ایران عتیقه روسی نمی خواهد

جالب توجه است که تحویل این سیستم موشکی به فاکتوری برای امتیاز گیری روسیه از ایران و امریکا بیشتر شباهت داشت تا بستری برای همکاری نظامی ایران و روسیه و بیش از آنکه تابع شرایط متغیر ناشی از تحریم علیه ایران باشد، تحت تاثیر فضای موجود میان روسیه و امریکا بود.

یکی از عمده موانع پیش روی تحقق وعده روسیه در برابر ایران، مخالفت‌های رژیم صهیونیستی و امریکا با تحویل موشک‌های اس 300 روسیه به ایران مطرح شده چراکه آنها بهره‌مندی ایران از موشک‌هایی را که یکی از پیشرفته‌ترین سیستم‌های ضدهوایی در جهان محسوب می‌شد در منطقه حساسی چون خاورمیانه را پذیرا نبوده و بر ضد منافع خود می دانند. اما به نظر می رسد که فضای رابطه واشنگتن و روسیه تاثیر بیشتری بر فضای اجرای این تعهد داشت چراکه روسیه بارها از دلایل فنی برای تاخیر تحویل اس 300ها به ایران گفت و در مقاطعی که بحث تشدید تحریم ها داغ می شد، تاخیرها نیز توجیه بیشتری می یافت اما در همه این مراحل روسیه چشم انتظار قرارداد استارت دو میان خود و امریکا بود تا سرانجام و سرنوشت بسیاری از مسائل نظامی میان دو کشور و از جمله موضوع تحویل اس 300 ها را مشخص کند.

در نهایت قرارداد استارت دو میان روسیه و امریکا منعقد شد؛ باراک اوباما رئیس جمهوری امریکا و دیمیتری مدودف، رئیس جمهوری روسیه نوزدهم فروردین (8 آوریل)، پیمان تسلیحات اتمی مهمی را در شهر پراگ، پایتخت جمهوری چک، امضا کرده اند.این پیمان هر یک از دو کشور را، که در دوران جنگ سرد دشمن سرسخت یکدیگر به شمار می رفتند، متعهد می کند تعداد کلاهک های هسته ای استراتژیک خود را به 1550 کلاهک - یعنی سی درصد کمتر از سقفی که قبلا تعیین شده بود، کاهش دهند و هر دو طرف اجازه دارند تا هفتصد موشک بالیستیک و بمب افکن سنگین را حفظ کنند.

پس از این پیمان مهم که به نوعی تاریخ روابط دو کشور را تحت تاثیر خود قرار داده است چشم مسکو  به واشنگتن دوخته شد و با هر علامت امریکا تصمیمات تغییر کرد. درست پس از این پیمان بود که روسیه از احتمال جدیت در تحریم ایران گفت، خود را همسو با غرب معرفی کرد و برای درک نگرانی جهانی از سوی تهران در ارتباط با بحث هسته ای ایران ابراز امیدواری کرد.

اما این همسویی جدید میان مسکو و واشنگتن به مساله هسته ای ایران و در نهایت رای موافق هر دو کشور به قطع نامه تحریمی چهارم علیه تهران خلاصه نشد. چند روز پس از صدور قطع نامه مقامات کرملین اظهار داشتند که تحریم های جدید شامل فروش موشک های اس 300 نیست.

سرگئی لاورف، وزیر امور خارجه روسیه، گفته است تحریم های اخیر شورای امنیت علیه ایران فروش موشک های پیشرفته اس- ۳۰۰ را منع نمی کند. بلافاصله سخنگوی وزارت امور خارجه امریکا  این موضع روسیه را تایید کرد ولی یادآور شد که قطعنامه شورای امنیت برای نخستین بار از دولت ها می خواهد که در انتقال تسلیحات و تجهیزات نظامی دیگر به ایران احتیاط و خویشتنداری کنند. وی همچنین گفت که "ما از خویشتنداری روسیه در انتقال سیستم های موشکی اس- ۳۰۰ به ایران قدردانی می کنیم."

بدنبال این چراق قرمز امریکا بود که مسکو اعلام کرد که بدلیل تحریم های جدید علیه ایران نمی توانند سیستم موشکی اس 300 را تحویل دهند. این در  حالی است که مقامات کرملین محدودیت های قطع نامه را شامل فروش تجهیزات و تسلیحات تهاجمی به ایران می دانست نه تجهیزات و تسلیحات دفاعی را.

با این حال اکنون بحث جدید روسیه تجدید قراردادی جدید برای فروش موشک های اس 300 به ایران است، بحثی که گرچه مقامات ایرانی هنوز پیرامون آن اظهار نظر نکرده اند اما برخی در مجلس شورای اسلامی بر بررسی حقوقی تجدید قرارداد و آثار و هزینه های آن از سوی مسئولین کشور تاکید دارند.

حالا این سوال ها مطرح است که سرنوشت قرارداد فعلی چه خواهد شد و آیا جای این قرارداد با قراردادی جدید پر می شود؟ آیا مسئولین ایرانی با تجدید قرارداد موافقت خواهند کرد و در صورت مخالفت مسکو چه واکنشی خواهد داشت.

توجه به این نکته نیز ضروری است که پنج سال پیش ایران قراردادی را منعقد کرد که برگفته از نیازهای آنروز ایران در بخش نظامی و دفاعی بود، حالا پس از پنج سال تغییر و تحول و پیشرفت در سیستم های موشکی، آفندی و پدافندی آیا ایران می خواهد همچنان سیستم موشک های اس 300 پنج سال پیش را در صورت عملی شدن تعهد روسیه دریافت کند. این نیز سوالی اساسی است و هنوز هیچ کدام از این سوالات پاسخی کسب نکرده اما باید منتظر تحولات آتی میان ایران و روسیه و تاثیر این تحولات بر سرنوشت قرارداد فروش اس 300 ها به ایران بود. فعلا که قرار داد 5سال پیش پدافندی عتیقه برای ایران دارد.