خوزستان کوچک در قلب آذربایجان/ اعراب ساکن تبریز به استقبال محرم می روند

مهرداد خوشکار مقدم: اینجا نه اهواز است و نه آبادان و خرمشهر و نه حتی اندیمشک؛ صدای عزاداران عرب زبان خوزستانی را از تبریز؛ قلب آذربایجان می شنوید!

اوایل دهه 60 به دنبال شدت گرفتن جنگ تحمیلی و حملات گسترده ی زمینی، هوایی و موشکی رژیم بعث به شهرهای خوزستان، بسیاری از هموطنان ساکن در شهرهای این استان مجبور به جلای وطن شده و طعم تلخ آوارگی را به جان خریدند.

در این ایام بود که تبریز به عنوان یکی از کلانشهرهای کشور که خود زیر باران بمباران هواپیماهای عراقی قرار داشت، پذیرای بخشی از خانواده های جنگ زده خوزستانی شد.

اینک، با گذشت دو دهه از پایان جنگ تحمیلی، گروه اندکی از خانواده های جنگ زده به دیار خود بازگشته اما بخش اعظم آنها در تبریز ماندگار شده و کلونی کوچکی از اعراب تبریزی را تشکیل داده اند.

"حسینیه مهاجرین" محل تجمع، تبادل نظر و برگزاری مراسمات خوزستانی های مقیم تبریز است و در ماه محرم، بیش از هر زمان دیگری شاهد جنب و جوش و تکاپوی پیر و جوان می شود.

جعفر خفائی، عضو هیئت امنای حسینیه مهاجرین با اشاره به چگونگی حضور جنگ زدگان خوزستانی در تبریز می گوید: اوایل سال 60 به دنبال شدت گرفتن حملات رژیم بعث، خانواده های آواره توسط بنیاد جنگ زدگان وهماهنگی کمیته، بسیج و فرمانداری های هر شهرستان سازماندهی و به شهرهای میزبان منتقل شدند.

وی می افزاید: حدود 200 خانوار از جنگ زده های آواره ی شهرهایی مانند: آبادان، خرمشهر، بستان، هویزه، سوسنگرد، قصر شیرین، شوش و دزفول ابتدا به ماهشهر و سپس در دو گروه به شهرهای کرمان و تبریز منتقل شدیم.

این عضو هیئت مهاجرین جنگ تحمیلی ساکن تبریز با اشاره به دشواری های آن دوران یادآور می شود: غم و درد آوارگی، نداری، غربت، از دست دادن عزیزان و ... به تنهایی کافی است تا توان هر انسانی را بگیرد اما مهاجرین خوزستانی ابتدا با توکل به خدا و سپس یاری هموطنان توانستند تمام مشکلات را پشت سر بگذارند و به ثبات و آرامش برسند.

وی در پاسخ به اینکه برخورد و رفتار مردم تبریز با خانواده های جنگ زده چگونه بود، ضمن قدردانی از استقبال مردم این شهر می افزاید: در آن سالهای سخت، استقبال بسیار گرم مردم تبریز و کمک های مادی و معنوی آنها بود که تحمل بسیاری از مشکلات را بر ما ممکن ساخت.

خفائی با بیان اینکه اغلب خانواده های مهاجرین در شهرک امام(ره) تبریز سکونت یافته اند ادامه می دهد: در نتیجه ی پذیرش و ادغام شدن در بین مردم تبریز، بسیاری از خانوارهای خوزستانی با خانواده های آذری وصلت کرده و در این شهر ماندنی شدند.

وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به اینکه در آن سالها نیاز به وجود مکانی برای تجمع خوزستانی های مقیم تبریز احساس می شد خاطرنشان می کند: بر همین اساس نیز مسجد مهاجرین در سال 64 تاسیس و از آن سال به مرکز مراسمات خوزستانی های مقیم تبریز تبدیل شده است.

خفائی از برگزاری مراسمات مختلف دینی و آئینی محلی خوزستان در تبریز خبر داده و می گوید: همه ساله اعراب شیعه ی خوزستان ساکن تبریز ضمن تجمع در حسینه مهاجرین، با مراسم خاص خود به استقبال محرم می روند.

وی همچنین اظهار می دارد: تجمعات و برگزاری مراسمات مختلف مذهبی باعث شده بسیاری از مهاجرین سنی مذهب نیز به مذهب تشیع روی آورند.

به گفته این عضو هیئت امنای مسجد مهاجرین، سبک خاص عزاداری های این هیئت در تبریز با استقبال مردم مواجه شده و حتی برخی از مردم در آن مشارکت می کنند.

تبریز با پیشینه ی تاریخی و بافت اجتماعی ویژه ی خود، شهر عجیبی است. مردمانی که در طول تاریخ، همواره محکم و استوار مقابل بیگانگان ایستاده و تن به ذلت نداده اند. حکایت رشادت ها و سیاست های مردمان آذربایجان در برابر هجوم اعراب و مغولان تا روس های تزاری و نیروهای استبداد قجر تنها گوشه ای از حماسه های ماندگار این دیار است.

با اینحال اما برخلاف آنچه در اذهان عموم جای گرفته، آغوش تبریز برای اقوام دیگر نیز همیشه باز بوده و مردم این شهر، همواره پناه میهمانانی بوده اند که این شهر را برای موقت یا همیشه محل زندگی خود قرار داه اند. نمونه ی این مدعا، زندگی مسالمت آمیز و توام با احترام با هموطنان ارمنی از گذشته های دور و استقبال گسترده از هموطنان جنگ زده خوزستانی در سالهای اخیر بوده است.

46