پایان نمایشگاه لاشایی و نفرین تقوایی به خودش

اختتامیه نمایشگاه «در جستجوی گمشده» آثار فریده لاشایی هم‌زمان با سومین سالروز درگذشت این هنرمند و با حضور چهره‌هایی مانند احمد مسجدجامعی عضو شورای شهر تهران، مجید ملانوروزی، سرپرست موزه هنرهای معاصر تهران، ناصر تقوایی، تهمینه میلانی، واحد خاکدان، رضا بانگیز، کامران عدل، یعقوب امدادیان و... پنجشنبه، ششم اسفند در موزه هنرهای معاصر تهران برگزار شد. 

احمد مسجدجامعی، عضو شورای شهر تهران، گفت: «مایه خوشحالی است که این نمایشگاه قرار است در کشورهای دیگر نیز برگزار شود. ایران همیشه نماد هنر و ادب بوده است و وظیفه داریم چنین نمایشگاه‌های جامعی درباره هنرمندان معاصر کشورمان برگزار کنیم و این شیوه نمایشگاهی را تداوم دهیم».

ناصر تقوایی، کارگردان سینما و از دوستان فریده لاشایی، در این مراسم گفت: «متأسفم که چیزی که فریده از من می‌خواست را نتوانستم انجام بدهم. او دوست داشت از زندگی و کارش یک فیلم بسازم و من خودم را نفرین می‌کنم که نتوانستم این کار را به‌موقع انجام بدهم. وقتی آماده شدم که فریده دیگر در بین ما نبود. فرصت واقعی و اصلی را از دست دادم. شاید یک روز بتوانم با کمک خاطرات و آثاری که از او مانده این کار را انجام دهم. فکر می‌کنم آن‌قدر گستردگی فکر داشت که هیچ‌وقت برای معرفی او دیر نیست».

تقوایی افزود: «خیلی از آدم‌ها در جامعه ما هستند که تشعشع و دامنه نفوذ افکارشان بعد از خودشان هم دوام می‌آورد. یعنی فقط در آثارشان نیست. از خود زندگی‌شان نشئت می‌گیرد. بعید می‌دانم کسی این ویژگی را نداشته باشد و بتواند با کارش در جامعه طرفداران زیادی پیدا کند. در مورد فریده لاشایی اگر بخواهیم صحبت کنیم، درباره یک آدم چندوجهی باید حرف بزنیم. زن و مرد نه، بلکه به‌طورکلی انسان مدنظرم است. فریده یک انسان چندوجهی بود که در همه زمینه‌ها خیلی خوب کار می‌کرد. تجربه تئاتر داشت، خیلی خوب می‌نوشت و در کار خودش، نقاشی هم همین‌طور. هرجا اثر انگشتی از فریده می‌بینیم با یک کار خوب همراه است. شاید این شکوفایی منحصر به فریده یا یکی، دو نفر نباشد».

تقوایی با اشاره به نقش زنان در فرهنگ و هنر گفت: «آیا وقت آن نرسیده که همه زن‌های ما زبان باز کنند و به سخن دربیایند؟ من فکر می‌کنم مردان ما به اندازه کافی نوشتند و حرف زدند و فکرشان را نمایش داده‌اند، ولی هنوز این فرصت به دست‌ زن‌های ما نیفتاده است. معدود هستند و همان‌ها هم جای خیلی بالایی در قلب ما ایرانی‌ها دارند مثل فریده لاشایی، فروغ فرخزاد و سیمین دانشور. اینها جزء چهره‌های محوناشدنی از خاطر ما هستند؛ به دلیل نوع کار، فراخی اندیشه و جهان‌بینی وسیعی که داشتند. زن‌های ما با تمام دشواری‌ها و با وجودی که تعدادشان در کار هنر کمتر از مردان است، جای مهم‌تری را اشغال کرده‌اند. افکارشان فقط برای خودشان است و از جایی برداشت نشده است».

او در توصیف زنان ایرانی گفت: «آیا سکوت چندقرنه‌ خانم‌ها وقتی شکسته شود حاصلش این خواهد شد؟ فکر می‌کنم اگر این را ملاک بگیریم که چندسالی است فرصتی برای خانم‌ها برای ابراز عقیده حتی در سیاست پیش آمده است، اما هنوز به آن آماری که باید برسد نرسیده است. خیلی افکار زنانه در راه است که در آینده می‌تواند جامعه ما را تغییر دهد. جامعه ما هنوز مردسالار است. دوران سالاربازی دیگر ور افتاده است. حتی در شعر، نقاشی و نویسندگی زن‌ها جایگاه ویژه‌ای دارند. هوشمندی زنان ما در اجتماع خیلی بیشتر از مردها بوده، هرچند مردها مدعی‌تر بوده‌اند. شاید تعداشان به اندازه مردها نباشد، اما قوی‌تر هستند. ما به جنبش خانم‌های ایرانی احتیاج داریم».
تقوایی ادامه داد: «امیدوارم مسیر رشد فرهنگی در خانم‌های ما به‌خصوص دختران جوان قطع نشود. سال‌هاست که می‌بینم زن‌های ما بسیار فعال هستند. کار هنری از هر نوعش یک کار تمام‌وقت است. باید به زندگی روزمره انسان تبدیل شود. باید به خود زندگی شبیه شود. آن‌وقت است که این جوشش اتفاق می‌افتد. با وجودی که تعداد هنرمندان مرد ما خیلی بیشتر از خانم‌هاست، اما گاهی درخششی که در خانم‌ها می‌بینم در مردها ندیده‌ام. حتی در خودم».

این کارگردان سینما با اشاره به مشخصه‌های لاشایی گفت: «تا خودش نگفته بود هیچ‌کدام از ما متوجه بیماری‌اش نشده بودیم. فریده لاشایی در این حد خوددار بود. ‌ای‌کاش او وقت بیشتری برای خلق اثر داشت. بااین‌حال همین تعداد آثار او را هم طور دیگری دیدم. دنیایی را دیدم که قبلا آن را کشف نکرده بودم».

مانلی کیکاووسی، فرزند فریده لاشایی، نیز در بخش دیگری از این مراسم گفت: «بنیادی به نام فریده لاشایی تشکیل شده که بخش کوچکی از آن به حفظ و نگهداری آثار فریده و پشتیبانی از کار نمایشگاه‌هایش اختصاص دارد. عشق بزرگ مادرم نوشتن بود و نقاشی بیشتر برایش راهی برای گذران زندگی بود. امیدوارم بنیاد بتواند به کار نویسندگی هم بپردازد و در حد توان از نویسندگان جوان که نقد هنری یا متن آزاد می‌نویسند حمایت کنیم».

فریار جواهریان، دبیر نمایشگاه «در جستجوی گمشده»، نیز گفت: «خوشحالم که در روز درگذشت فریده دوستان او در اینجا جمع شده‌اند».
رعنا فرنود، نقاش و از دوستان فریده لاشایی، از دیگر سخنرانان مراسم بود که درباره «تصور طبیعت در نقاشی‌های فریده لاشایی» صحبت کرد و پس از آن مرجان تاج‌الدینی، پژوهشگر هنر، درباره آثار فریده لاشایی سخن گفت.  

58241