ماجده روحی- پي بردن به ريشه آيين ها و داستان شكل گيري شان كاري بس دشوار است، درست مانند فهميدن زوايا زندگي مردمي كه در شهري زندگي مي كرده اند و اكنون بقاياي آن كشف شده است. مي توان به تخيل پناه برد يا از قدرت فكر كمك كرفت. هيچ كدام اما ما را به حقيقت كامل نمي رسانند، اگر چه بر بخش هايي از آن نوري بتابانند. فهم فلسفه تولد يا شكل گيري باورها و آيين ها شايد به مدد تفسير و تعبير ممكن بشود اما تفسير فقط پرده يا پرده هايي چند از چهره شان به كنار مي زند....
با رسیدن ماه رمضان به نیمه راه، در بخش‌های بزرگی از جهان اسلام مراسمی برگزار می‌شود با عنوان " گرگعان" یا "گرگیعان". مردماني با ريشه هاي مذهبي و نژادي متفاوت ... گرگعان در مناطق مختلف نام‌هایی مختلف به خود گرفته و گاهی جزئیاتش نیز متفاوتند. اهل سنت بوشهر آن را "قرنشوه" ، ساکنان اصلی کیش " گرگعان"، بحرینی‌ها " قرقاعون"، مردم کویت و شبه جزیره قریقعان، عمانی‌ها قرنشوه، بغدادی‌ها " ماجینه" و ساکنان جنوب عراق " کرکیعان" می‌نامند.
در باره ریشه گرگعان یا گرگعه نظر غالب این است که کلمه از ریشه " قرعه" به معنی کوبید گرفته شده و حروف آن در لهجه‌های مختلف دچار قلب و تغییر شده. اهوازی‌ها عموماً در محاوره‌های روزانه، حرف قاف را به گاف بدل می‌کنند. ترجیح این منشأ شاید به دلیل بخش مهم مراسم باشد، کودکان در طول مراسم همراه با خواندن اشعاری کودکانه دو ریگی که در دست دارند به هم می‌کوبند. " گرگعان و گرگعان، الله یخلی الرضعان" در این کلمات کودکان از خدا برای شیرخواره‌ها آرزوی طول عمر می‌کنند و سلامتی. توی کوی و برزن راه می‌افتند و در همه خانه‌ها را می‌زنند. با ریگ‌ها موزون می‌کوبند و شعر می‌خوانند و هدیه طلب می‌کنند. بیشتر خوراکی و شیرینی.
گرگعان سال‌هاي سال است كه در بخش هايي از منطقه ما برپا مي شود اما بايد اعتراف كرد شناخت علل و انگيزه هاي تولد و تحولاتش در طول روزگار كمي دشوار است. برخي نويسندگان آن را به ولادت امام حسن نسبت مي دهند شاید هم زماني مراسم و روز تولد امام حسن (ع) منشأ این تفسیر از مراسم است. این گروه ریشه کلمه گرگعان را قره العین می‌دانند یعنی روشنی چشم. تولد امام حسن (ع) مایه فروغ چشم فاطمه زهرا (س).
اما می‌توان تفسيري ساده اي بر فلسفه تولد اين آيين ديد. " گرگعان عيد فطر كودكان است". كودكان پيش از رسيدن به سن تكليف اداي روزه داري، از سر شوق با بزرگان همراه مي شوند . قصد روزه مي كنند والدين اما از ترس اين كه مبادا از گرسنگي و تشنگي آسيبي به جسم و جانشان برسد، روزه كودكانه و افطار در نيم روز را سنت كردند. كودكان سحري مي خورند و روزه مي گيرند اما در ميانه راه و به اذن بزرگان روزه شان را مي خورند. افطار كودكانه!
همين بي تابي و اندكي صبوري تعميم مي يابد. بزرگان سي روز يك ماه، همه روزها از سحر تا شام روزه مي گيرند و چشم به راه آمدن هلال ماه شوال مي نشينند تا عيد كنند... جشن و سرور و... كودكان اما اين تاب و توان ندارند و در ميانه ماه بساط عيد به پا مي كنند... چهاردهمين غروب ماه رمضان و ديدن بدر يعني شروع عيد كودكان. با لباسي تميز و آراسته به در خانه ها مي روند، دعا مي خوانند؛ دعا براي شيرخواره ها... مي روند تا عيدي شان را بگيرند چون تاب و تحمل منتظر ماندن ندارند...گرگعان عيد فطر كودكانه است، عيدي كوچك پيش از عيد بزرگان....
نظر شما