فرصت‌های مشروط یک رئیس‌جمهور محدود

چهار سال پیش رئیس جمهور روحانی اگر می‌دانست برای اداره کشور این‌چنین بی‌رحمانه و سیستماتیک زیر ضربات مشت‌های مخالفان قرار خواهد گرفت،آیا باز هم خود راکاندیدای اداره کشوری می‌کرد که عمیقا در حال دست و پنجه نرم کردن با سخت‌ترین شرایط خود طی ۸ ساله گذشته قبل از آن بود?. آیت ا... هاشمی رفسنجانی از قدرتمند ترین و موثر‌ترین سیاستمداران ایران و حامی آقای حسن روحانی می‌گوید:«آنها- تیم دولت احمدی نژاد- طی ۸ سال شیره جان کشور را کشیدند. شرایط دولت حتی از زمان جنگ هم بدتر و وخیم‌تر است. امروز باید از رئیس جمهور حمایت کرد».

در واکاویی چرایی آمدن روحانی و چرایی گرایش جامعه ایرانی به او، کمتر به این نکات، مصائب و مشکلات توجه می‌شود. حسن روحانی همواره مخالفانش را بی انصاف توصیف کرده، اما آنها بر شدت حملات یک‌جانبه خود افزوده‌اند. البته این سخن لزوما به معنای تبرئه و یا نادیده گرفتن مسئولیت‌های آقای رئیس جمهور نیست. شکی نیست بخش زیادی از تقصیرها و انتقادات متوجه خود آقای روحانی است، آنگاه که اولا، درتوضیح و توصیف اقدامات و موفقیت‌های دولت مانند پروژه‌های نفت و گاز، کنترل تورم، ثبات و آرامش نسبی بازار، رشد تقریبی هفت و یا نیم درصد اقتصاد، آشکارا سکوت کرده. ثانیا، همه دولت را در توافق هسته‌ای خلاصه و آن را جدای از سایر موفقیت‌های خود مستقلا عرضه کرده است. اینکه چگونه می‌توان به بیانی منطقی برای توصیف دو سر متناقض«موفقیت در سیاست خارجی و نقطه ضعف در همان بلوک» دست یافت نکته‌ای است که آقای رئیس جمهور ضرورتا برای اقناع افکار عمومی لازم است هرچه زودتر برای آن پاسخی پیدا کند.

البته با نگاهی مستقل به پدیده روحانی کنونی به نسبت ۳سال و نیم گذشته، پیرامون چرایی سوم یعنی توافق ‌هسته‌ای او با قدرت‌های جهانی وتبعات مثبت آن برای ایران، امروز سخن گفتن از شرایط گذشته بسیار ساده و راحت است،اما این توافق همه دستاوردهای او نیست. به درستی نمی‌دانیم قضاوت توده‌ها و تصمیم آنها در انتخابات ریاست جمهوری(۱۳۹۶) ۲۰۱۷ چه خواهد بود؟ اما اگر قرار است مردم در انتخابات آتی مستقل از شرایط گذشته که آنها را به سوی روحانی سوق داد، او را براساس موقعیت حال مورد قضاوت قرار دهند (که شاید اخلاقا نتوان به آنها ایرادی گرفت) پس منطقا لازم است رئیس جمهور در حوزه عملکردی و ارتباطی خود با سازمان افکار عمومی و بدنه توده ها برخورد فعال‌تر و قانع‌کننده‌تری داشته باشد.روحانی با تکیه صرف به دستاوردهای توافق اتمی و نه الزاما هر آنچه که به سیاست خارجی دولت مربوط می‌شود، بی شک قادر نخواهد بود وارد عرصه انتخابات ریاست جمهوری سال آینده شود. البته چنین قضاوت رادیکالی الزاما به این معنا نیست که نمی‌تواند برنده انتخابات باشد. اما برای سیاستمدار زیرک و باهوشی مانند او، ارزش کیفیت رای ناشی از رضایتمندی توده‌ها با رای نارضایتی مثبت آنها، علی القاعده باید متفاوت باشد. به باور من مستقل از حمایت‌هایی که از سوی نخبگان رده بالای سیاسی مورد توجه مردم مانند آیت ا... هاشمی رفسنجانی، معطوف به روحانی است، سازمان ملی رای او در مقایسه با ۳ سال و نیم گذشته تقریبا دست نخورده باقی مانده که اقای روحانی باید از آن استفاده کند. اما این سرمایه ملی به خودی خود کارآمدی موثری در پهنه سیاسی ایران آینده ندارد اگر روحانی نتواند آن را به یک پشتوانه و سرمایه در گردش برای ادامه «حیات سیاسی و اجرایی اعتدالگرایانه و مصلحانه پیشرو» در فردای انتخابات تبدیل کند. اگر روحانی به دنبال کسب رای تاکتیکی مردم، تحت‌تاثیر گریز و ترس آنها از جبهه مقابل است، مسلما رای مثبت با کیفیت اعتراضی بالایی را کسب خواهد کرد. اما اگر به دنبال رای کیفی و سرمایه‌ای است، ضرورتا ۳ کار مهم را تا سه ماه آینده باید در دستور کار خود قرار دهد.

نخست، او که نمی‌تواند و قادر نیست واقعیات اقتصادی و اجتماعی را انکار و پنهان نگاه دارد، باید شکلی عریان‌تر از واقعیات به مردم ارائه دهد.لاجرم چاره‌ای جز این ندارد.

دوم،از تکیه بیش از اندازه روی دستاوردهای هسته‌ای و سیاست خارجی ناشی از آن فاصله گرفته و تمرکز بیشتری روی سیاست‌های داخلی مبذول دارد. در آنچه که به سیاست خارجی مربوط می‌شود آنها را به فکت‌های قابل لمس برای مردم تبدیل کند.

سوم، سطح انتظارات توده‌ها را متناسب با دستاوردهای دولت تنظیم و از ارتقاء سطح انتظارات غیر قابل تحقق اجتماعی که استراتژی اصلی مخالفان علیه اوست، اجتناب ورزد. این همان اشتباه بزرگی بود که در هنگام اعلام توافق هسته‌ای مرتکب شد.

حسن روحانی که  از سرمایه خوبی درداخل و اعتمادی کم نظیر نزد جامعه بین المللی برخورداراست، ضرورتا و منطقا به این دلیل که فرصتی تکرار نشدنی ست باید مورد حمایت قرار گیرد. او خود نیز باید بیش از دیگران به موقعیت کم نظیرش برای پیشبرد اهداف جامعه ایرانی و همراهی جامعه بین‌المللی واقف و به آن اهمیت دهد. روحانی که ثابت کرده مرد فرصت‌های تکرار نشدنی است، باید از عنصر زمان بیشترین استفاده را نصیب خود، جامعه ایرانی و دیپلماسی بین المللی نماید. -آرمان
matinmos@gmail.com