در بحث ادغام خودروسازان ابتدا باید تعیین کنیم که کدام شرکت‌ها می‌خواهند ادغام شوند. اگر قرار است یک شرکت کوچک خودروسازی در یک شرکت بزرگ و مادر ادغام شود، این امر یک اقدام تجربه شده است و نتیجه مثبتی دارد، اما اگر قرار است دو شرکت بزرگ در یکدیگر ادغام شوند، این تصمیم بحران زا است و باعث کاهش کیفیت تولید می‌شود.
در حال حاضر بحثی که برای ادغام خودروسازان در کشور مطرح است، ادغام دو شرکت ایران خودرو و سایپا است که این دو شرکت تقریباً هر کدام به تنهایی حدود 40 درصد از سهم بازار خودرو ایران را در دست دارند و در مجموع حدود 80 درصد بازار خودرو ایران تحت انحصار این دو شرکت است.
با این وجود، اگر با نگاه کارشناسی به ادغام خودروسازان نگاه شود، به این نتیجه می‌رسیم که با این وجود رقابت بین خودروسازان از میان می‌رود و تولید خودرو در کشور به یک انحصار مواجه می‌شود و این به معنی خروج ایران از فضای تجارت جهانی خودرو است.
از دیگر سو باید توجه داشت که ادغام خودروسازان زمانی می‌تواند الزام داشته باشد که شرکت‌ها به تنهایی توان تولید و رقابت با دیگر خودروسازان را نداشته باشند؛ اتفاقی در حال حاضر نیفتاده است و شرکت‌های خودروسازی ایران به تنهایی می‌توانند با صنایع خودور سازی جهانی رقابت کنند.
باید توجه داشت که این رقابت در بعد کیفیت خلاصه نمی‌شود و خودروسازان ایرانی از نظر کمیت و کیفیت و کلاس مورد نظر و قیمت خودرو می‌توانند با دیگر خودروسازان رقابت کنند.
از منظر دیگر ادغام به معنی آن نیست که کارخانجات خودروسازی کشورمان به صورت صددرصد ادغام شوند، لذا ادغام را باید در قالب هم‌افزایی تعریف کرد. از این رو هم‌افزایی در برخی از فعالیت‌ها چون تنوع محصول، کیفیت محصول، قیمت و عرضه خودرو می‌تواند مؤثر باشد.
این توضیح بیانگر آن است که باید به فکر هم افزایی دو خودروساز سایپا و ایران خودرو بود. در این راستا باید زیرساخت‌ها و ساختارهایی که می‌تواند سطح همکاری دو خودروساز کشورمان را افزایش دهد طراحی شود. به عنوان مثال در بخش طراحی و پلتفرم امکان همکاری مشترک وجود دارد. هر خودروساز می‌تواند با قیمت‌های مختلف اما با یک پلتفرم مشترک تولید کند.
به هر ترتیب ادغام را باید به عنوان یک نتیجه و محصول یاد کرد. استفاده از ظرفیت‌های تولیدی و قطعه‌سازی به منزله یکی‌شدن خودروسازان نیست. ادغام با هدف افزایش ظرفیت دو خودروساز است.
در بحث مدیریت نیز باید گفت که مدیریت کارخانجات می‌توانند جداگانه باشند اما مدیریت ساختاری و استراتژی می‌تواند در این صنعت به صورت واحد شکل گیرد.
از آنجا که هم‌افزایی با هدف حفظ رقابت بین دو خودروساز است انحصار ایجاد نمی‌شود. همچنین در یک فاصله زمانی مناسب باید تعرفه‌ها به عددی برسد که امکان افزایش صادرات برای خودروسازان داخلی و رقابت با خودروسازان خارجی فراهم شود. براساس استراتژی صنعت خودرو حداقل 50 درصد ظرفیت‌های تولیدی خودروسازان باید به کشورهای هدف صادر شود.
مسئله ادغام به دلیل تقاضای کلی خودروسازان در دنیا اجتناب‌ناپذیر است. یعنی سطح رقابت در دنیا به گونه‌ای است که مقیاس اقتصادی تولید باید رعایت شود. از طرف دیگر همان گونه که مصرف‌کننده انتظار دارد باید تا حد امکان قیمت خودروهای تولیدی را کاهش داد. زمانی که قیمت‌ها کاهش پیدا کند، هزینه‌ها باید مدیریت شود. لذا همکاری دو خودروساز در بخش طراحی و سایر خدمات می‌تواند این مهم را سبب شود. در حال حاضر هزینه‌ها به صورت موازی دوبار صورت می‌گیرد. اگر ادغام به صورت صحیح انجام شود، هزینه‌ها تقلیل می‌یابد. اگر طراحی و خدمات پس از فروش خودروسازان یکی شود، هزینه‌ها سبک‌تر و صرفه‌جویی به همراه خواهد داشت. بخش‌های مختلف کارخانه نیز این مصداق را دارد.
اگر در درازمدت بخش‌های مختلف دو شرکت سایپا و ایران خودرو ادغام شوند، قاعدتاً می‌توانند با قیمت تمام شده کمتری محصول خود را در بازار عرضه کنند و سطح رقابت خودشان را با خودروسازان خارجی افزایش دهند.
رئیس کمیته صنعت کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی
نظر شما