ابوالفضل کریمی: کریگ ونتر و گروه تحقیقاتی‌اش در موسسه جی.کریگ ونتر در کالیفرنیا موفق شد برای اولین بار، سلول‌های زنده سنتزی را تولید کند. آنها برای اولین بار توانسته‌اند یک نرم‌افزار ژنتیکی برای باکتریوم تولید کرده و آن را به یک سلول میزبان پیوند بزنند. میکروب تولید شده شبیه به گونه‌هایی است که توسط دی.ان.ای‌های سنتزی ساخته شده‌اند و مانند آنها رفتار می‌کند.
به گزارش بی‌بی‌سی، مشرح گزارش این پیشرفت در نشریه ساینس به چاپ رسیده و از آن به عنوان یک واقعه بسیار مهم علمی یاد می‌شود. محققان امیدوارند در نهایت بتوانند سلول‌های باکتریایی را طراحی کنند که دارو و سوخت تولید می‌کند و حتی بتوانند گازهای گلخانه‌ای را جذب کند؛ اما تعدادی از منتقدان معتقدند خطرهای زیادی بعد از تولید ارگانیسم‌های مصنوعی وجود دارد.
توضیح عکس: نشانگر شیمیایی آبی‌رنگ، توانایی یک باکتریوم ساده مجهز به ژنوم سنتزشده را به تکثیر نشان می‌دهد
کریگ ونتر و گروه همراهش قبلا توانسته بودند یک ژنوم باکتریایی سنتزی تولید کنند و ژنوم یک باکتریوم را به دیگری پیوند بزنند. اکنون دانشمندان این دو روش را ترکیب کرده و موفق به ساخت سلولی مصنوعی شده‌اند که البته فقط ژنوم آن واقعا سنتزی است.
در این روش محققان یک ژنوم باکتریایی موجود را کپی‌برداری کردند. آنها کد ژنتیکی آن را مرتب و سپس از ماشین‌های سنتری استفاده کردند تا بتوانند به طور شیمایی یک کپی از ژنوم بسازند.
دکتر ونتر در این باره به بی‌بی‌سی گفت: «ما موفق شدیم کروموزوم‌های سنتری خود را به یک سلول پذیرنده به عنوان یک ارگانیسم متفاوت پیوند بزنیم. به محض این‌که این نرم‌افزار جدید وارد سلول می‌شود، سلول آن را می‌خواند و به گونه‌هایی تبدیل می‌کند که در کد ژنتیکی آن مشخص شده است. باکتری جدید بیش از یک میلیارد بار تکثیر شده و کپی‌هایی را تولید کرده که شامل دی.ان.ای‌های سنتزی بودند و توسط آن کنترل می‌شدند. این اولین بار است که یک دی.ان.ای سنتزی در کنترل کامل یک سلول قرار دارد».
انقلاب صنعتی جدید
دکتر ونتر و همکارانش امیدوارند بتوانند با کمک این کشف جدید باکتری‌هایی تولید کنند که قادر به اجرای عملکردهای مفید هستند.
او می‌گوید: «من معتقدم که این روش جدید می‌تواند ما راز از وابستگی به نفت بی‌نیاز کند و حتی شاید بتوانیم بعضی از آسیب‌های وارد شده به محیط‌زیست را با جذب دی‌اکسید کربن منتشر شده در جو برطرف کنیم».
تیم تحقیقاتی دکتر ونتر، همکاری خود را با چند شرکت دارویی و سوختی برای طراحی و تولید کروموزوم‌های باکتری آغاز کرده که می‌تواند به تولید سوخت‌های و داروهای مفید بیانجامد. اما تعدادی از منتقدان معتقدند در مورد فواید ارگانیسم‌های سنتزی اقرار شده است.
دکتر هلن ولاک از Genewatch، سازمانی که در پیشرفت‌های فناوری ژنتیک نظارت دارد، در این باره به بی‌بی‌سی گفت: «تولید باکتری‌های سنتزی می‌تواند خطرناک باشد. اگر شما این ارگانیسم‌ها را در طبیعت رها کنید، ممکن است ضررهای بیشتری نسبت به فوایدش ما را تهدید کند. با آزاد کردن این ارگانیسم‌ها در محیط‌های آلوده با هدف پاک کردن آنها، در حقیقت شما در حال انتشار نوع جدیدی از آلودگی هستید. ما واقعا نمی‌دانیم این ارگانیسم‌ها در طبیعت چه رفتاری خواهند داشت».
کارشناس دیگری، دکتر ونتر را متهم می‌کند که نواقص و خطرات بالقوه استفاده از این روش را نادیده می‌گیرد. او در این باره گفت: «در سال 2003 / 1382 که ما اولین ویروس سنتزی را تولید کردیم، بررسی‌های اخلاقی بسیاری نسبت به این کار صورت گرفت طوری که بحث آن به کاخ سفید هم کشیده شد. آکادمی ملی علوم هم بررسی‌های زیادی در مورد این زمینه جدید علمی انجام داده است».
بحث‌های اخلاقی
دکتر گاس میکلم، ژن‌شناس دانشگاه کمبریج در این باره گفت: «کشف جدید بدون شک واقعه بسیار مهمی محسوب می‌شود. اما بحث‌های اخلاقی در مورد ایجاد حیات مصنوعی یا سنتزی هنوز هم ادامه دارد».
پروفسور جولین ساوولسکو از دانشگاه آکسفورد در این باره گفت: «پتانسیل‌های این علم در آینده بسیار دور مشخص می‌شود، اما تاثیرات آن بسیار مهم خواهد بود و خطرات مرتبط با آن نیز قابل توجه خواهد بود. بنابراین ما نیاز به ارزیابی‌های استاندارد جدیدی داریم تا از سوء استفاده از این علم جدید در زمینه نظامی یا تروریستی پیشگیری کنیم. این علم جدید می‌تواند منجر به تولید قوی‌ترین سلاح‌های زیستی شود».
اما دکتر ونتر معتقد است این پیشرفت جدید این خطرات را به همراه ندارد. او می‌گوید: «روش جدید به طور کامل توسط انستیتو فناوری ماساچوست، ام.آی.تی و سازمان think tank در واشنگتن بازبینی شده است و مشخص شده خطرات بسیار کمی در این مورد انسان را تهدید می‌کند. اکثریت موافق هستند که تهدیدات بالقوه‌ای در این مورد ممکن است وجود داشته باشد، اما قطعا فواید آن برای جامعه بسیار بیشتر خواهد بود».
نظر شما