میزان و حجم توجه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سال‌های اخیر به شاعر بزرگوار و نیک‌سخن ایرانی، پروین اعتصامی کمی مشکوک به نظر می‌رسد. وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی در آخرین سخنرانی‌اش هشدار داده که «نباید از وجود بزرگانی چون پروین اعتصامی در زمانه خودمان بی‌بهره باشیم.» بعد هم از همه جوانان و نویسندگان خواسته که «راز ماندگاری پروین اعتصامی را درک کنند و بشناسند تا بدانند رمز گل کردن در محافل بزرگان چیست.»
سخنان صفارهرندی در مراسم اختتامیه‌ای ایراد شد که «جایزه ادبی پروین اعتصامی» نام داشت. به قول رفقای ما، «این در حالی است که» هنوز جوهر مهر دیپلم‌های افتخار جایزه «جشنواره فیلم پروین اعتصامی» خشک نشده است؛ جایزه‌ای که با حمایت معاونت سینمایی و نهاد ریاست جمهوری و سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و قس‌علی‌هذا برگزار شد.
قاعدتاً لازم نیست به این یادداشت فصلی مشبع در باب اهمیت پروین اعتصامی و جایگاهش در شعر و ادب پارسی ضمیمه شود؛ کیست که نداند. پرسش اما این است که چرا پروین؟ سریعاً پاسخ خواهند داد که پس منکر فضایل پروین اعتصامی شده‌ای. پرسش را تصحیح می‌کنم: چرا این همه پروین؟ چرا فقط پروین؟
واقعاً عجیب نیست که اسم جایزه ادبی ارشاد پروین باشد و همزمان اسم جایزه یک جشنواره دیگر هم همان؟ اتفاقاً قرار نیست بپرسم چرا جایزه فروغ فرخزاد و سیمین بهبهانی و دیگرانی از این دست نداریم. بالاخره خیلی هم از امور مملکتی پرت نیستم و بلیت پرواز سفرم به ایران با هواپیمایی KLM مال دیشب نیست. حرف این است که با همان منطق آقایان برای انتخاب شخصیت‌های فرهنگی، چه اتفاقی می‌افتد که دو اتفاق بزرگ و پراهمیت ما، لااقل به لحاظ ابعاد و جایزه، باید یک نام داشته باشند. نکند خدای ناکرده دستمان خالی است؟ نکند کس دیگری را پیدا نکرده‌ایم؟
نه، بعید می‌دانم. ان‌شاءا... که این طور نیست و مسئله فقط عظمت پروین است. آن وقت این سؤال پیش می‌آید که پس چرا این بانوی بزرگوار تا چند سال پیش اینقدر عزیز نبود؟ همین حالا در کل کتاب‌های دوازده سال درس و مشق با اعمال شاقه کودکان و نوجوانان ما چند شعر از پروین وجود دارد؟ تیراژ دیوانش چندتاست؟ نکند به تازگی او را کشف کرده‌ایم؟ حق کشفش از آن کیست؟ یا نکند می‌خواهیم «بکشفانیمش»؟ برای چه؟ نکند کس دیگری را پیدا نکرده‌ایم؟ نه، بعید می‌دانم.
اعلام دو جایزه برای پروین اعتصامی هیچ معنایی در سرزمین ما نمی‌تواند داشته باشد، مگر توصیه‌ای ظاهراً ملایم و مثلاً زیرکانه به بانوان و شاعره‌گان عزیز، که لطفاً شبیه خانم اعتصامی شوید تا به نامتان جایزه بگذاریم و شما هم بتوانید «رمز گل کردن در محافل بزرگان»را دریابید. این هم به خودی خود ایرادی ندارد، یعنی دارد اما فرض کنیم که ندارد. بسیار خوب؛ بنده که نه شاعرم و نه بانو، اما لطفاً یک نفر پیدا شود مانیفست فکری، زندگینامه تاریخی و مرامنامه اعتقادی این شاعر نامدار را برای بنده و دیگران تبیین کند تا ببینیم چگونه باید به ایشان اقتدا کنیم. مگر همین چند سال پیش نبود که عده‌ای از اولیای امور به یک شعر پروین اعتصامی استناد کردند و چهره درهم کردند و ابرو به گره انداختند و بحث ممیزی کتاب این شاعر نامدار را پیش کشیدند؟ لااقل تکلیف همان «جوانان»را روشن کنیم. به کدام قبله باید اقتدا کنند؟ یا نکند در کشفیات جدید ادیبان این روزی، اشعاری از این دست جزو ملحقات و نامستندات محسوب می‌شوند؟ تاریخ معاصر ما تجربه دکتر علی شریعتی را در حافظه خود دارد. بزرگمردی که روزگاری در خط مقدم مبارزه و تربیت نسل جوان بود و مدتی که گذشت تبدیل شد به کسی که حرف‌های خوبی دارد اما تعداد حرف‌های بدش هم کم نیست.
اهل فرهنگ پروین را می‌شناسند، خوب و بدش را هم می‌دانند و اگر عزیزش می‌دارند و بر صدرش می‌نشانند، از این روست که او را با تمام ویژگی‌هایش، همان‌گونه که هست شایسته تقدیر می‌دانند. راز ماندگاری پروین هم نه سخنرانی‌های اغراق‌آمیز بوده و نه سکه باران‌های جشنواره‌ای که اختر چرخ ادب را نیازی به دایره و دمبک و نمایش و شو نیست.
اهل سیاست اما اگر می‌خواهند هر روز تابلوی جدیدی به نام این بزرگوار علم کنند، و زیر بیرقش به نصیحت خلایق بپردازند، باید حواسشان را جمع کنند. معلوم نیست همیشه فرجام کار همان باشد که ما می‌اندیشیم.
نظر شما