دانش پورشفیع
بحران مالی جهانی با همه آثار و تبعات منفی‌اش بر اقتصاد کشورهای مختلف،مهمترین ره‌آورد آن ارزانی بود که این ارزانی البته در جای خود محل بحث و تبادل نظر بسیار دارد چه تأثیر آن بر تولید و سایر عوامل اقتصادی نیازمند تحقیق و مطالعه است که باید به آن پرداخته شود، ولی موضوع این گزارش نکته دیگری است و آن اینکه به دنبال گسترش موج ارزانی در گستره جهانی، کشور ایران نیز باید بی‌تأثیر از آن نباشد. آغاز این موج را در سطح بین‌المللی می‌توان به تابستان 87 نسبت داد، ولی شروع آن در ایران با 6 ماه تأخیر روبه‌رو شد. از آن پس سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان نیز تنظیم و ارسال سلسله اطلاعیه‌های خبری را کلید زد و به تناوب خبر کاهش قیمت محصولات مختلف را همراه با میزان درصد کاهش به اطلاع عموم رساند. در این اطلاعیه‌ها سازمان حمایت بر این نکته تأکید کرده که «در راستای ضرورت کاهش قیمتها توسط واحدهای تولیدی با اثر‌پذیری از کاهش قیمت جهانی مواد اولیه و به تبع آن کاهش قیمت کالا و خدمات در بازار داخلی و با تمهیدات صورت گرفته قیمت محصولات مختلف با درصدهای متفاوت در تمام واحدهای عمده و خرده‌فروشی کاهش یافت. تمام واحدهای فروش موظفند ضمن پرهیز از هرگونه گرانفروشی نسبت به ارائه کالاهای مورد اشاره با قیمت‌های کاهش یافته جدید اقدام کنند.
تعداد این اطلاعیه‌ها تا امروز که گزارش مذکور در حال نگارش است از عدد 50گذشته و احتمال می‌رود باز هم افزایش پیدا کند، ولی نکته قابل توجه این است که آیا همه درصدهای اعلامی سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان از سوی اصناف فعال در بازار رعایت می‌شود؟ بازدید هفته‌های اخیر خبرنگار خبر از واحدهای عمده‌فروشی و خرده‌فروشی سطح شهر حکایت دیگری از ماجرای قیمتها دارد. برگه‌های خرید مغازه‌داران در ماه‌های دی، بهمن و اسفند در مقایسه با ماه‌های قبل از آن تغییرات چندانی را از درصد قیمتها نشان نمی‌دهد، البته از برخورد سرد فروشندگان خرده‌فروشی هم نباید غافل شد که با طعنه عدم کاهش قیمت کالاها را برای خریداران یادآوری می‌کردند، اما این نوع برخورد آنها پس از ارائه اطلاعیه‌های کاهش قیمت سازمان حمایت رنگ متفاوتی به خود می‌گرفت به طوری که نتیجه آن مکثی کوتاه همراه با تفکری عمیق بود. یکی از فروشندگان در جواب این سؤال که در این مدت چه کالایی ارزان شده؟ با اکراه سری تکان می‌دهد و می‌گوید: هیچ کالایی ارزان نشده و ادامه می‌دهد: صبح امروز تخلیه بار مغازه با حضور یکی از مأموران سازمان حمایت که برای نظارت بر وضعیت قیمتها آمده بود، همراه شد. او نیز سؤال شما را از اینجانب پرسید، ولی به جای من از نماینده شرکت پخش که در حال تحویل بار بود، این جواب را شنید که باید کارخانجات تولیدکننده را وادار به کاهش قیمتها کرد، نه مغازه‌دار را. داستان فوق در بیشتر واحدهای صنفی فروش به شکل مشابهی تکرار می‌شود و نتیجه آنکه کاهش قیمتها در بازار عرضه کالا در کشور محسوس نیست.
روغن نباتی
براساس اطلاعات دریافتی در 10 ماهه سال 87، حدود 2/1 میلیون تن روغن‌نباتی در کارخانجات روغن نباتی تصفیه و تولید شد که نسبت به مدت مشابه سال قبل از آن 6 درصد کاهش داشته است، همچنین در این مدت توزیع روغن نباتی نیز در مقایسه با مدت مشابه سال قبل کاهش 5 درصدی را نشان می‌دهد.
در دی ماه سال گذشته هر تن روغن خام سویا در بنادر جنوبی کشور به طور متوسط 828 دلار معامله شد که نسبت به ماه مشابه سال قبل از آن31 درصد کاهش داشته است. در این ماه میانگین قیمت هر تن روغن خام آفتابگردان 844 دلار، دانه سویا 440 دلار، کنجاله سویا 363 دلار و روغن پالم اولئین 700 دلار که نسبت به مدت مشابه سال گذشته به ترتیب 46، 21، 21و 35 درصد کاهش قیمت داشته است. براین اساس از ابتدای سال 87 تا پایان دی ماه انواع محصولات روغن نباتی تا 30 درصد وحتی بیش از آن نیز کاهش قیمت داشته‌اند، اما این کاهش قیمتها به دلیل همراهی نکردن مهمترین گروه تولیدی روغن نباتی که حدود 65 درصد بازار روغن‌نباتی ایران را در اختیار دارد با تأخیر روبه‌رو شد. این گروه صنعتی برخلاف جلسات متعددی که وزارت بازرگانی با مدیران صنعت روغن نباتی کشور داشت حتی حاضر به کاهش قیمت اعلامی از سوی سازمان حمایت (20 درصد) هم نشد و تنها با درصد کمی کاهش به دلیل گستردگی حضور در بازار از موج اعتراض‌ها جلوگیری کرد تا اینکه در نهایت از سوی سازمان بازرگانی استان تهران با جریمه سنگینی روبه‌رو شد.
شوینده‌های بهداشتی
بازدید از واحدهای فروش شهر نشانگر این است که از تاریخ ابلاغ کاهش قیمت انواع محصولات پرمصرف شوینده از جمله صابون حمام، خمیردندان و مایع ظرفشویی و دستشویی میزان درصد کاهش قیمتها کمتر از درصدهای اعلام شده از سوی سازمان حمایت بوده است. این کاهش قیمت که با توافق انجمن صنایع شوینده، بهداشتی و آرایشی ایران صورت گرفته با مقاومت بعضی از شرکت‌های تولیدی روبه‌رو شده تا آن جا که سازمان حمایت فقط شامپوهای معمولی را مشمول این کاهش قیمت اعلام کرده است. از سوی دیگر تمام کالاهای بهداشتی، آرایشی و شوینده‌های وارداتی برندهای موجود در بازار نه تنها تا این تاریخ هیچگونه کاهش قیمتی نداشته‌اند، بلکه در برخی محصولات نیز با افزایش قیمت روبه‌رو شده و سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان هم در این‌باره اقدام مؤثری را صورت نداده است.
لوازم خانگی
کاهش قیمت لوازم خانگی ابتدا از سوی نمایندگی‌های کالاهــــــای وارداتی آغاز شد و تاکنون چندین شرکت بین 3 تا 5 درصد محصولات خود را ارزان کرده‌اند، اما در میان شرکت‌های تولیدکننده داخلی این حرکت با کندی روبه‌رو است و برخلاف اعلام آمادگی 3 تا 4 شرکت سایر تولیدکنندگان در برابر موج ارزانی سد ساخته‌اند. حسین صلواتی، نایب رئیس اول اتحادیه فروشندگان لوازم خانگی کشور در بیان دلایل این مقاومت معتقد است که فروشندگان ترجیح می‌دهند به جای پایین آوردن قیمت، محصولات خود را با تخفیف 10 تا 25 درصدی به بنکدارها، عمده‌فروشان و تعاونی‌های فروش، بفروشند تا هر زمان که خواستند تخفیف‌ها را حذف و کالاها را به قیمت سابق عرضه کرده و یا افزایش قیمت دهند.
گوشی تلفن همراه
اگرچه طبق ابلاغیه سازمان حمایت قیمت گوشی‌های تلفن همراه عرضه شده در بازار حداکثر تا 23 درصد کاهش پیدا کرده، اما اکنون درصد کاهش قیمتها بیش از درصدهای اعلام شده از سوی سازمان حمایت بوده و تمام عرضه‌کنندگان این نوع محصول موظف هستندگوشی‌های وارداتی را ارزان‌تر بفروشند.
سلولزی‌ها
انواع محصولات سلولزی تا این تاریخ هیچ کاهش قیمتی را تجربه نکرده‌اند، اگرچه بنابر اظهارنظر دبیر انجمن صنایع سلولزی و بهداشتی ایران تمام تولیدکنندگان محصولات سلولزی موظف بودند انواع دستمال کاغذی، دستمال توالت، حوله کاغذی و پوشک معمولی را با 12 درصد و پوشک کامل را با 16 درصد کاهش قیمت از تاریخ 12 بهمن ماه پارسال به فروش برسانند، این در حالی است که بعضی از تولیدکنندگان با اطلاع از زمان آغاز کاهش قیمتها در هفته‌های منتهی به زمان شروع این کاهش قیمت، اقدام به افزایش قیمت محصولات خود کردند تا در صورت رعایت درصد کاهش به همان قیمت قبلی در بازار عرضه شود.
دارو
انواع داروهای انسانی شامل 15 قلم از پرمصرف‌ترین آنها تا 20 درصد کاهش قیمت داشتند که از تاریخ 22 دی ماه سال 87 اجرایی شد. واحد داروخانه‌ای کشور در یک اقدام هماهنگ با توجه به موجودی داروخانه و انبارهای خود از این تاریخ کاهش قیمت را اعمال کردند.
انواع روغن‌های موتور
در تاریخ 24 دی ماه سال گذشته سازمان حمایت، ابلاغیه‌ای را منتشر کرد که براساس آن قیمت انواع روغن شرکت‌های بهران، سپاهان، پارس و ایرانول از 17 تا 37 درصد کاهش پیدا کرده است. در ادامه این ابلاغیه آمده «این اطلاعیه به عنوان بخشنامه عمومی تلقی و تمامی واحدهای عمده و خرده‌فروشی و واحدهای تعمیرگاهی ملزم به رعایت قیمت‌های جدید کاهش یافته، هستند.» اکنون که چندین ماه از زمان صدور این ابلاغیه گذشته ولی تاکنون هیچگونه کاهش قیمتی صورت نگرفته و واحدهای تعمیرگاهی با ابراز بی‌اطلاعی از این موضوع می‌گویند: «شرکت‌های تولیدکننده روغن موتور از طریق عمده‌فروشان محصولات خود را عرضه می‌کنند و تاکنون نیز هیچ روغنی ارزان نشده است.» با مراجعه به ابلاغیه شماره 40302 سازمان حمایت به تاریخ 24 دی ماه 87 در ردیف 11 روغن موتور سوپریکان 40 پارس 946/0 لیتری فلزی (یک لیتری) به چشم می‌خورد که قیمت قبلی آن 12 هزار و 300 ریال و قیمت فعلی آن 7 هزار و 500 ریال قید شده، اما به اظهار یکی از مدیران واحدهای تعمیرگاهی، او این نوع روغن را اکنون به قیمت 18 هزار ریال از عمده فروش خریداری می‌کند.
نکته
پرداختن به تمام ابلاغیه‌های کاهش قیمت به طور قطع از حوصله این گزارش خارج است. رسول مژده‌شفق در پاسخ به این پرسش که برخلاف صدور ابلاغیه‌ها و اطلاع‌رسانی‌های مکرر اما اغلب کالاها تاکنون هیچ کاهش قیمتی نداشته‌اند؟ می‌گوید: «بازرسان سازمان هر روز بازار را رصد کرده و گزارش تهیه می‌کنند و چنانچه مورد خلافی دیده شود، برخورد خواهد شد.»
نظر شما