مهدی خاکی‌فیروز
طرح جامع ترافیک تهران، سرانجام پس از 14 ماه بحث و کشمکش در شورای شهر، وزارت کشور و شهرداری تهران، به تصویب نهایی شورای‌عالی ترافیک رسید هر چند هنوز نمی‌توان با قطعیت گفت که نهادهای مسئول اجرای این طرح، در مورد اجرای آن به تفاهم نهایی رسیده باشند.نخستین جلسه شورای‌عالی ترافیک با موضوع بررسی طرح جامع ترافیک 5 آذرماه سال گذشته تشکیل شد. جدال‌های لفظی جعفر هاشمی‌تشکری و محمد رویانیان در این جلسه، نشان می‌داد که این طرح، به این زودی‌ها به سرانجام نخواهد رسید. مهدی چمران رئیس شورای شهر تهران، همان روز آرزو کرده بود استمرار این جلسات بیش از این به طول نینجامد. این آرزوی چمران البته پس از 6 ماه جامه عمل پوشید و طرح جامع ترافیک به تصویب رسید. حالا می‌توان یک بار دیگر سؤالی را که رویانیان در نخستین جلسه بررسی نهایی این طرح از هاشمی‌تشکری پرسیده بود تکرار کرد: فرض کنید این طرح همین امروز تصویب شود. شما (شهرداری) چه کار می‌خواهید کنید؟ هاشمی‌تشکری در آن جلسه، بی آنکه به پرسش رویانیان پاسخ بدهد، گفته بود: پس وقت دوستان را نگیریم و ما هم به جای اینجا، برویم سر چهارراه سوت بزنیم.شاید بتوان این سخنان معاون ترافیکی قالیباف را تمایل شهرداری تهران برای مداخله در وظایف پلیس راهنمایی و رانندگی به شمار آورد! البته صرف نظر از مزاح، کارشناسان ترافیک شهری معتقدند مشکل ترافیک تهران، به دلیل ناهماهنگی و رقابت سیاسی مدیران شهری و دولتی است که به یک گره کور تبدیل شده است. بدین ترتیب، این گره فقط با سیاست‌زدایی از تصمیم‌های شهری است که گشوده می‌شود.
هماهنگ‌نمایی وزیر کشور
شورای شهر تهران و وزارت کشور هنوز نتوانسته‌اند اختلاف‌نظرهای اساسی خود در مورد طرح جامع ترافیک را حل و فصل کنند. این مسئله‌ای است که می‌توان با مرور مصاحبه‌های مسئولان این دو نهاد، در چند ماه اخیر به خوبی به آن پی برد. با این وجود صادق محصولی در مصاحبه خود با خبرنگاران که به بهانه ابلاغ طرح جامع مصوب شورای‌عالی ترافیک در روزهای آینده، صورت گرفت با لحنی محافظه‌کارانه گفت: در بحث ترافیک تهران هماهنگی‌ها نسبت به قبل بهتر شده و هماهنگی مناسبی بین شهرداری، نیروی انتظامی، راهنمایی و رانندگی و دولت وجود دارد.ناظران اخبار شهری، سخنان وزیر کشور را بسیار خوش‌بینانه می‌دانند. او گفت: طرح جامع ترافیک تهران به تصویب رسیده و به زودی ابلاغ می‌شود. امیدواریم با ابلاغ این طرح، مشکلات ترافیک کاهش یافته و کارها بهتر پیش رود. اما ابلاغ این مصوبه نه تنها پایان ماجرا نیست بلکه آغاز دور جدید اختلاف‌هاست، چرا که به قول حمزه شکیب «شورای شهر تهران به تغییرات شورای‌عالی ترافیک در طرح جامع اعتراض دارد و آن را مجدداً بررسی می‌کند».
ایرادهای اساسی مصوبه شورای شهر
هنوز چند ساعت از سخنان وزیر کشور نگذشته بود که یکی از مدیران کل این وزارتخانه دیدگاه‌هایی کاملاً متفاوت با رئیس خود ارائه داد. می‌دانیم که دبیرخانه شورای‌عالی ترافیک در دفتر حمل و نقل و ترافیک وزارت کشور قرار دارد. سخنان مجتبی شفیعی دبیر شورای‌عالی مدیرکل این دفتر، برخلاف رئیس او یعنی صادق محصولی، صریح و شفاف است. او می‌گوید: «طرح جامع ترافیک تهران با چشم‌پوشی از ایرادهای اساسی آن به تصویب رسیده است و اگر دستور رئیس‌جمهور نبود این طرح باید برای اصلاح به شورای اسلامی شهر باز می‌گشت».او طرح ارسالی از سوی شورای شهر و شهرداری تهران را، دارای ایرادهای فاحش دانست و گفت: «به دستور رئیس‌جمهور از این ایرادها چشم‌پوشی شد».سخنان این مقام وزارت کشور را می‌توان نوعی اعتراف و نشانه‌ای از کم‌توجهی دولت به منافع شهروندان به شمار آورد. اگر آنطور که شفیعی می‌گوید شورای شهر و شهرداری تهران فاقد متخصص برجسته است و طرح جامع ترافیک را براساس اغراض سیاسی تدوین کرده‌اند می‌توان نتیجه گرفت چشم‌پوشی بر ایرادهای این طرح مفهومی جز تصویب یک طرح ضعیف و پر ایراد در وزارت کشور ندارد.
طرحی که تغییر کرد
هرچند دبیر شورای‌عالی ترافیک از کوتاه آمدن این شورا در مقابل خواست اعضای شورای شهر تهران خبر داده است ولی مصوبه شورا دست کم 2 مورد تفاوت جدی با مصوبه اولیه شورای شهر تهران دارد.
شورای شهر بر توسعه خطوط بی.آر.تی تأکید ویژه‌ای داشت که مورد موافقت وزارت کشور قرار نگرفت. به جای این خطوط، وزارت کشور بر راه‌اندازی 2 خط و 4 کریدور مونوریل تأکید کرد. چیزی که اعضای شورای شهر و مسئولان شهرداری تهران، بارها مخالفت خود را با آن اعلام کرده‌اند. مهرداد تقی‌زاده مشاور عالی شهرداری تهران در امور حمل و نقل و ترافیک می‌گوید: «تغییرات اعمال شده در طرح جامع ترافیک تهران توسط شورای‌عالی ترافیک کشور، اشتباه فاحشی است که حتی نقاط قوت این طرح را نیز از بین می‌برد.»او می‌افزاید: «خطوط اکسپرس پیش‌بینی شده برای حومه تهران که یکی از ابتکارات خوب و نقاط قوت طرح بود و جلوی ورود خودروهای شخصی به پایتخت را می‌گرفت توسط شورای‌عالی ترافیک حذف شده است».مسئولان شهرداری و وزارت کشور در ادامه دعواهای خود، توانایی تیم کارشناسی طرف مقابل را به چالش کشیدند. مشاور عالی شهردار تهران در سخنان خود از «مشارکت صاحبنام‌ترین مشاوران خارجی » در تدوین مصوبه شورای شهر به عنوان یک نقطه قوت یاد کرد. مدیرکل دفتر حمل و نقل شهرداری تهران، نظر متفاوتی دارد: «تیم کارشناسی دولت در حوزه حمل و نقل و ترافیک، بسیار قوی‌تر از تیم کارشناسی شهرداری تهران است.»
دعوا سر پول است
براساس مصوبه شورای‌عالی ترافیک، در 3 سال آینده باید هر سال بیش از 18 کیلومتر مترو در تهران احداث شود که به 800 میلیارد تومان بودجه سالانه احتیاج دارد. هاشمی‌تشکری معاونت شهردار تهران به این بخش مصوبه، با لحنی دوپهلو اعتراض می‌کند. هرچند معتقد است که دولت باید دست کم کمک مالی سالانه خود به متروی تهران را 200 میلیارد تومان افزایش دهد تا این اتفاق رخ دهد. هرچند مسئولان دولتی بارها بر تمایل خود به مونوریل تأکید کرده‌اند آنطور که پیداست، آنها ترجیح می‌دهند به جای کمک مالی به شرکت قطار شهری تهران (مترو)، این پول را به پروژه مونوریل اختصاص دهند. محدودیت منابع مالی تخصیص یافته به حمل و نقل درون شهری، تاکنون بارها به نزاع رسانه‌ای دولت و شهرداری تهران دامن زده است.برخی کارشناسان معتقدند این مسئله می‌تواند با پادرمیانی مجلس که مسئولیت تدوین قانون بودجه سالانه را بر عهده دارد، کاهش یابد. علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی اواخر هفته گذشته پیشنهاد کرد، «طرح جامع برای حل مشکل ترافیک تهران به صورت سندی مصوب ارائه شود تا متناسب با سرمایه‌گذاری‌های مشخص در قالب برنامه پنجم توسعه کشور تعریف شود.»
مجلس می‌تواند بانگاهی فراتر از رقابت‌های جناحی دولت و شهرداری به مسئله ترافیک تهران نگاه کند و مدیریت ترافیک تهران را از دعواهای این 2 نهاد نجات دهد. رئیس مجلس در نهمین همایش مهندسی حمل و نقل و ترافیک تهران گفت: « مجلس شورای اسلامی آماده همکاری در زمینه مسائل ترافیک تهران است.»
او همچنین گفت: «برای بررسی موضوع ترافیک، چند جلسه در سطح سران قوا تشکیل شده است». معمای ترافیک تهران را نمی‌توان در دو قطبی قالیباف - احمدی‌نژاد حل کرد. زمینه سخنان لاریجانی می‌تواند در این جالب توجه باشد: «نگاه رهبر معظم انقلاب اسلامی و مسئولان این است که این نوع ارتباطات به نحوی تعریف شود که همه صاحبنظران و صاحبان علم و عقل در آن سهیم باشند و نظر خود را آزادانه بیان کنند.»
نظر شما