چرا بازرسان سافا به ایران می‌آیند؟

وقتی پرواز شماره 763 ایرباس شرکت هواپیمایی هما، هنگام بلند شدن از فرودگاه استکهلم به مقصد فرودگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)، از باند لیزخورد و خارج شد، کمتر کسی تصور می‌کرد این حادثه کوچک باعث شود تا بازرسان کمیته ایمنی هوانوردی اتحادیه اروپا بار دیگر برای چک کردن هواپیماهای ایرلاین ملی به ایران سفر کنند. طی دو سال گذشته این دومین بار است که نمایندگان سافا برای بازدید از وضعیت هواپیماهای ایرانی به کشور می‌آیند و شاید بتوان گفت این موضوع در گذشته سابقه نداشته است. اینبار سافا تنها بهانه‌اش بازرسی ناوگان هما نیست، گفته می‌شود هدفش بیشتر بررسی عملکرد سازمان هواپیمایی کشوری ایران است.

ظاهرا در چند ماه اخیر از میان گزارشهای این سازمان در چگونگی نظارت بر ناوگان هما نمایندگان سافا به این نتیجه رسیدند که مشکل اصلی پروازهای ایران مسائل فنی هواپیمایشان نیست بلکه ضعف مدیریت ریشه اصلی این اتفاقات است. این بازدید گرچه در ظاهر برای اطمینان از ایمنی پروازهای ایران ایر به اروپا است. ممکن است با نتیجه ناخوشایندی برای ناوگان هوایی کشور همراه باشد.

پرواز استکهلم سرآغاز ماجرا

ماجرا از جایی شروع شد که در دی ماه سال گذشته یکی از هواپیماهای هما در فرودگاه استکهلم دچار حادثه شد؛ گرچه این ماجرا مشکل خاصی را پیش نیاورد و پرواز مربوطه با ایمنی کامل انجام گرفت. اما سافا ماموریت پیدا کرد تا برای اطمینان خاطر از پروازهای هما برخی از هواپیماهایی که از مقصد ایران به اروپا پرواز می‌کردند را مورد بازرسی قرار دهد. درادامه بررسی‌ها مشخص شد برخی از هواپیماها با اشکالاتی مواجه هستند که بیشتر از آنکه موارد فنی باشد به مسائل مدیریتی ربط داشت. این نکات باعث شد تا سافا به سازمان هواپیمایی کشوری ایران تذکردهد و از ایران ایر بخواهد برای پاره‌ای از توضیحات کارشناسانش را به اروپا بفرستد. اما گویا سافا در این باره قانع نشد و از سازمان هواپیمایی کشوری خواست توضیحات بیشتری ارسال کند تا از نظارتهای فنی و مدیریتی سازمان هواپیمایی بر ناوگان هوایی ایران اطمینان پیدا کند.

گزارشی که دردسر ساز شد

در پی این اتفاقات گفته می‌شود که سازمان هواپیمایی گزارشی در قالب 182 مورد ایراد فنی از نظارتهایی که تاکنون در بررسی هواپیماهای ایران ایر داشته در نامه‌ای به امضای رضا نخجوانی رئیس سازمان هواپیمایی کشوری برای مبرا کردن سازمان هواپیمایی کشوری و اینکه نشان دهد نظارتهای لازم را بر ناوگان هوایی کشور دارد برای سافا ارسال می‌کند. این گزارش گرچه نشان از بررسی‌های دقیق سازمان هواپیمایی داشت اما در واقع گویای مشکلات این سازمان نیز بود که در صورت آگاهی از چالش‌های شرکتهای زیرمجموعه خود می‌توانست مسائل آنها را مورد توجه قرار دهد امری که اتفاق نیفتاد. البته برخی شنیده‌ها حاکی از این است که مسائل مدیریتی و ضعفهای این سازمان در نظارت بر ناوگان به اختلافات میان رئیس سازمان هواپیمایی کشوری و زیرمجموعه‌اش بازمی گردد که بیشتر در پی تخریب شرکتهای هواپیمایی است تا حمایت از آنها. نمونه آن ماجرای سانحه هواپیمایی تابان بود که در اواخر سال گذشته رخ داد.

محدود کردن پروازهای ایران ایر به اروپا

با این حال در ابتدای سال جدید وقتی اعلام شد پروازهای هما به اروپا محدود می‌شود و در پی آن خبری منشر شد مبنی بر اینکه " کمیسیون اتحادیه اروپا بعد از انجام بازرسیها و برخی آزمایشهای فنی و امنیتی و برآورد امکان چندین سانحه هوایی جدی ممنوعیت ورود هواپیماهای شرکت ایران ایر به کشورهای عضو اتحادیه اروپا را اعلام و تاکید کرده که این ممنوعیت در سریعترین زمان ممکن اجرایی می‌شود".

 ظاهراً در اعلامیه فوق بیشتر از انکه بر محدودیت پروازهای هما تأکید شده باشد آنچه بیشتر مورد توجه قرار گرفته بود نحوه مدیریت و نظارت بر ناوگان هوایی ایران بود که بیشتر به سازمان هواپیمایی کشوری ربط داشت. اگر نظارتهای لازم را این سازمان انجام می‌دهد چرا هواپیماهای ایرانی در رعایت استانداردهای اولیه با مشکل مواجه هستند. این از جمله مواردی بود که باید سازمان هواپیمایی کشوری پاسخ گوی آن باشد.

آمادگی ایران ایر برای بازرسی سافا

در پی اعلام سافا برای بازرسی هواپیماهای ایران ایر و بررسی نظارتهای ایمنی سازمان هواپیمایی کشوری گرچه ایرادتی که در اعلامیه مربوطه ازهواپیماهای ایران ایر گرفته شده بود بیشتر به هواپیماهای نوع فوکر این شرکت برمی گشت که پیش از این نیز به اروپا سفر نمی‌ کردند (چراکه قبلا پرواز فوکر به اتحادیه اروپا از دیگر کشورهای غیر اروپایی محدود شده بود) با این حال مسئولان ایران ایر خبر می‌دهند که آمادگی لازم برای پذیرفتن نمایندگان سافا را دارند وچرا که پیش از این درسفر نمایندگان سافا در سال 2008 به ایران سربلند از این آزمایش بیرون آمده بودند و این بار نیز با چالشی خاصی مواجه نخواهند شد چراکه آمادگی لازم را دارند و این روزها سخت مشغول رفع نواقص احتمالی هستند. تا کمتر از هفت روز دیگر پذیرای نمایندگان سافا باشند.

چه کسی مقصر است؟

گرچه نمی‌توان از چالشهای مدیریتی در سازمان هواپیمایی کشوری از زمانی که نخجوانی مدیریت این سازمان را برعهده گرفته در این دوران به سادگی گذشت که مثال آن است سانحه هواپیمایی تابان است که اواخر سال گذشته رخ داد شاید نمونه تمام عیار از مدیریت نخجوانی باشد بجای آنکه مسئله را حل کند اما سریعا صورت مسئله را پاک کرد و سناریو تازه نوشت که چطور شرکتهای هواپیمایی می‌توانند آگاهانه خطا کنند و درمقابل با آنها برخورد فیزیکی کرد. از این زمان به بعد بود که رئیس جدید سازمان هواپیمایی کشوری با چالشهای جدی در مدیریت مواجه شد.

اختلافاتی که سرآغاز لرزان شدن سطوح پایه مدیریتی نخجوانی شد و امروز نیز با مسئله محدویت وشاید هم ممنوعیت پروازهای بزرگترین ایرلاین کشور ممکن است مواجه شود. با این همه باید دید وزیر راه وترابری در خصوص ادامه فعالیت این معاون خود که امروز بسیاری از نمایندگان ومدیران هوایی خواستار جابه جایی او هستند چه تصمیمی می‌گیرد؟ .