چهارمين نشست سه‌جانبه محمدجواد ظريف، المار محمد ياروف و چاوش اوغلو وزراي امور خارجه ايران، جمهوري آذربايجان و تركيه، بعدازظهر روز گذشته در رامسر برگزار شد. هدف از برگزاري اين نشست، تقويت و گسترش مناسبات سه كشور از طريق اجراي پروژه‌هاي سه‌جانبه و بررسي تحولات منطقه‌اي اعلام شده است. درخصوص دستاوردهاي سه نشست پيشين و پتانسيل اين قبيل نشست‌ها براي ارتقاي رابطه سه كشور با افشار سليماني، سفير پيشين ايران در آذربايجان و تحليل‌گر مسائل اين منطقه گفت‌وگوي كوتاهي داشتيم:
در نخستين نشست سه‌جانبه ايران، آذربايجان و تركيه، طرفين به يك بيانيه هشت‌بندي رسيدند كه اصلي‌ترين فاكتور آن تقويت رشد همكاري‌هاي اقتصادي روابط سه كشور با يكديگر بود. در چهار سال گذشته، ايران تحريم بوده است. ايران در فضاي پسابرجام چقدر قدرت مانور دارد تا بتواند از اين ظرفيت استفاده كند؟
در اينكه فضاي پسابرجام به مرور زمان برخي از فرصت‌هاي از دست رفته را به ايران باز مي‌گرداند، ترديدي نيست اما آنچه از اهميت بيشتري برخوردار است، استفاده از فرصت جديد است. مناسبات دو جانبه تركيه و آذربايجان در زمينه‌ها و سطوح مختلف بسيار بيشتر و با كيفيت‌تر از روابط ايران و آذربايجان است، در عين حال همگرايي باكو و آنكارا هم بيشتر از همگرايي باكو و تهران است كه در كم و كيف روابط موثر است. با اين حال، سه كشور مي‌توانند با تاكيد بر نقاط اشتراك و تقويت اعتماد متقابل بر اساس نيازها و امكانات‌شان همكاري‌هاي مختلفي در زمينه‌هاي اقتصادي، تجاري، انرژي، حمل و نقلي و فرهنگي و حتي امنيتي تدارك ديده و به اجرا بگذارند، تقويت بخش خصوصي از ضرورت‌هاي چنين اقدامي محسوب مي‌شود. بخش خصوصي در تركيه قوي‌تر از بخش‌هاي خصوصي در ايران و آذربايجان است.
يكي از محورهاي مورد توافق سه كشور، همكاري‌هاي مشترك درباره مبارزه با تروريسم است. با توجه به اختلافات تهران و آنكارا در اين باره تا چه اندازه اين محور مي‌تواند به صورت عملي و واقعي متحقق شود؟
اساسا همكاري مشترك با تروريسم به رويكرد سياست خارجي كشورها و ميزان همگرايي و واگرايي آنها در مواجهه با تحولات بين‌المللي است. هرچه اين واگرايي بيشتر باشد، همكاري كمتر و هرچه همگرايي بيشتر باشد همكاري هم بيشتر مي‌شود. ما بايد بدانيم كه منافع مشترك، نگاه مشترك ايجاد مي‌كند و در اين راستا، اگر سه كشور رويكردهاي سياست خارجي خود را به هم نزديك كنند، بيشتر مي‌توانند در مقوله‌هاي بين‌المللي از جمله مبارزه با تروريسم همكاري كنند. بايد به تعريف يكسان و مشترك از مفهوم تروريسم برسند تا بتوانند مشتركا به مبارزه با آن بپردازند.
بررسي امكان انعقاد موافقتنامه ترجيحي سه‌جانبه ميان ايران، تركيه و آذربايجان به كجا رسيده است؟
موافقتنامه تعرفه ترجيحي هنوز به نتيجه مشخصي نرسيده است، اصولا در دوره كنوني امضاي چنين موافقتنامه‌هايي با توجه به عضويت بسياري از كشورها در سازمان تجارت جهاني و تمايل و پيگيري تعداد زيادي از كشورها براي پيوستن به اين سازمان مدنظر كشورها نيست، آنچه مهم است وجود رقابت آزاد و تسهيل امور مربوط به تجارت از قبيل حمل و نقل، فرآيندهاي گمركي و... است كه سبب افزايش سطح مراودات تجاري مي‌گردد. نيازهاي متقابل و امكانات كشورها هم تعيين‌كننده سقف تجارت خارجي است.
تا قبل از نشست رامسر، سه نشست ديگر ميان ايران، تركيه و آذربايجان برگزار شده است. اين نشست‌ها چه دستاوردهايي را داشته‌اند؟
نشست‌هاي پيشين كه بعضا با تاخير نيز برگزار شده است، بيشتر جنبه رايزني و مشورتي داشته است تا جنبه‌هاي اجرايي. ما بايد بدانيم براي اجرا شدن هر توافقي بسترهاي لازم بايد ايجاد شود.
براي توسعه امنيت مرزي سه كشور، چه اقداماتي در اين راستا انجام شده است؟
ميان سه كشور در قالب‌هاي دوجانبه سند همكاري‌هاي امنيتي و مرزي وجود دارد و نشست‌هاي دو جانبه با يكديگر برگزار مي‌كنند كه تا حدود زيادي اين همكاري‌ها سبب تقويت امنيت سه كشور شده است. البته به دليل وجود پاره‌اي مسائل سه كشور نگراني‌هايي نسبت به هم دارند كه اين موضوع هم از طريق رايزني‌هاي متناوب تا حدود قابل‌توجهي مرتفع مي‌شود، بديهي است هرگونه همكاري سه‌جانبه امنيتي نيازمند امضاي سند جامعي است تا بيشتر زمينه ديدارهاي مشترك مسوولان ذي‌ربط و تبادل اطلاعات و همكاري همه‌جانبه را فراهم كنند.
منتشر شده در روزنامه اعتماد به تاریخ 18 فروردین 1395
نظر شما