس جمهور!

نگارنده اعتقاد ندارد که رییس جمهوری محترم در هر امری دخالت نماید بلکه معتقد است اگر در همه‌ی زمینه ها قانون، فصل‌الخطاب باشد و به‌ نحو صحیح و دقیق به موقع اجرا گزارده شود، کافی برای حصول نتیجه خصوصاً در مسایل اجتماعی و حقوق عمومی است.

عنایت رئیس جمهور و توجه ویژه وزیر ورزش و جوانان به "ملی" بودن تیم های ورزشی و انتظارات ملی از این تیم ها، انتظار زیادی نیست. کلید را قبلاً خود حسن روحانی داده بود؛ آن روزی که عکسی از ایشان در حال تماشای فوتبال در رسانه ها منتشر شد. آن تصویر، شور و هیجانی در بین مردم ایجاد کرد که رئیس جمهور را دیدید؟ خودش دارد فوتبال ها را مستقیم می بیند. این بار ظاهراً قرعه به نام ورزش دیگری است که در سال های اخیر یکی از ده قدرت برتر جهان شده است؛ "والیبال".

البته از ظاهر تصویر (بالا) مشخص است که یک شیطنت فتوشاپی (با استفاده از برنامه کامپیوتری برای بازسازی تصویر) است. این روزها هر عکسی می بینیم که جلب نظر می کند باید منتظر شویم تا مشخص شود فتوشاپ است یا نه. نمونه قبلی تصویر جعلی محمد جواد ظریف سر کلاس درس بود. اما این یکی معلوم است که فتوشاپی است و به وضوح مشخص است که فتوشاپ است.

بارها از خود پرسیده ام: چرا فقط فوتبال باید دغدغه جوانان ما باشد؟ آیا واقعاً سرمایه گذاری در کشتی، والیبال و... بهتر جواب پس نمی دهد؟ حضور خانم ها قطع نظر از دیدگاه های سیاسی، نباید بررسی کارشناسی شود؟ سازوکار نظارتی بر صداوسیما نباید سامان یابد؟ آیا واقعاً فینال باشگاهی اروپا از دید مسؤولان تلویزیون، مهمتر از والیبال ایران و لهستان (قهرمان المپیک) است؟

واقعیت این است که حمایت صرفاً مالی از ورزش و جوانان، کافی نیست. شاید به همین دلیل است که طنازی که این تصویر را ساخته از رییس جمهورش انتظاری دارد: آبشار بزن آقای رئیس جمهور!

1.       قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مبین نهادهای فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی جامعه ایران بر اساس اصول و ضوابط اسلامی است که انعکاس خواست قلبی امت اسلامی می باشد. (ر.ک.: مقدمه قانون اساسی) شوربختانه، ما از ورزشگاه ها به عنوان نهادهای فرهنگی، غافل شده ایم.

2.       به یقین، هدف از حکومت، رشد دادن انسان در حرکت به سوی نظام الهی است تا زمینه بروز و شکوفایی استعدادها به منظور تجلی ابعاد الهی -انسانی آدمی فراهم آید و این جز در گرو مشارکت فعال و گسترده تمامی عناصر اجتماع در روند تحول جامعه نمی‌‌تواند محقق شود. با توجه به این جهت، قانون اساسی زمینه چنین مشارکتی را در تمام مراحل
سرنوشت‌ساز برای همه افراد اجتماع فراهم می‌سازد تا در مسیر تکامل انسان، هر فردی خود دست اندرکار و مسؤول رشد گردد. (ر.ک.: مقدمه قانون اساسی) متأسفانه! نه ساختار ورزش امروزین ما و نه ورزشگاه های ما، هیچکدام، زمینه بروز و شکوفایی استعدادهای جوانان این مرزوبوم را به نحو کامل فراهم نکرده است.

3.                 ‎‎‎‎‎‎در تحکیم بنیادهای اقتصادی، اصل، رفع نیازهای انسان در جریان رشد و تکامل اوست و بدین جهت، در مراحل رشد، اقتصاد، وسیله است و از وسیله انتظاری جز کارایی بهتر در راه وصول به هدف نمی‌توان داشت.
با این دیدگاه، برنامه اقتصادی اسلامی، فراهم کردن زمینه مناسب برای بروز خلاقیت‌های متفاوت انسانی است و بدین جهت تأمین امکانات مساوی و متناسب و ایجاد کار برای همه افراد و رفع نیازهای ضروری جهت استمرار حرکت تکاملی او بر عهده حکومت اسلامی است. (ر.ک.: مقدمه قانون اساسی) ما نباید فقط به ساخت ساختمان هایی با عنوان "ورزشگاه" اکتفا کنیم. جوان ما نیازمند ورزش پاک در فضای سالم و عمومی است.

4.       خانواده، واحد بنیادین جامعه و کانون اصلی رشد و تعالی انسان است و در این راستا، توجه به حقوق زن و خانواده، اصل اساسی بوده و فراهم کردن امکانات جهت نیل به این مقصود از وظایف حکومت اسلامی است. (ر.ک.: مقدمه قانون اساسی) وقت آن رسیده است که موضوع حضور خانم ها در ورزشگاه ها، دقیق و کارشناسی مورد بررسی قرار گیرد و از هم اکنون، از بنیاد جامعه یعنی خانواده، پاسداری شود.

5.       ‎‎‎‎‎‎قوه مجریه به دلیل اهمیت ویژه‌ای که دارد، بایستی سازوکاری فراهم نماید تا نظام اجرایی مطلوب، با کارایی بیشتر و سرعت افزون‌تر در اجرای تعهدات اداری و وظایف اساسی،  به وجود آید. (ر.ک.: مقدمه قانون اساسی) ساختار اداری و سازمانی ورزش نیاز به بازسازی زیربنایی و نظام اجرایی کارا و متعهد دارد.

6.       وسایل ارتباط جمعی همچون رادیو و تلویزیون و مطبوعات و شبکه های اجتماعی، بایستی در جهت روند تکاملی در خدمت اشاعه فرهنگ اسلامی قرار گیرد و در این زمینه از برخورد سالم اندیشه‌های متفاوت بهره جوید. پیروی از اصول چنین قانونی که آزادی و کرامت انسانی را سرلوحه اهداف خود دانسته و راه رشد و تکامل انسان را می‌گشاید، بر عهده همگان است. (ر.ک.: مقدمه قانون اساسی) امروز، تقویت سازوکار نظارتی قوه‌ مجریه بر صداوسیما، بر همگان آشکار است. ورزش و جوان - و به تبع آن، جامعه - از بی اعتنایی به این ضرورت، آسیب جدی خواهد دید.

7.       طبق اصل‏ دوم قانون اساسی، جمهوری اسلامی‏، نظامی‏ است‏ بر پایه‏ ایمان‏ به‏ کرامت‏ و ارزش‏ والای‏ انسان‏ و آزادی‏ توأم‏ با مسؤولیت‏ او در برابر خدا؛ که‏ از راه‏  نفی‏ هر گونه‏ سلطه‏ گری‏ و سلطه‏ پذیری‏، قسط و عدل‏ و استقلال‏ سیاسی‏ و اقتصادی‏ و اجتماعی‏ و فرهنگی‏ و همبستگی‏ ملی‏ را تأمین‏ می‏ کند. (ر.ک.: اصل دوم قانون اساسی) جوان و خانواده اعم از زن و مرد و فرزندان، سرمایه انسانی و عظیم جامعه ی ورزشی است و ورزشگاه ها به عنوان مراکز فرهنگی در ایجاد و حفظ همبستگی ملی بسیار اثرگذارند.

8.       همچنین وفق اصل‏ سوم، دولت‏ موظف‏ است‏ برای‏ نیل‏ به‏ اهداف‏ اساسی‏، همه‏ امکانات‏ خود را برای‏ ایجاد محیط مساعد برای‏ رشد فضایل‏ اخلاقی‏ و بالا بردن‏ سطح‏ آگاهی‏ های‏ عمومی‏ در همه‏ زمینه‏ ها‏ و نیز آموزش‏ و پرورش‏ و تربیت‏ بدنی‏ رایگان‏ برای‏ همه‏ در تمام‏ سطوح و رفع تبعیضات‏ ناروا و ایجاد امکانات‏ عادلانه‏ برای‏ همه‏، در تمام‏ زمینه‏ های‏ مادی‏ و معنوی‏ و پی‏ ریزی‏ اقتصادی‏ صحیح‏ و عادلانه‏ بر طبق‏ ضوابط اسلامی‏ جهت‏ ایجاد رفاه‏ و رفع فقر و برطرف‏ ساختن‏ هر نوع‏ محرومیت‏ و تأمین‏ حقوق‏ همه‏ جانبه‏ افراد از زن‏ و مرد، به‏ کار برد. (ر.ک.: اصل سوم قانون اساسی)  به یقین، بحث تربیت بدنی و ورزش رایگان، قابل تأمل است اما پرسش این است که آیا حمایت معنوی از ورزش و ورزشکاران نیز جای بحث و بررسی دارد؟!

9.       دولت‏ موظف‏ است‏ وسایل‏ آموزش‏ و پرورش‏ رایگان‏ را برای‏ همه‏ ملت‏ تا پایان‏ دوره‏ متوسطه‏ فراهم‏ سازد و وسایل‏ تحصیلات‏ عالی‏ را تا سر حد خودکفایی‏ کشور به‏ طور رایگان‏ گسترش‏ دهد. (ر.ک.: اصل‏ سی ام قانون اساسی) از پرورش رایگان هم می توان به ضرورت حمایت معنوی از ورزش و ورزشکار رسید.  

10.      اصل‏ هشتم قانون اساسی صراحت دارد که دعوت‏ به‏ خیر، امر به‏ معروف‏ و نهی‏ از منکر وظیفه‏ ای‏ است‏ همگانی‏ و متقابل‏ بر عهده‏ مردم‏ نسبت‏ به‏ یکدیگر، دولت‏ نسبت‏ به‏ مردم‏ و مردم‏ نسبت‏ به‏ دولت‏. (ر.ک.: اصل‏ هشتم قانون اساسی) مطمئناً همگان باور دارند که حمایت معنوی از ورزش و ورزشکار، یک معروف و دعوت به خیر است؛ هم برای جوانان و هم برای جامعه.

11.     هیچ‏ فرد یا گروه‏ یا مقامی‏ حق‏ ندارد به‏ نام‏ حفظ استقلال‏ و تمامیت‏ ارضی‏ کشور، آزادی های‏ مشروع‏ را، هر چند با وضع قوانین‏ و مقررات‏، سلب‏ کند. (ر.ک.: اصل‏ نهم قانون اساسی) حضور خانم ها در ورزشگاه ها با وجود این مستند قانونی، محل اشکال نیست؛ فقط بایستی سازوکار اجرایی آن، از نقطه نظر فرهنگی، فراهم شود.

12.     از آنجا که‏ خانواده‏ واحد بنیادی‏ جامعه‏ اسلامی‏ است‏، همه‏ قوانین‏ و مقررات‏ و برنامه‏ریزی های‏ مربوط باید در جهت‏ پاسداری‏ از قداست‏ آن‏ و استواری‏ روابط خانوادگی‏ بر پایه‏ حقوق‏ و اخلاق‏ اسلامی‏ باشد. (ر.ک.: اصل‏ دهم قانون اساسی) نگارنده معتقد است که اگر سازوکار اجرایی حضور خانم ها در ورزشگاه ها، از نقطه نظر فرهنگی، فراهم شود، می تواند به استواری روابط خانوادگی نیز بینجامد.

13.     در فصل سوم قانون اساسی زیر عنوان "حقوق ملت"، اصل‏ نوزدهم، آمده است که؛ ‎‎‎‎‎مردم‏ ایران‏ از هر قوم‏ و قبیله‏ که‏ باشند از حقوق‏ مساوی‏ برخوردارند و هیچ چیز حتی رنگ‏ و نژاد و زبان‏، سبب‏ امتیاز نخواهد بود. (ر.ک.: اصل‏ نوزدهم قانون اساسی) اگر مردان می توانند در ورزشگاه ها حضور قانونی داشته باشند، خانم ها هم می توانند و تحقق این مهم یعنی اجرای این اصل از حقوق اساسی مردم.

14.     همه‏ افراد ملت‏ اعم‏ از زن‏ و مرد یکسان‏ در حمایت‏ قانون‏ قرار دارند و از همه‏ حقوق‏ انسانی‏، سیاسی‏، اقتصادی‏، اجتماعی‏ و فرهنگی‏ با رعایت‏ موازین‏ اسلام‏ برخوردارند. (ر.ک.: اصل‏ بیستم قانون اساسی) وقتی قانون اساسی به این صراحت از برابری حقوقی و قانونی زن و مرد سخن گفته است، بایستی به سازوکار اجرایی حضور خانم ها در ورزشگاه ها اندیشید.

15.     دولت‏ موظف‏ است‏ حقوق‏ زن‏ را در تمام‏ جهات‏ با رعایت‏ موازین‏ اسلامی‏ تضمین‏ نماید و زمینه‏ های‏ مساعد برای‏ رشد شخصیت‏ زن‏ و احیای حقوق‏ مادی‏ و معنوی‏ او را ایجاد نماید. (ر.ک.: اصل‏ بیستم و یکم قانون اساسی) شاید حضور خانم ها در ورزشگاه ها را بتوان به احیای یک حق معنوی برای جامعه ی زنان تعبیر نمود که مکمل رشد معنوی و کمال اخلاقی مردان و جوانان نیز است.

16.     و نیک می دانیم که؛ حیثیت‏، جان‏، مال‏، حقوق‏، مسکن‏ و شغل‏ اشخاص‏ از تعرض‏ مصون‏ است.‏ (ر.ک.: اصل‏ بیستم و یکم قانون اساسی) بی تردید، هر حقی از تعرض مصون است و امروزه، حضور بانوان در ورزشگاه ها، یک حق اساسی است.

17.     در اقتصاد‏ ایران،‏ تأمین‏ نیازهای‏ اساسی مربوط به آموزش‏ و پرورش‏ از وظایف قانونی دولت است. (ر.ک.: اصل‏ چهل و سوم قانون اساسی) به نظر می رسد که توجه معنوی دولت و مقام های دولتی به امر ورزش در همه ی زمینه ها، وظیفه ی قانونی دولت است.

18.     پس‏ از مقام‏ معظم رهبری،‏ رئیس‏ جمهور عالیترین‏ مقام‏ رسمی‏ کشور است‏ و مسؤولیت‏ اجرای‏ قانون‏ اساسی‏ و ریاست‏ قوه‏ مجریه‏ را جز در اموری‏ که‏ مستقیماً به‏ رهبری‏ مربوط می‏ شود، بر عهده‏ دارد. (ر.ک.: اصل‏ یکصدوسیزدهم قانون اساسی) در راستای مفاد این اصل، رعایت حقوق ملت و جوانان و جامعه ورزشی جزو وظایف ابتدایی رییس جمهوری محترم است.

19.     رئیس‏ جمهور در مجلس‏ شورای‏ اسلامی‏ سوگند یاد می‏ کند که به‏ عنوان‏ رئیس‏ جمهور، پاسدار قانون‏ اساسی‏ کشور باشد‏ و از آزادی‏ و حرمت‏ اشخاص‏ و حقوقی‏ که‏ قانون‏ اساسی‏ برای‏ ملت‏ شناخته‏ است،‏ حمایت‏ کند‏. (ر.ک.: اصل‏ یکصدوبیست ویکم قانون اساسی) یادآور می شود که رییس جمهور محترم  برای تحقق هر یک از اصول قانون اساسی و اجرای صحیح آن، قسم یاد کرده است.

20.     در صدا و سیما باید آزادی‏ بیان‏ و نشر افکار با رعایت‏ موازین‏ اسلامی‏ و مصالح‏ کشور تأمین‏ گردد. (ر.ک.: اصل‏ یکصدوهفتادوپنجم قانون اساسی) به یقین، بین "تفاوت" و "تمایز" و "تبعیض"، تفاوت هایی است که جامعه ی امروزی، تفاوت ها را درک می کند اما از تبعیض بین مردان و زنان، بی زار است. بنا بر این، تقویت سازوکار نظارت بر عملکرد صدا و سیما خصوصاً تلویزیون، از سوی مسؤول اجرای قانون اساسی یعنی رییس جمهور محترم، در خصوص موضوع، امری ضروری است.

  شاید راهکار راهبردی این مهم، توجه به دغدغه‌ی جوانان و ورزشکاران و ورزش‌دوستان باشد. دغدغه‌ی ورزش‌دوستان این است که؛ ای کاش برخی عکس‌ها همچون تصویر فتوشاپی بالا واقعیت پیدا کند و رییس جمهور محترم، دغدغه‌ی والیبال هم داشته باشد که دارد. نگارنده بر این باور است که حمایت صرفاً مالی از ورزش و امور جوانان، کافی نیست. و وقت آن رسیده که همه‌ی ورزش‌دوستان یکصدا بگویند؛

آبشار بزن آقای رئیس جمهور!

.................................................................................

*. مدرس دانشگاه و پژوهشگر مسایل حقوقی                        Tajgar.reza@gmail.com