پروندۀ بنزین‌های آلوده چگونه بسته شد؟

متین‌دخت والی‌نژاد: درست ۸ سال پیش در ۱۳ اردیبهشت ۱۳۸۸ خبرگزاری های خارجی خبر از تحریم بنزین ایران را منتشر کردند،خبری که حکایت از آن داشت که به زودی محدودیت هایی برای واردات این محصول ایجاد خواهد شد. مسئولان وقت وزارت نفت در دولت محمود احمدی نژاد پیشنهادی به رییس جمهوری وقت دادند که بر مبنای آن تولید بنزین از طریق پتروشیمی‌های کشور امکان پذیر شود.احمدی نژاد به سرعت این پیشنهاد را پذیرفت و دستور اجرای این طرح را صادر کرد.احمدی نژاد حتی فراتر از این طرح اعلام کرد که به زودی ایران در تولید بنزین آنهم در عرض یک هفته به خودکفایی می رسد.

در نهایت طرحی که از رییس دولت اصرار و از کارشناسان هشدار در پی داشت،به «طرح طرح ضربتی افزایش تولید بنزین» معروف شد. قرار بود ظرف 48 ساعت تولید بنزین از 45 میلیون لیتر به بیش از 65 میلیون لیتر افزایش پیدا کند. هدف از این طرح نیز تامین تمام نیاز کشور به بنزین در شرایط خاص اعلام شد.محمود احمدی‌نژاد در تیرماه سال 89 اعلام کرد که «در صورت نیاز، ظرف مدت یک هفته می‌توانیم تولید بنزین خود را 20 میلیون لیتر افزایش داده و در این زمینه خودکفا شویم.» 

همزمان نقدهای کارشناسان نسبت به اجرای این طرح به دلیل بار مسایل هزینه ای و زیست محیطی مطرح شد. کارشناسان بر این باور بودند که برای هر لیتر بنزین باید 45 تا 50 تومان هزینه تولید در نظر گرفته شود.زیرا این اتفاق توجیه اقتصادی ندارد و تولید بنزین را مقرون به صرفه نیست.هزینه این تولید حتی از دورزدن تحریم ها و واردات با واسطه هم بیشتر بود.با این حال دولتمردان دولت دهم اصرارداشتند که بگویند در آن شرایط بحرانی تولید بنزین از پتروشیمی ها مقرون به صرفه تراست.

هشدارهایی که کارساز نشد

هشدارهای کارشناسان کارساز نشد.به قولی وقعی به نظرات کارشناسی نهاده نشد.طرح ضربتی تولید بنزین اجرایی شد.حاصل کار افزایش 9 میلیون لیتر تولید بنزین بود. مدت زمان زیادی نگذشت که کیفیت نازل بنزین تولید پتروشیمی ها آثار خود را در آلودگی هوای شهرها به صورت گسترده نشان داد.

بنزینی که تولید شده بود با فرمول تبدیل ظرفیت تولید گازوئیل و نفت سفید به تولید بنزین و همچنین تبدیل اتانول و متانول به بنزین،اجرایی شد. همین فرمول موجب شد که هوای شهرهابه اندازه ای آلوده شود که بر اساس اعلام مدیرعامل وقت شرکت کنترل کیفیت هوای تهران در طول سال های ۹۰ و ۹۱ حتی یک  هوای پاک یا حتی هوای سالم در تابلوهای بررسی کنترل کیفیت هوای تهران به ثبت نرسد.

ترکش این افزایش ضربتی تولید بنزین تنها به اقتصاد کشور وارد نشد، بلکه سلامت مردم نیز به خطر افتاد. به طوری که پزشکان اعلام کردند که این بنزین ها عناصری سرطان زا دارد و برای افرادی که مشکلات تنفسی یا قلبی دارند بسیار مضر بوده است.

 استفاده از این بنزین تولیدی پتروشیمی ها روز به روز خطرناک تر و هشدار ها روز به روز بیشتر می شد،هشدارهایی که تا آخرین روزهای حضور محمود احمدی نژاد در مقام رییس جمهوری بدان توجهی نشد.

با روی کار آمدن دولت یازدهم،این موضوع به سرعت در دستور کار بیژن زگنه وزیر نفت و معصومه ابتکار، رییس سازمان محیط زیست قرار گرفت. با هماهنگی هایی که انجام شد، تولید بنزین در پتروشیمی ها متوقف شد.بیژن زنگنه در اسفند سال ۹۲ اعلام کرد:«براساس گزارش شرکت پالایشگاه و پخش، بنزین تولیدی در پتروشیمی ها قطعاً آلاینده و خارج از استاندارد است و در دولت نیز توافق شده در سال 93 هیچ بنزین دریافتی از پتروشیمی نداشته باشیم و بنزین مورد نیاز را از جاهای دیگر از جمله واردات تأمین کنیم.»

انتقاد بی‌پایه به افزایش واردات نفت

توقف تولید بنزین از پتروشیمی ها صدای اعتراض گروهی را بلند کرد.گروهی که خاستگاه فکری آنها عمدتا مخالف با دولت بود.آنها به وزارت نفت انتقاد می کردند که توقف تولید بنزین در پتروشیمی ها مساوی با افزایش واردات است. منتقدان بر این باور بودند که با توجه به کاهش درآمد نفت کشور، وقت مناسبی برای افزایش واردات نفت نیست. اما دولت یازدهم با توجه به آلوده بودن بنزین های تولید شده در پتروشیمی های داخل، تولیدبنزین پتروشیمی ها را متوقف و واردات را جایگزین آن کرد.موضوعی که اگرچه بار مالی برای دولت داشت،اما در کنار این تصمیم سرمایه گذاری برای تکمیل پالایشگاه ستاره خلیج فارس در دستور کار دولت قرار گرفت.پالایشگاهی که فاز نخست آن در هفته جاری به بهره برداری رسید و قرار است در فاز دوم محصول بنزین این پالایشگاه صادر شود.

 در همین رابطه رضا پدیدار، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران در گفت و گو با خبرآنلاین گفت:«بنزینی که در داخل تولید می شد، در فرآیند پالایشگاهی نبود و در فرآیند پتروشیمی تولید می شد.در فرآیند پتروشیمی، مواد پتروشیمی را با عناصر مختلف باید مخلوط کرد و به همین ترتیب، به جای میعانات خوراک پتروشیمی سوخت دریافت کردن تبعات زیادی را دارد و در آن محصول ناخالصی ایجاد می شود.»

وی افزود:« محصولاتی که در دولت قبل توسط پتروشیمی ها تولید می شد، سرطان زا بود. تصمیمی که در دولت گذشته گرفته شد، تصمیم خطرناکی بود و قیمت تمام شده بالایی داشت. دولت یازدهم که آغاز به کار کرد، برای جلوگیری از خسارت جانبی ترجیح داد، بنزین را وارد کند.»

دولت یازدهم چهارسال تولید بنزین در داخل را متوقف کرد و همزمان مشغول توسعه پالایشگاه ها برای تولید بنزین پاک در داخل کشور بود. 

سرانجام پس از گذشت چهارسال،دولت توانست طرحی که چندین سال پیش رها شده بود ترمیم کند.قرار است با بهره برداری کامل از پالایشگاه ستاره خلیج فارس، ٣٦ میلیون لیتر بنزین با کیفیت یورو ٤ و ٥  تولید شود تا تولید بنزین کشور  را به بیش از ١٠٠ میلیون لیتر در روز افزایش دهد.رخدادی که اگرچه سخت و با صرف هزینه بدست آمد،اما آرامشی بر مردم حاکم کرد که دیگر منشا آلودگی هوا بنزین آلوده نیست.

35224